سبک زندگی اسلامی از کتاب مفاتیح الحیاه تالیف حضرت ایت العظمی جوادی املی ( دام ظله العالی )

تفریحات سالم و ورزش از عوامل تامین کننده سلامتی آدمی اند که در روایات اهل بیت (ع) اهمیت ویژه ای به آن ها داده شده و برای آنها مصادیقی را ذکر کرده اند . یکی از آثار بهره مندی از تفریحات سالم و حلال ، تقویت و یاری انسان در انجام دیگر امور دینی و زندگی است .
رسول خدا (ص) می فرماید : خردمند اوقات روزانه اش را به چهار بخش قسمت می کند : ... بخشی از آن را برای بهر جویی از حلال قرار می دهد و این بخش قسمت های دیگر را تقویت می کند و آرامش و آسایش قلب می شود . (1)

اهمیت تفریحات سالم

رسول خدا (ص) می فرماید: به سرگرمی وبازی بپردازید ، زیرا دوست ندارم سختگیری وخشونت در دینتان مشاهده شود . (2)
امیر مومنان (ع) در تفسیر آیه " لا تَنسَ نَصیبَکَ مِن الدُّنیا "(3) می فرماید : سلامتی ، توانایی ، جوانی ، نشاط، بی نیازی و ثروت خود را فراموش نکن و با بهره گیری ( سالم ) ازآن ها در پی آخرت باش (4)
امام صادق ( ع ) می فرماید : در حکمت آل داود آمده که برای مسلمان خردمند سزاوار است که جز میان سه کار نگردد . ترمیم زندگی ، توشه یابی برای آخرت و لذتی در غیر حرام ( 5)
امام کاظم ( ع) می فرماید : بکوشید شبانه روز خود را در چهار بخش تنظیم کنید : بخشی برای مناجات با خدا ، بخشی برای تامین هزینه زندگی ، بخشی برای همنشینی با برادران و دوستان مورد اعتمادی که با صفای باطن در عیب زداییِ شما سهم دارند و بخشی نیز برای لذت جویی از حلال (6)
همان حضرت می فرماید : برای خویش از لذایذ حلال دنیا بهره ای در نظر بگیرید ، تا حدی که به بی مبالاتی ( دوری از مروت ) و اسراف نرسد و بدین وسیله به کارهای دینی بپردازید ،زیرا روایت شده است : کسی که دنیایش را برای دینش رها کند از ما نیست . (7)

آثار تفریحات سالم

امیر مومنان (ع) می فرماید : اوقات سرور و شادمانی فرصت مناسبی برای طراوت روح و جان است (8) ؛ نیز می فرماید : سرور و شادمانی مایه انبساط روان و افزایش طراوت است (9)


برخی مصادیق تفریح

اسب دوانی و تیر اندازی:

رسول خدا (ص) می فرماید : محبوب ترین سرگرمی نزد خدا اسب دوانی ( سوار کاری ) و تیر اندازی است ( 10) ؛ نیز می فرماید : تیر اندازی و سوار کاری کنید که تیر اندازی نزد من محبوب تر است . (11)
همچنین می فرماید : سوار کاری مایه سرور و شادابی است . (12)
باز می فرماید : سرگرمی مومن در تادیب اسب و تیر اندازی و بهره وری با همسر است (13)
از انس ابن مالک پرسیدند : آیا شما در زمان رسول خدا (ص) مسابقه ی اسب سواری می دادید؟ گفت آری ، رسول خا (ص) با اسبش مسابقه داد و سبقت گرفت و از این کار مسرور شد و خوشش آمد . (14)
امام صادق ( ع) فرمود : رسول خدا (ص) شتری داشت که هیچ وقت ( در مسابقه ) عقب نمی افتاد . روزی آن حضرت با عربی بادیه نشین مسابقه داد و شتر آن اعرابی بر شتر پیامبر (ص) پیشی جست . مسلمانان از این پیش آمد اندوهگین شدند رسول خدا (ص) فرمود : این شتر خود را برتر دید و خدا را سزاست که هیچ چیز برتری نجوید جز آنکه خدا او را فرو نشاند . (15)
رسول خدا (ص) بر گروهی از انصار گذشت که تیر اندازی می کردند . آن حضرت وارد یکی ازگروه های شد که با هم مسابقه تیر اندازی می دادند . (16)
امام صادق (ع) در میادین مسابقه و اسب دوانی حاضر می شد . (17)
رسول خدا (ص) می فرماید : هر کس تیر اندازی را پس از آموختن آن ترک کند به راستی نسبت به استادش ( و آنچه آموخته ) ناسپاسی کرده است . (18)

شنا و ریسندگی :

رسول خد (ص) می فرماید: بهترین سرگرمی مرد مومن شنا و بهترین سرگرمی زن ریسندگی است . (19)
رسول خدا (ص) از مردی که شنا و تیر اندازی می کرد خوشش می آمد (20)؛ همچنین می فرماید :تیر اندازی و شنا را به پسرانتان بیاموزید . (21 )

لطیفه گویی:

امام باقر (ع) می فرماید : سرگرمی مومن در سه چیز است : بهره وری از همسر ، شوخی با دوستان و نماز شب (22)

ورزش های ناپسند ( تفریحات ناپسند )

از امیر مومنان (ع) نقل شده است : مهره بازی ، تیله بازی ،جویدن سقز ، پوشیدن لباسی که آدمی را انگشت نما می کند و گشودن دکمه های لباس خصلت های از اخلاق قوم لوط است . (23)
امام باقر (ع) می فرماید : انواع بازی های قمار جزو میسر شمرده می شود "که در قرآن ، کار شیطانی شمره شده است .(24)"(25)
امام رضا (ع) می فرماید: خدا بندگانش را از همه قمار ها ( : بازی های دارای برد و باخت ) نهی و به اجتناب از آن ها امر فرموده و آن ها را رجس و پلیدی نامید و فرمود : پلیدی هستند که گرایش به آن ها برخاسته از وسوسه های شیطان است ، پس از آنها بپرهیزید...(26)

پاورقی ها
1- معانی الاخبار . ص 334
2- الجامع الصغیر . ج1.ص239
3- سوره قصص . آیه 77
4- الدعوات . ص 122
5- الکافی .ج5.ص 87
6- تحف العقول . ص 409
7- تحف العقول . ص 401
8- غرر الحکم . ص 319
9- غرر الحکم . ص 319
10- الجامع الصغیر . ج1 .ص38
11- الجامع الصغیر . ج1.ص 146
12- عیون الاخبار الرضا .ج2 ص 40
13- الکافی .ج5.ص 50
14- عولی اللئالی .ج3.ص 265
15- المحاسن . ص 122 .وسائل الشیعه .ج15.ص378
16- عوالی اللئالی .ج3.ص 266
17- الکافی .ج5.ص 50
18- الجامع الصغیر . ج1.ص146
19- الجامع الصغیر ج1.ص627
20- الدار المنثور .ج3 .ص193
21- النوادر .ص49
22- کتاب الخصال .ص 161
23- کتاب الخصال .ص 331
24- سوره مائده . آیه 90
25- مجمع البیان .ج3. ص370
26- سوره مائده آیه 90 . فقه الرضا .ص 284