بهمن پور
2013-03-24, 01:39
سبک زندگی از کتاب مفاتیح الحیاه تالیف حضرت ایت العظمی جوادی املی ( دام ظله العالی )
انسان که آفریده خداو خلیفه و امانتدار اوست ، برای زندگی و حیاتی آفریده شده است که بر اساس آیه کریمه " استَجیبوُا لِلهِ وَلِلرَّسُولِ اِذَا دَعَاکُم لِمَا یُحیِیکُم " ( 1) در پیوند های گوناگون خود ، خدا محور است و در این زندگی و بندگی ، به بدن سالم نیاز دارد و بهره مندی همه جانبه او از سلامتی ، اساس فعالیت های وی در زندگی مادی و معنوی است ک در زبان پیامبر گرامی اسلام (ص) از آن به ( نعمت پنهان و ناشناحته ) یاد شده است (2) ، زیرا یکی از عوامل آرامش زندگی و بندگی خدا ، برخوداری از جسم و جان سالم است ، از این رو ، عقل و نقل ، حفظ تندرستی و حفظ نفس را لازم و واجب شمرده اند و روا نمی دارند که انسان حتی هنگام سخت ترین مصیبت و اندوه به عمد به جسم و جان خود آسیب برساند و اضرار به آن را حرام می شمارند . (3)
دسته ای از روایات درباره حفظ نفس و مراقبت از بدن و نیز پرهیز از زیان رساندن به آن ، اهمیت ویژه ای داده و بر حفظ صحت آن تاکید دارند ؛ به گونه ای که در برخی از روایات ، بدن و اعضای آن از امانت های الهی به شمار آمده اند و خدای متعالی رعایت امانت ها را از ویژگی های بر جسته مومنان و نمازگزاران واقعی یاد کرده است : ( و اَلَّذینَ هُم لِاَماناتِهم و عَهدِهِم راعون ) (4) رسول خدا (ص) می فرماید : .... گوش ، چشم ، زبان و قلب امانت هستند و هر کس امانت را رعایت نکند ایمان ندارد (5)
اهمیت حفظ جان و سلامت
رسول خدا (ص) می فرماید : ای علی ! هر کس شراب را برای غیر خدا (6) ترک کند خدا او را از شراب بهشتی سیراب سازد . علی (ع) پرسید : غیر خدا ؟ حضرت (ص) فرمود : آری به خدا سوگند ! هر کس آن را برای حفظ جانش ترک کند خدا او را بدین سبب سپاس می گذارد . (7)
در روایتی دیگر رسول خدا (ص) از خوابیدن بر بامی که حفاظ ندارد ( به سبب خطر جانی ) نهی کرده است (8) ؛ همچنین آن حضرت به ابوذر فرمود : ای ابوذر ! سلامتی پیش از بیماری را دریاب و از آن برای زمان بیماری بهره گیر (9) ؛ نیز فرمود : هر که روز و شب را سپری می کند و سه نعمت را در اختیار دارد ، نعمت دنیا بر او تمام است : سلامت بدن ، امنیت و هزینه روزانه و اگر چهارمین نعمت را نیز داشته باشد تمام نعمت دنیا و آخرت را در اختیار دارد و آن اسلام است .(10) و او همچنین فرمود: امنیت و عافیت دو نعمتی هستند که بسیاری از مردم در آن ها مغبون اند . (11)
امیر مومنان (ع) نیز می فرماید : ارزش دو چیز را نشناسد مگر کسی که آن ها را از دست داده باشد : جوانی و عافیت . (12) آن حضرت در تفسیر آیه " و لا تَنسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنیا " (13)یعنی ( بهره ی واقعی خود را از ثروت دنیا از کف مده ) می فرماید : سلامتی خود را فراموش نکن (14) و در تفسیر آیه " لَتُسئَلُنَّ عَنِ النَّعیم "(15) یعنی ( روز قیامت درباره نعمت های از شما سئوال خواهد شد ) می فرماید : نعمتی که از آن پرسیده می شود سلامتی است .(16)
البته نعمت ولایت اولیای الهی برجسته ترین نعمت است ، چنان که امام صادق (ع) در ذیل این آیه فرمود : ما از نعمت هستیم . (17)
امام صادق (ع) فرمود : سلامتی نعمتی پنهان است ؛ هرگاه باشد ، فراموش شود و هرگاه از دست رود به یاد آورد (18) ؛ همچنین فرمود : پنج چیز است که اگر کسی آن ها را نداشته باشد زندگی ( برای او ) گوارا نیست : سلامتی و .. (19)
پاورقی ها
1- سوره انفال آیه 24
2- روضة الواعظین . ص 472
3- العروة الوثقی .ج2. ص131- العروة الوثقی .ج4.ص 424
4- سوره معارج . آیه 32
5- موسوعة احادیث اهل بیت (ع) .ج8.ص 370
6- در برخی تکالیف شرعی قصد قربت شرط است : هماند نماز و روزه و در بسیاری از آن ها ، قصد قربت شرط نیست (کفایه الاصول . ج1. ص 72 ) همانند امر به معروف و نهی از منکر و ترک محرمات و ترک شراب
7- الفقیه . ج4.ص 253 – مکارم الاخلاق . ص 433
8- الکافی .ج6.ص 530
9- الامالی . طوسی . ص 526
10- الکافی .ج8.ص 148
11- الجامع الصغیر . ج1.ص 477
12- غرر الحکم . ص 324
13- سوره قصص . آیه 77
14- الامالی . صدوق . ص 228
15- سوره تکاثر . آیه 8
16- ارشاد القلوب . ص 38
17- الامالی . طوسی .ص 272
18- الفقیه .ج4.ص 206
19- المحاسن . ص 9
انسان که آفریده خداو خلیفه و امانتدار اوست ، برای زندگی و حیاتی آفریده شده است که بر اساس آیه کریمه " استَجیبوُا لِلهِ وَلِلرَّسُولِ اِذَا دَعَاکُم لِمَا یُحیِیکُم " ( 1) در پیوند های گوناگون خود ، خدا محور است و در این زندگی و بندگی ، به بدن سالم نیاز دارد و بهره مندی همه جانبه او از سلامتی ، اساس فعالیت های وی در زندگی مادی و معنوی است ک در زبان پیامبر گرامی اسلام (ص) از آن به ( نعمت پنهان و ناشناحته ) یاد شده است (2) ، زیرا یکی از عوامل آرامش زندگی و بندگی خدا ، برخوداری از جسم و جان سالم است ، از این رو ، عقل و نقل ، حفظ تندرستی و حفظ نفس را لازم و واجب شمرده اند و روا نمی دارند که انسان حتی هنگام سخت ترین مصیبت و اندوه به عمد به جسم و جان خود آسیب برساند و اضرار به آن را حرام می شمارند . (3)
دسته ای از روایات درباره حفظ نفس و مراقبت از بدن و نیز پرهیز از زیان رساندن به آن ، اهمیت ویژه ای داده و بر حفظ صحت آن تاکید دارند ؛ به گونه ای که در برخی از روایات ، بدن و اعضای آن از امانت های الهی به شمار آمده اند و خدای متعالی رعایت امانت ها را از ویژگی های بر جسته مومنان و نمازگزاران واقعی یاد کرده است : ( و اَلَّذینَ هُم لِاَماناتِهم و عَهدِهِم راعون ) (4) رسول خدا (ص) می فرماید : .... گوش ، چشم ، زبان و قلب امانت هستند و هر کس امانت را رعایت نکند ایمان ندارد (5)
اهمیت حفظ جان و سلامت
رسول خدا (ص) می فرماید : ای علی ! هر کس شراب را برای غیر خدا (6) ترک کند خدا او را از شراب بهشتی سیراب سازد . علی (ع) پرسید : غیر خدا ؟ حضرت (ص) فرمود : آری به خدا سوگند ! هر کس آن را برای حفظ جانش ترک کند خدا او را بدین سبب سپاس می گذارد . (7)
در روایتی دیگر رسول خدا (ص) از خوابیدن بر بامی که حفاظ ندارد ( به سبب خطر جانی ) نهی کرده است (8) ؛ همچنین آن حضرت به ابوذر فرمود : ای ابوذر ! سلامتی پیش از بیماری را دریاب و از آن برای زمان بیماری بهره گیر (9) ؛ نیز فرمود : هر که روز و شب را سپری می کند و سه نعمت را در اختیار دارد ، نعمت دنیا بر او تمام است : سلامت بدن ، امنیت و هزینه روزانه و اگر چهارمین نعمت را نیز داشته باشد تمام نعمت دنیا و آخرت را در اختیار دارد و آن اسلام است .(10) و او همچنین فرمود: امنیت و عافیت دو نعمتی هستند که بسیاری از مردم در آن ها مغبون اند . (11)
امیر مومنان (ع) نیز می فرماید : ارزش دو چیز را نشناسد مگر کسی که آن ها را از دست داده باشد : جوانی و عافیت . (12) آن حضرت در تفسیر آیه " و لا تَنسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنیا " (13)یعنی ( بهره ی واقعی خود را از ثروت دنیا از کف مده ) می فرماید : سلامتی خود را فراموش نکن (14) و در تفسیر آیه " لَتُسئَلُنَّ عَنِ النَّعیم "(15) یعنی ( روز قیامت درباره نعمت های از شما سئوال خواهد شد ) می فرماید : نعمتی که از آن پرسیده می شود سلامتی است .(16)
البته نعمت ولایت اولیای الهی برجسته ترین نعمت است ، چنان که امام صادق (ع) در ذیل این آیه فرمود : ما از نعمت هستیم . (17)
امام صادق (ع) فرمود : سلامتی نعمتی پنهان است ؛ هرگاه باشد ، فراموش شود و هرگاه از دست رود به یاد آورد (18) ؛ همچنین فرمود : پنج چیز است که اگر کسی آن ها را نداشته باشد زندگی ( برای او ) گوارا نیست : سلامتی و .. (19)
پاورقی ها
1- سوره انفال آیه 24
2- روضة الواعظین . ص 472
3- العروة الوثقی .ج2. ص131- العروة الوثقی .ج4.ص 424
4- سوره معارج . آیه 32
5- موسوعة احادیث اهل بیت (ع) .ج8.ص 370
6- در برخی تکالیف شرعی قصد قربت شرط است : هماند نماز و روزه و در بسیاری از آن ها ، قصد قربت شرط نیست (کفایه الاصول . ج1. ص 72 ) همانند امر به معروف و نهی از منکر و ترک محرمات و ترک شراب
7- الفقیه . ج4.ص 253 – مکارم الاخلاق . ص 433
8- الکافی .ج6.ص 530
9- الامالی . طوسی . ص 526
10- الکافی .ج8.ص 148
11- الجامع الصغیر . ج1.ص 477
12- غرر الحکم . ص 324
13- سوره قصص . آیه 77
14- الامالی . صدوق . ص 228
15- سوره تکاثر . آیه 8
16- ارشاد القلوب . ص 38
17- الامالی . طوسی .ص 272
18- الفقیه .ج4.ص 206
19- المحاسن . ص 9