مراد از مستضعف در اينجا ،‌گروهي از مردان و زنان و كودكان اند كه چاره اي برايشان نيست و راه نجات از كفر و گمراهي نمي يابند .(1) و اميد مي رود كه مورد عفو و بخشش خدا باشند ... (2)

امام باقر(ع) فرمود: مستضعف [ فكري ] كسي است كه نه توانايي كفر ورزيدن دارد و نه توانايي ايمان آوردن ، از اين رو قلم تكليف از او برداشته شده است . (3)

اين گروه گرچه جزء مومنان يا كافران نيستند ، به سبب شرايط حاكم بر آن ها عنوان مستضعف ( در ناتواني نگاه داشته شده ) يافته اند و در تعامل و ياري آنان دستورهاي خاصي به مومنان داده شده است .

نهي از تبرّي مستضعفان

زراره گويد: من به همراه حمران يا بُكَير بر امام باقر(ع) وارد شدم . گفتم : ما [ در دوستي با افراد ] معيار و ميزاني قرار مي دهيم ؛ هر كس با ما [ در امر ولايت‌ ] موافق باشد چه علوي چه غير علوي ، با آنان دوستي مي كنيم و هر كس با ما مخالف باشد ( علوي و غير علوي ) ، از او برائت مي جوئيم . امام باقر (ع) فرمود: اي زراره ! كلام خدا از سخن تو صادق تر است ، پس كساني كه خدا درباره آن ها فرمود: « اِلّاالمُستَضعَفينَ مِنَ الرِّجالِ و النِّسائِ.. » كجايند ؟ و گروهي از مسلماناني كه [ نه موجب قطعي براي عذابشان هست نه سببي براي آمرزش آنان ؛ ] و فرجام كارشان بسته به فرمان خداست و نيز كساني كه عمل صالح و گناه را به هم آميخته اند و اصحاب اعراف و كساني كه با عطاي به آنان ، به اسلام علاقه مند مي شوند اين گروه ها كجايند ؟ (4)

حمايت مالي از مستضعفان

از پيامبر خدا (ص) پرسيدند : چه كسي سزاوار دريافت زكات است ؟ فرمود: مستضعفان از شيعه ِ‌محمد و خاندان او ، آنان كه بصيرت ديني شان قوي نيست ؛ اما كسي كه بصيرت او قوي است و به سبب ولايت اولياو برائت از دشمنان معرفت او نيكو شده برادر ديني شماست كه در مقايسه با برادارن پدري و مادري [ كه فاقد اين بصيرت ديني اند ] آنان به شما نزديك ترند . (5)


پاورقي ها
1- سوره نساء – آيه 98
2- الكافي .ج2.ص 404
3- سوره نساء . آيه 98
4- الکافي ج2.ص 382-383
5- وسائل الشيعه .ج9.ص 229