سیده فاطیما
2013-07-23, 19:28
شروطی که زوجین در حین عقد نکاح،امضاء میکنند چه تأثیری دارد؟
زوجین به هنگام عقد نکاح،با امضای خود بر ذیل موارد مندرج در عقدنامه،تعهداتی را می پذیرند که آثار حقوقی فراوانی دارد،به همین خاطر،سردفترهای ازدواج مکلف شده اند که شرایط مزبور را به تفکیک،به طرفین عقد تفهیم نمایند.با این حال،سابقه و تجربه نشان داده است که سردفترها چنین نمی کنند و زوجین جوان نیز تحت تأثیر احساسات و جو حاکم بر خانواده و مراسم عقد،چنین نمی خواهند و حتی بدون مطالعه،فقط«امضا»میکنند.
الف)«زوج ضمن عقد(عقد نکاح/خارج لازم)شرط نمود که هر گاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه،تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نبوده،زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشوئی با او به دست آورده یا معادل آن طبق نظر دادگاه،بلاعوض به زوجه منتقل نماید».
در صورت امضای این شرط از سوی زوج،این موضوع که به«تنصیف در دارایی های مشترک»شهرت دارد،در صورتی که طلاق از سوی زوج درخواست شده باشد و زوجه نیز در انجام وظایف زناشویی خود(تمکین عام و خاص)کوتاهی نکرده باشد،با تقدیم دادخواست از سوی زوجۀ مطلقه،قابل مطالبه خواهد بود.
ب)«ضمن(عقد نکاح/خارج لازم)زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر داد که در موارد مشروحه زیر با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز از دادگاه،پس از انتخاب نوع طلاق،خود را مطلقه نماید و نیز به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد تا در صورت بذل از طرف او قبول نماید.»
بدین ترتیب،در صورت تحقق شروط ذیل،زوجه میتواند در دادگاه اقامه دعوا کرده و تخلف زوج از شروط مندرج در عقد نامه را اثبات کند و با حکم دادگاه به دفترخانه رسمی طلاق مراجعه کند در این صورت از سوی زوج وکیل است که اصالتاً(شخص خود)و یا وکالتاً(با انتخاب وکیل و تفویض وکالت به وی)،خود را مطلقه سازد.
1.«استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت شش ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه و همچنین،در موردی که اجبار شوهر هم ممکن نباشد».
2.«سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید».
3.«ابتلاء زوج به امراض صَعب العلاج(بیماری خطرناک و غیر قابل درمان)به نحوی که دوام زندگی زناشویی برای زوجه مخاطره آمیز باشد».
4.«جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح،شرعاً ممکن نباشد».
5.«عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح،منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد».
6.«محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال حبس یا بیشتر به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به پنج سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی منتهی به پنج سال بازداشت یا بیشتر شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد».
7.«ابتلاء زوج به هرگونه اعتیاد مُضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل آورده و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد».از جمله اعتیادی که منجر به بیکاری زوج،فروش اثاثیه و اسباب منزل و وارد نمودن ضرر و زیان به سلامت جسمی و روحی زن و فرزند گردد.
8.«زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند.تشخیص ترک زندگی خانوادگی(تشخیص عذر موجه با دادگاه است)با این که زوج شش ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت نماید».
9.«محکومیت قطعی زوج در ارتکاب به جرم و اجرای هر گونه مجازات،اعم از حَد و تعزیر در اثر ارتکاب به جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زن باشد،تشخیص این که مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است،با توجه به وضع و موقعیت زن و عرف و موازین دیگر با دادگاه است».نظیر اجرای هر نوع مجازاتی که آبرو و موقعیت زن را به خطر اندازد.
10.«در صورتی که پس از گذشت پنج سال،زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر زوج صاحب فرزند نشود».
11.در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف 6 ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
12.زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.»
با تحقق هر یک از این شروط و اثبات آن در دادگاه،زن میتواند با استفاده از وکالت ضمن عقد،با مراجعه به دادگاه خانواده و پس از قطعیت حکم نسبت به اجرا و ثبت صیغه طلاق در دفتر رسمی ثبت طلاق اقدام کرده و خود را مطلقه سازد.
علاوه بر این،طبق ماده 1119 قانون مدنی زوجه می توانند با موافقت یکدیگر،هر گونه توافق دیگر منطبق با قانون را در عقد نامه درج کنند.توافقاتی نظیر:حق تحصیل،حق اشتغال،حق انتخاب و تعیین محل س***ت،شرط تضمین پرداخت مهریه از سوی یکی یا دو نفر از اعضاء خانواده یا آشنایان زوج.
شرط وکالت در طلاق هم از جمله این شروط است؛مثل اینکه در عقد نکاح شرط وکالت برای زن شود که هر گاه بخواهد خود را وکالتاً طلاق دهد.در این صورت،زن وکیل مطلق از طرف شوهر خود میباشد که هر زمان بخواهد و یا پس از تحقق امر معینی در خارج و اثبات آن در دادگاه،از طرف شوهر،خود را مطلقه کند.
منبع:مجموعه پرسش و پاسخ های حقوقی
تدوین:معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه
زوجین به هنگام عقد نکاح،با امضای خود بر ذیل موارد مندرج در عقدنامه،تعهداتی را می پذیرند که آثار حقوقی فراوانی دارد،به همین خاطر،سردفترهای ازدواج مکلف شده اند که شرایط مزبور را به تفکیک،به طرفین عقد تفهیم نمایند.با این حال،سابقه و تجربه نشان داده است که سردفترها چنین نمی کنند و زوجین جوان نیز تحت تأثیر احساسات و جو حاکم بر خانواده و مراسم عقد،چنین نمی خواهند و حتی بدون مطالعه،فقط«امضا»میکنند.
الف)«زوج ضمن عقد(عقد نکاح/خارج لازم)شرط نمود که هر گاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه،تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نبوده،زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشوئی با او به دست آورده یا معادل آن طبق نظر دادگاه،بلاعوض به زوجه منتقل نماید».
در صورت امضای این شرط از سوی زوج،این موضوع که به«تنصیف در دارایی های مشترک»شهرت دارد،در صورتی که طلاق از سوی زوج درخواست شده باشد و زوجه نیز در انجام وظایف زناشویی خود(تمکین عام و خاص)کوتاهی نکرده باشد،با تقدیم دادخواست از سوی زوجۀ مطلقه،قابل مطالبه خواهد بود.
ب)«ضمن(عقد نکاح/خارج لازم)زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر داد که در موارد مشروحه زیر با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز از دادگاه،پس از انتخاب نوع طلاق،خود را مطلقه نماید و نیز به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد تا در صورت بذل از طرف او قبول نماید.»
بدین ترتیب،در صورت تحقق شروط ذیل،زوجه میتواند در دادگاه اقامه دعوا کرده و تخلف زوج از شروط مندرج در عقد نامه را اثبات کند و با حکم دادگاه به دفترخانه رسمی طلاق مراجعه کند در این صورت از سوی زوج وکیل است که اصالتاً(شخص خود)و یا وکالتاً(با انتخاب وکیل و تفویض وکالت به وی)،خود را مطلقه سازد.
1.«استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت شش ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه و همچنین،در موردی که اجبار شوهر هم ممکن نباشد».
2.«سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید».
3.«ابتلاء زوج به امراض صَعب العلاج(بیماری خطرناک و غیر قابل درمان)به نحوی که دوام زندگی زناشویی برای زوجه مخاطره آمیز باشد».
4.«جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح،شرعاً ممکن نباشد».
5.«عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح،منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد».
6.«محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال حبس یا بیشتر به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به پنج سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی منتهی به پنج سال بازداشت یا بیشتر شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد».
7.«ابتلاء زوج به هرگونه اعتیاد مُضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل آورده و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد».از جمله اعتیادی که منجر به بیکاری زوج،فروش اثاثیه و اسباب منزل و وارد نمودن ضرر و زیان به سلامت جسمی و روحی زن و فرزند گردد.
8.«زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند.تشخیص ترک زندگی خانوادگی(تشخیص عذر موجه با دادگاه است)با این که زوج شش ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت نماید».
9.«محکومیت قطعی زوج در ارتکاب به جرم و اجرای هر گونه مجازات،اعم از حَد و تعزیر در اثر ارتکاب به جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زن باشد،تشخیص این که مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است،با توجه به وضع و موقعیت زن و عرف و موازین دیگر با دادگاه است».نظیر اجرای هر نوع مجازاتی که آبرو و موقعیت زن را به خطر اندازد.
10.«در صورتی که پس از گذشت پنج سال،زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر زوج صاحب فرزند نشود».
11.در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف 6 ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
12.زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.»
با تحقق هر یک از این شروط و اثبات آن در دادگاه،زن میتواند با استفاده از وکالت ضمن عقد،با مراجعه به دادگاه خانواده و پس از قطعیت حکم نسبت به اجرا و ثبت صیغه طلاق در دفتر رسمی ثبت طلاق اقدام کرده و خود را مطلقه سازد.
علاوه بر این،طبق ماده 1119 قانون مدنی زوجه می توانند با موافقت یکدیگر،هر گونه توافق دیگر منطبق با قانون را در عقد نامه درج کنند.توافقاتی نظیر:حق تحصیل،حق اشتغال،حق انتخاب و تعیین محل س***ت،شرط تضمین پرداخت مهریه از سوی یکی یا دو نفر از اعضاء خانواده یا آشنایان زوج.
شرط وکالت در طلاق هم از جمله این شروط است؛مثل اینکه در عقد نکاح شرط وکالت برای زن شود که هر گاه بخواهد خود را وکالتاً طلاق دهد.در این صورت،زن وکیل مطلق از طرف شوهر خود میباشد که هر زمان بخواهد و یا پس از تحقق امر معینی در خارج و اثبات آن در دادگاه،از طرف شوهر،خود را مطلقه کند.
منبع:مجموعه پرسش و پاسخ های حقوقی
تدوین:معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه