سیره اجتماعی حضرت فاطمه(س)

واژه «سیره» از ریشه «سِیر»، به معنای «نوع رفتن» و «حرکت کردن» و جمع آن «سَیر» است. در مفردات آمده است: سیره، روش در چیزی و به معنای سنت است؛ زیرا حرکت می کند و ادامه می یابد.1 به اعتقاد اهل لغت نیز سیره بر نوع، هیئت و چگونگی دلالت می کند. بنابراین، سیره را می توان نوع و سبک رفتار و کردار ترجمه کرد که در این صورت، بر سبک رفتار شخص دلالت می کند.2

در این نوشتار منظور از سیره فاطمی، سبک ها و روش های رفتاری حضرت فاطمه(س) است. آنچه در حیات اجتماعی مسلمانان بیشتر شایسته و راهگشاست، توجه به سیره اجتماعی حضرت فاطمه(س) است که در هر زمان مورد نیاز نسل حاضر و نسل های آینده است.


1. راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص 425.
2. مرتضی مطهری، مجموعه آثار، سیری در سیره نبوی، ج 16، ص 50.

رازِ نیاز به سیره فاطمی

رسول خدا صلی الله علیه و آله در حدیث متواتر ثقلین فرمود:

من دو چیز گران بها برای شما [به جا] می گذارم؛ یکی قرآن و دیگری عترت و اهل بیتم را. شما تا زمانی که به این دو تمسک کنید، گمراه نخواهید شد و این دو از هم جدا نخواهند شد تا زمانی که در حوض کوثر بر من وارد شوند.1

با توجه به این کلام پیامبر، حضرت فاطمه(س) از زمره «ثقل اصغر» است و پیروی از سیره آن حضرت، انسان را به کمال و سعادت رهنمون می کند.

در این نوشتار، از مجموعه رفتارها و سبک رفتاری حضرت فاطمه زهرا(س) در حوزه های مختلف، به مکتب فاطمی تعبیر می گردد.

1. بحارالانوار، ج 23، ص 106.
سرآمدِ زنان دو سرا

سیره فاطمی، قابل دسترسی و پیروی برای همه انسان ها به ویژه زنان و دختران است و هیچ گونه تضاد و تناقضی با سیره نبوی و سیره دیگر ائمه اطهار ندارد. رسول اکرم صلی الله علیه و آله در روایتی فرموده است: «ابنتی فاطمه، سیدة نساء العالمین؛ دخترم فاطمه، سرآمد زنان دو عالم است.»1 این حدیث نبوی صلی الله علیه و آله، با آیه شریفه ای که خداوند درباره حضرت مریم فرموده: «وَاصْطَفَاک عَلَی نِسَاء الْعَالَمِینَ»،2 هیچ گونه منافاتی ندارد؛ زیرا برتری حضرت مریم از یک جنبه خاص و نسبی است و به دلیل خرق عادت و چگونگی تولد فرزندش بوده، ولی برتری حضرت فاطمه(س) نسبی نیست و در پرهیزکاری و فضایل انسانی است.3

1. همان، ج 43، ص 22.
2. آل عمران: 42.
3. حبیب الله احمدی، فاطمه الگوی زندگی، ص 108.

نقش حضرت فاطمه(س) در ارتقای جایگاه زن

پیش از بعثت و در آستانه صدر اسلام، اعراب، به خانواده و زنان، نگاه ابزاری و تحقیرآمیز داشتند. در جامع آن روز، زن از حقوق فردی و اجتماعی برابر و عادلانه برخوردار نبود. او جزو دارایی پدر، شوهر یا پسر خود به شمار می رفت. وظیفه زن به دنیا آوردن فرزندان بسیار، به ویژه پسران جنگجو بود. همچنین، رفتارهای جاهلانه و تبعیض آمیز با دختران و زنان در مواردی به قتل آنان می انجامید.

حضور فعال زنان خانواده پیامبر به ویژه دختر گرامی شان، حضرت فاطمه(س) در فعالیت های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در اوج تضاد با نگرش جاهلی به زنان و با هدف ایجاد تحول و کرامت برای زنان و ارتقای جایگاه فردی و اجتماعی آنان بود. در ادامه به برخی موارد که به موجب سیره حضرت فاطمه(س)، در جایگاه زنان تحول ایجاد کرد، اشاره می شود.
سیره خانوادگی حضرت فاطمه(س)

خانواده به عنوان کوچک ترین واحد جامعه، نقش بسزایی در سالم سازی اجتماع دارد. در درون خانواده، انسان های مفید برای جامعه پرورش می یابند و موجب تحولات و پیشرفت های بزرگ اجتماعی می شوند. سیره خانوادگی حضرت زهرا(س) را می توان از برخی جنبه ها بررسی کرد که عبارتند از:
همسرداری

سیره زهرای اطهر(س) در زندگی مشترک، رعایت دقیق و ظریف حقوق همسرش بود. خانه محقر و گلین ایشان، جهانی از معنویت و عظمت الهی را دربرداشت. در زندگی بی آلایش و به دور از تشریفات و تجمل فاطمه زهرا(س)، بسیاری از کارهای خانه خود را حضرت علی(ع) و فاطمه(س) انجام می دادند. همچنین دو اصل مهم در همسرداری؛ یعنی مهربانی و گذشت و ایثار، بر زندگی خانوادگی آن حضرت حاکم بود. آن حضرت محیط خانه را چنان ساخته بود که آسایش علی(ع) و فرزندانش را فراهم می کرد، چنان که هرگاه رنج ها، غم ها و دشواری ها امیرمؤمنان(ع) فشار می آورد، به خانه می آمد، به امیدی که لحظاتی با زهرا(س) سخن گوید و دلش آرام گیرد. حضرت فاطمه(س) در زندگی خانوادگی، همه جوانب و شئونات زندگی را رعایت می کرد و به آن پای بند بود. ایشان خطاب به امام علی(ع) فرموده است: «ای اباالحسن! من از پروردگار خود شرم می کنم چیزی از تو درخواست کنم که تو توان و قدرت انجام دادن آن را نداری».1

پیروی از گفتار و رفتار و سیره آن حضرت، درس زندگی سازی برای نسل های پس از اوست تا از جلوه های ایثار و ساده زیستی و مراقبت از خویشتن و دوری از آرزوهای زودگذر آن حضرت درس بگیرند.

1. محمد دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ص 29.
تربیت فرزندان

حضرت فاطمه زهرا(س) با مدیریت درست و به کار بستن ویژگی های تربیتی، فرزندانی را برای جامعه اسلامی تربیت کرد که هر یک منشأ آثار خیر و پیشرفت آموزه های الهی شدند و به الگوهای عملی تبدیل گردیدند.

حضرت فاطمه(س) به همسری مردی درآمده بود که مجاهدی کامل در راه خدا بود و بیشتر روزهای زندگی مشترک این دو بزرگوار، در شرایطی گذشت که علی(ع) در جبهه بود. در چنین شرایطی، فاطمه(س) صاحب فرزندانی شد و با داشتن فرزندان خردسال، وظیفه نگهداری و تربیت و آموزش آنها و بخشی از وظایف همسرش در خارج از خانه را نیز به عهده گرفت. فاطمه زهرا(س) در شرایطی عهده دار تربیت فرزندان خود بود که از یک سو جامعه در شرایط بحرانی و جنگ به سر می برد و شهر مدینه در محاصره بود و از دیگر سو در امور معیشتی و خوراک و پوشاک از حداقل امکانات برخوردار بودند. با این حال، فاطمه(س) هیچ گاه از وضع خود کوچک ترین گلایه و شکایتی نکرد یا خواستار حضور بیشتر علی(ع) در خانواده نشد.1

حضرت زهرا(س) در تربیت روحی و پرورش جسمی کودکان خود کوشا بود. وقتی با کودکان خود بازی می کرد، با استفاده از شعر به پرورش اندیشه آنان می پرداخت. آن حضرت در قالب اشعاری زیبا و ادیبانه فرموده است: «حسن جان! مانند پدرت علی باش و ریسمان را از گردن حق بردار! خدای احسان کننده را پرستش کن و با افراد دشمن و کینه توز دشمنی نکن!»2

از جمله روش های تربیتی حضرت فاطمه زهرا(س) نوع دوستی آن حضرت بود. ایشان در برابر چشمان تیزبین فرزندانش، به مردم کمک می کرد و خود گرسنه می ماند. آن حضرت نه تنها در مسائل اقتصادی و رفع مشکلات روزمره مردم پیشگام بود، حتی از نظر اخلاقی و پرورش عواطف انسانی و ارشاد و هدایت مردم نیز به آنها کمک و مصالح مردم را پیگیری می کرد و در حقشان دعا می فرمود. حضرت زهرا(س) با رفتار عادلانه خویش، خشنود می ساخت و با عواطف محبت آمیز مادری، فرزندان خویش را به این صفات انسانی و اسلامی تشویق می کرد و پرورش می داد.

1. مرضیه محمدزاده، بانوی آفتاب، ص 14.
2. فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ص 156.

میانه روی و اعتدال

اعتدال یا میانه روی، از اصول اسلام و تعیین کننده سبک زندگی است و از اصول فردی و اجتماعی در همه امور به شمار می آید. از جمله اموری که در آن باید اعتدال رعایت شود، امور خانواده است.

حضرت فاطمه(س) در امور معیشتی، اعتدال به شرایط مکان و زمان توجه داشت و اعتدال را رعایت می کرد. آنگاه که مسلمانان در فقر و تنگ دستی به سر می بردند، او نیز با اختیار خود با فقر و سادگی می زیست و هرچه داشت، حتی افطاری خود را به نیازمندان ایثار می کرد. در سال های پس از فتوحات که غنائم و اموال بسیاری نصیب مسلمانان شد، با توجه به حجم زیاد کارها در خانه، پیامبر خدمتکاری به نام فضه برای حضرت فاطمه(س) گرفت. آن حضرت کارهای منزل را به طور مساوی میان خود و فضه تقسیم کرد. سلمان می گوید: روزی دیدم که فاطمه(س) خود مشغول آسیاب کردن است. گفتم: چرا این کار را به فضه که در کنار شماست، نمی دهید. فرمود: «پیامبر به من سفارش کرده که کارهای خانه را با او تقسیم کنم. دیروز روز خدمت او بود و امروز روز خدمت من است».1

1. عبدالکریم بی آزار شیرازی، پاره پیامبر، صص 82 و 87.

عفاف فاطمه(س)

زنان در صدر اسلام، در فعالیت های اجتماعی حضوری فعال داشتند و در مکتب اسلام از زنانی به نیکی یاد می شود که اجتماعی هستند و در صحنه های سیاست و اجتماع حضوری فعال دارند. دین اسلام با معرفی الگویی چون فاطمه(س) به همگان آموخت که زن باید در جامعه مشارکت فعال و همه جانبه داشته باشد و در تربیت اجتماع و سوق دادن به فضیلت های اخلاقی و انسانی بکوشد.

آنچه در زندگی حضرت زهرا فاطمه(س) به عنوان یکی از ملاک های حضور اجتماعی زن اهمیت دارد، حفظ عفاف، حجاب و متانت است که حافظ کرامت و جایگاه حقیقی و والای زن است. بنابراین، از جلوه های درخشان زندگی حضرت که برای الگو قرار دادن، التزام به عفاف است. عفاف و حجاب فرمانی الهی است و برخلاف تصور برخی، عامل مصونیت اجتماعی و پیشگیری از تخریب شخصیت زن است.

حضرت فاطمه زهرا(س)، نمونه کامل زن مسلمان در تمام اوصاف و کمالات اسلامی به ویژه در حجاب و عفاف بود. تا ضرورتی نمی دید از هم کلامی با مردان ـ آن هم با شرایطی ویژه ـ خودداری می کرد و از اینکه پدر بزرگوارشان کارهای داخل خانه را به او واگذار کرده و از فعالیت های امور بیرونی معاف داشته، شادمان بود. هرچند حضرت زهرا(س) در مواقع لزوم به فعالیت های سیاسی و اجتماعی نیز می پرداخت، ولی هرگز از پرده حجاب کامل و عفاف لازم بیرون نرفت و حتی در میدان مبارزه (در دفاع از ولایت امیرالمؤمنان علی(ع) و به یغما رفتن فدک) به حجاب کامل و حیای اجتماعی و اخلاقی بسیار مقید بود.1

1. علی اکبر بابازاده، تحلیل سیره فاطمه زهرا(س)، صص 153 و 154.

فعالیت های علمی حضرت زهرا(س)

فاطمه زهرا(س) با بیان احکام و آموزه های اسلام، جامعه به ویژه زنان را به وظایفشان آشنا می کرد. فضه، خدمت گزار فاطمه(س) ـ که از شاگردان و پرورش یافتگان در محضر فاطمه زهرا(س) است ـ در مدت بیست سال، جز با آیه های قرآنی سخنی نگفت و هرگاه قصد بیان مطلبی را داشت، با آیه ای متناسب از قرآن، منظور خویش را بیان می کرد.

فاطمه (س) پناه و مرجع فکری و مذهبی مسلمانان بود و حتی مردان مسلمانان نیز که از اصحاب نزدیک اهل بیت بودند، به محضر فاطمه (س) می آمدند و از حوزه علمی ایشان کسب فیض می کردند. افزون بر این، سخنان گهربار آن حضرت در جمع مهاجرین و انصار در مسجد رسول خدا صلی الله علیه و آله و خطابه های آتشین آن حضرت در حضور زنان مدینه که به عیادتش شتافته بودند، همه نشان دهنده نقش آموزشی و پرورشی آن حضرت است که برای بیداری و هدایت مؤمنان می کوشید.

از امام علی(ع) نقل شده است: زنی نزد حضرت زهرا(س) رسید و مسائل دینی فراوانی از او پرسید و پاسخ شنید. در ادامه خجالت کشید و گفت: «بیش از این نباید شما را به زحمت اندازم». حضرت فاطمه(س) فرمود: «باز هم بیا و آنچه می خواهی بپرس، آیا اگر به کسی برای رساندن باری سنگین به پشت بام، صد هزار دینار طلا مزد بدهند، چنین کاری برای او دشواری دارد؟ من هر مسئله ای را که پاسخ می دهم، بیش از فاصله میان زمین و عرش خداوند، پاداش معنوی دارم. پس سزاوار است که این کار بر من دشوار نباشد».1

فاطمه زهرا(س) درس انسانیت، اخلاق، توحید و اسلام را در مکتب و محضر پدر و همسرش آموخت. آنچه را فرشتگان الهی از اسرار و دانش ها برای پیامبر باز می گفتند، علی(ع) می نوشت و فاطمه (س) گرد می آورد که مجموع آنها کتابی به نام «مصحف فاطمه» است. جابربن عبدالله انصاری می گوید: «من صحیفه فاطمیه را از فاطمه (س) آموختم».

سلمان فارسی نیز می گوید: «فاطمه به من دعای نور را آموخت و فرمود: این دعا را از پدرم آموختم و به تو می آموزم».2


1. فرهنگ سخنان فاطمه(س)، ص 224.
2. بانوی آفتاب، ص 19.

فاطمه(س) و معیشت

در جامعه ای که فاطمه (س) می زیست، دو گروه و طبقه اقتصادی زندگی می کرد؛ گروهی که با مشاغلی مانند کشاورزی، زندگی خود را می گذراندند و در سرزمین خشک و کم آب عربستان، با رنج و سختی، زندگی می کردند. گروه دیگر اشراف و ثروتمندانی بودند که ملک های بسیار و بردگان بودند. این گروه اغلب، اهل تفاخر و تجمل بودند و با بهره گیری از خلافت پس از پیامبر، پایه های اشرافیت خود را تقویت کردند.1

گروه دوم، در معیشت و اقتصاد، ارزش های اصیلی را که رسول خدا صلی الله علیه و آله بنیان نهاده بود، رعایت نمی کردند و اهل ایثار و نفاق و قناعت نبودند. مشی آنان انباشتن ثروت و تکاثر از راه های نامشروع بود و حقوق مستمندان و فقیران جامعه را ادا نمی کردند. فاطمه (س) به حقوق مستمندان جامعه بسیار اهمیت می داد و در زندگی فردی و اجتماعی وی این حساسیت و توجه آشکار بود. بررسی های تاریخی نشان می دهد در نگاه فاطمه (س)، مادیات جایگاه و اهمیتی ندارد و فقط وسیله ای برای رسیدن به معنویت و اطاعت از آموزه های الهی است. آن حضرت در شب عروسی اش، پیراهن نوی خود را به فقیر بخشید و پیراهن قدیمی خود را پوشید. حضرت زهرا(س) چون همسرش علی(ع)، زهد را بر دنیاپرستی و قناعت را بر اسراف و خدابینی را بر خودبینی ترجیح می داد.2


1. علی قائمی، مکتب فاطمه زهرا(س)، ص 322.
2. مهدی نیلی پور، فرهنگ فاطمیه، ص 87.

سیره سیاسی فاطمه (س)

اخلاق و رفتار اجتماعی حضرت فاطمه (س)، در مکتب پیامبر شکل گرفت و پس از وفات رسول خدا صلی الله علیه و آله مسئولیت های اجتماعی جدیدی به فاطمه زهرا(س) محول شد. وی جریان سیاسی عظیمی ایجاد کرد و برای حفظ و تکریم جامعه نوپایی که رسول خدا صلی الله علیه و آله بنیان گذارده بود، با شیوه های مسالمت آمیز دست به مبارزه زد.

پس از رحلت پیامبر، دشمنان دیرینه اسلام برای بازگشت به جاهلیت که منافعشان در آن نهفته بود، شرایط را مناسب دیدند، ولی اهل بیت پیامبر و در رأس آنان علی(ع) و فاطمه (س)، بزرگ ترین مانع برای قدرت یافتن آنها بودند.1

فاطمه (س) که می دید شمشیرهای انتقام جاهلی، از هر سو امام علی(ع) و حریم ارزش های انسانی را نشانه رفته است، با صراحت در برابر جبهه باطل و دشمنان اسلام و انحراف یافتگان قد برافراشت و به دفاع از کیان دین و پیامبر برخاست. آن حضرت دریافته بود که با از دست رفتن حقوق اهل بیت پیامبر در آینده به سبب انحراف در رهبری، خسارت سنگینی به اسلام وارد خواهد شد و دیری نخواهد پایید که سنت های جاهلی که پیامبر در محو آنها و جایگزین کردن سنت های اسلامی به جای آنها کوشیده بود، زنده خواهد شد. از این رو، فاطمه (س) با تمام توان خود برای بازگرداندن خلافت به مدار اصلی و حق خود می کوشید.

1. مکتب فاطمه زهرا(س)، ص 284.
آگاهی دادن به امت

نخستین گام حضرت زهرا (س)، بیدار کردن وجدان های خفته و آگاهی دادن به جامعه بود. به همین منظور، سیاسی ـ تربیتی آن حضرت در مسجد پیامبر و در جمع یاران پیامبر اعم از مهاجرین و انصار و خلیفه وقت حاضر شد.1 و با گفتار رسا و بیان فاطمی خود، از حقیقت اسلام و حقانیت پیامبر و اهل بیت(ع) دفاع کرد.

1. سید هاشم رسول محلاتی، زندگانی حضرت فاطمه و دختران آن حضرت، ص 686.
تیغ فاطمی علیه ستم

خطبه آتشین حضرت فاطمه(س)، سندی محکم و استوار در باطل بودن انحراف ها و بدعت های پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله به شمار می آید. فرازی از سخنان آن بانوی شجاع در دفاع از کیان اسلام به این شرح است:

«هنوز دو روزی از مرگ پیامبرتان نگذشته و سوز سینه ما خاموش نگشته، آنچه نباید کردید و آنچه از آنتان نبود، بردید، ولی در آتش فتنه افتادید و آنچه کشتید، به باد دادید که دوزخ، جای کافران است و منزلگاه بدکاران. شما کجا و فتنه خواباندن کجا؟ دروغ می گویید و راهی جز راه حق می پویید‍ وگرنه این کتاب خدا در میان شماست و نشانه هایش بی کم و کاست هویداست. چه زود رنگ پذیرفتید و بی درنگ در غفلت خفتید...


منبع : حوزه نت

راز و رمزهای سیره زندگی حضرت زهرا (س) که خود درسی است برای زنان و مردان ایران زمین تا آنچه را که برای حفظ ارزش ها و نگرش ها نیاز است پاس بدارند. زندگی ساده و بی آلایش اما در عین برازندگی و درستی و سلامت . ره توشه ای که همه امروز دنبال آن هستند

سلام
مطلب آموزنده ای بود استفاده کردم مرسی

سلام
مطلب آموزنده ای بود استفاده کردم مرسی

عالم صدف است و فاطمه گوهر اوست
گیتی عرض است و فاطمه جوهر اوست
برفضل و شرافتش همین بس که زخلق
احمد پدر است و مرتضی شوهر اوست
----------------------------------------------------
درود بر شما چقدر خوبه از این پس با راه اندازی شدن امکان تشکر در صورت نیاز به تشکر فقط از این امکان تالار استفاده شود و برای نظرات صرفا مطلبی درج گردد.

مهر علی و زهرا (ع) بر دل های ما همواره آیینه دار زندگی مان باشد

چهار ویژگی حضرت مریم و حضرت زهرا ( س ) ؟


برخی از ویژگی‌های مشترک بین حضرت مریم و حضرت فاطمه (علیهما السلام):
1ـ طهارت و پاکی،
خداوند در مورد حضرت مریم می‌فرماید:
«یا مریم إنّ الله اصطفاک و طهّرک واصطفاک على نساء العالمین؛(1) ای مریم همانا خدا تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده.»
در این آیه خداوند خطاب به مریم می‌فرماید: «طهّرک» یعنی تو را پاکیزه گردانیده.
همچنین خداوند متعال در مورد اهل بیت پیامبر که فاطمه زهرا سلام الله علیها نیز جزو آنهاست می‌فرماید:
«إنّما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت ویطهّرکم تطهیرا؛(2) خدا فقط می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان بزداید و شما را پاک ومنزّه کند.»
در این آیه نیز سخن از پاکیزه کردن است که خداوند در یطهّرکم می‌فرماید شما را پاکیزه نموده است.
2ـ تصدیق کنندة آیات الهی،
خدای متعال در مورد حضرت مریم می‌فرماید:
«وصدّقت بکلمات ربّها وکُتُبه؛(3) کلمات پروردگار خود و کتاب‌های آسمانی او را تصدیق کرد.»
یکی از القاب حضرت فاطمة زهرا نیز صدّیقه است‌، به معنای کسی که سخن خود را با عمل تصدیق می‌کند.
3ـ هم‌سخن بودن با فرشتگان،
حضرت مریم با ملائکه و فرشتگان هم‌کلام می‌شد و گاهی آنها را نیز مشاهده می‌کرد، خداوند در مورد مریم می‌فرماید: «فأرسلنا إلیها روحنا فتمثّل لها بشراً سویاً؛(4) پس روح خود (جبرئیل) را به سوی او فرستادیم تا به شکل بشری خوش‌اندام بر او نمایان شد.»
در مورد حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) نیز از امام صادق(ع) روایت شده : «فاطمه محدّثه نامیدند زیرا فرشتگان پیوسته بر او از آسمان فرود می‌آمدند .چنان که مریم دختر عمران ندا می‌کردند، او را هم سخن خویش قرار می‌دادند و به وی می‌گرفتند: ای فاطمه خدا تو را برگزیده و پاکت گرداند و بر همة زنان عالم برتری بخشید، ای فاطمه پروردگارت را فرمانبردار باش و سجده کن و با رکوع کنندگان رکوع نما.»(5)
4ـ الگوی مؤمنان،
خداوند متعال مریم را برای همگان الگو قرار داده و می فرماید: «وضرب الله مثلاً للّذین آمنوا امرأت فرعون... و مریم ابنة عمران؛(6) خداوند برای مؤمنان به زن فرعون و مریم دختر عمران مثل می‌زند.»
حضرت فاطمه سلام الله علیها نیز بهترین الگو برای جهانیان است. وقتی آن بانو بهترین آفریدة پروردگار باشد که از بین تمام زنان برگزیده و اطاعت و فرمانبرداری آن با نو بر تمام موجودات واجب باشد، آن گونه که امام باقر می‌فرماید: «اطاعت ایشان بر تمام آفریدگان خداوند فرض و واجب است، چگونه همانند پدر بزرگوارش نبی مکرم اسلام بهترین الگو برای جهانیان نباشد؟» از این رو امام زمان(عج) می‌فرماید که الگوی من آن بانو است.(7)

پی‌نوشت‌ها:
1. آل عمران (3) آیه 43.
2. احزاب (33) آیه 33.
3. تحریم (66) آیه 12.
4. مریم (19) آیه 17.
5. بحار الانوار، ج 43، ص 16.
6. تحریم، آیه 12.
7. اسرار الفاطمیه، محمدفاضل مسعودی، ص 175.

ابن عباس از پیامبر(ص) نقل می‌کند: دخترم فاطمه سرور زنان عالمیان است ، از اولین تا آخرین.او پاره تن من است. هر گاه برای عبادت در محراب قرار می‌گیرد، فرشتگان آسمان نور او را مشاهده می‌کنند ،همان طور که مردم روی زمین نور ستارگان را مشاهده می‌نمایند، خداوند به فرشتگان می‌فرماید: ای فرشتگان بنگرید به فاطمه که سرور کنیزان من است . چگونه در برابر من ایستاده، خدا را عبادت می‌کند . بدنش از خشیت من در اضطراب است . با دل و جان خود به بندگان من توجه دارد.گواه باشید که من شیعیان او را از آتش جهنم نجات دادم.(1)
فاطمه(س) مقام و عظمتی را که دارد ،تنها به جهت این نیست که دختر پیامبر است. آن چه او را شایسته این مقام ساخت، از خود گذشتگی، پارسایی، زهد، دانش و دیگر ملکات انسانی است که در او به حد کمال رسیده بود. همه مورخان شیعه و سنی این امتیازات را برای او در کتاب‌های معتبر خویش نوشته‌اند.(2)
زندگانی زهرا(س) در خانه شوهر نیز نمونه است، چون سراسر زندگانی او نمونه است.خود او نمونه، شوی او، پدر او، مادر او همه نمونه‌اند. فرزندان او نیز نمونه‌اند.
او در دوران زندگی کوتاه خود چهار فرزند نمونه تربیت کرد که در تاریخ بشر سابقه ندارد.
فاطمه(س) چهره درخشان زن مسلمان، فروغ تابان معرفت و نمونه روشن پرهیزکاری و خداترسی است . درخشندگی به ساعتی مخصوص و روزی معین اختصاص ندارد، از آن روز که وظیفه خود را تعهد کرد تا امروز و برای همیشه چون گوهری بر تارک تربیت اسلامی می‌درخشد.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1. ذخائر العقبی، محب‌الدین طبری، ص 39.
2. زندگانی حضرت فاطمه، دکتر جعفر شهیدی، ص 35 ـ 41.
3. همان، ص 63 ـ 64.

گریه حضرت زهرا(س) آن گونه نبود که موجب ناراحتی مردم مدینه را فراهم نماید علامه سید جعفر مرتضی عاملی می نویسد : "
گریه حضرت فاطمه زهرا(س) تنها برای از دست دادن پدر نبود ،بلکه با آن گریه‏ها مردم را به یاد دردها و رنج‏هایی می‏انداخت که حضرت فاطمه زهرا(ص) از هیئت حاکمه دیده بود . همچنین حقیقت این است که مردم مدینه از گریه حضرت فاطمه ناراحت نمی‏شدند ،بلکه این هیئت حاکمه بود که از این گریه‏ها رنج می‏بردند و هیئت حاکمه اعتراض می‏کردند ، نه اهل مدینه .حضرت فاطمه (ع ) بعد از رحلت پیامبر به فاصله کوتاهی به پدرش ملحق شدند . در این فاصله اندک گریه و حزن آن حضرت بر پدرش چیزی طبیعی و از طرف دیگر مردم نیز خود را در آن مصیبت عظمای بشری صاحب عزا می دانستند. پس چطور اعتراض می کردند؟(1)
.و نیز علامه سید جعفر مرتضی عاملی می گوید:
"ما تصور نمی کنیم که گریه زهرا(س ) در فراق پدرش آسایش مردم را به هم زد و موجب اعتراض آنان شد، بلکه آنچه آنان را ناراحت کرد و به واکنش واداشت، چیزی است که وجود زهرا(س ) در کنار قبر پدرش با حالتی از حزن و اندوه و دلتنگی و دل شکستگی برمی انگیخت (یعنی ) مظلومیت زهرا که بلافاصله پس از درگذشت پدرش به سراغ او آمده، نمایانگر حالت تحریک مداوم مردم پاک نهاد و مخلص و با ایمان و در نتیجه نابودی خطی بود که از انجام هیچ عملی در راه رسیدن به خواسته هایش فرو گذار نکرد. " (2)
در باره صدای گریه حضرت باید گفت : گریه حضرت به گونه‌ای نبود که مردان نامحرم صدای حضرت را بشنوند. حضرت مدت محدود در خانه خود گریه می‌کرد و سپس امام علی(ع) برای حضرت در بقیع، بیت الاحزان ساخت. حضرت در آن جا می‌رفت گریه می‌کرد.
گریه آن حضرت در بقیع آن هم در بیت الاحزان چه مشکلی برای همسایگان ایجاد می‌نمود از سوی دیگر ـ بر فرض اینکه بپذیریم مردم مدینه از حضرت شکایت می‌کردند ـ معنایش این نیست- همان گونه که اشاره شد- که گریه حضرت موجب ناراحتی مردم شده باشد، بلکه معنایش این است که مردم مدینه از غم و اندوه حضرت زهرا(س) ناراحت می‌شدند که چرا دخت پیامبر گرامی اسلام(س) ناراحت و محزون باشد؟ این برای مردم و همسایگان حضرت بسیار سخت بود. نه اینکه مردم از حضرت به دلیل صدای بلند وی یا برخی از اعمال حضرت ناراحت باشند. بین این دو مسأله تفاوت وجود دارد،
همچنین صرف گریه حضرت زهرا (س)و شنیدن مردان صدای حضرت را اشکال ایجاد نمی کند، زیرا حضرت آواز نمی خواند که با مقام حضرت منافات داشته باشد. بلکه گریه می نمود. اگر صرف شنیدن صدای زن اشکال داشت، حضرت نباید خطبه می خواند ، زیرا مردان صدای وی را می شنیدند ، حضرت زهرا(س) بارها خطبه خواند . یکی از این خطبه ها خطبه بسیار بلند و پر محتوا ئی است که حضرت در مسجد النبی در حضور مردان و زنان ایراد کرد.
پی نوشت ها:
1. ، سید جعفر مرتضی عاملی ، رنج های حضرت زهرا (س) ، مترجم محمد سپهری،(ترجمه مأساة الزهرا،) قم ،انتشارات تهذیب ،چاپ سوم ، 1382 ش ، ص302-303
2 .رنج های حضرت زهرا (س) ص 302 و 301.

شیخ صدوق روایت كرده است: چون از جانب حق تعالی خبر وفات آن سرور بانوان دو عالم دررسید، امّ ایمن را طلبید و- او معتمدترین زنان نزد آن بانو بود- فرمود:
ای امّ ایمن خبر وفاتم، به من رسیده، پس علی را برای من بطلب. چون حضرت امیرعلیه السلام حاضر شد، فرمود: ای پسر عمّ! تو را به انجام مواردی وصیّت می‌كنم. حضرت امیر علیه السلام فرمود: هر چه می‌خواهی بگو، فرمود:
وصیت‌های من اول آن است كه امامه دختر زینب را بعد از من به همسری برگزینی كه تربیت كننده فرزندان من باشد و برای ایشان در مهربانی همانند من است، و تابوتی برای من بساز مثل آنچه ملائكه برای من تصویر كردند و به من نشان دادند. حضرت فرمود: ای فاطمه به من بنما كه چگونه ایشان به تو نشان دادند؟ پس فاطمه علیهاالسلام روشی را كه ملائكه از جانب حق تعالی برای او وصف كرده بودند به آن حضرت نشان داد. پس فرمود: وصیت سوم من آن است كه در هر ساعت از شب و روز كه وفات نمایم، در همان ساعت مرا دفن كنی و تأخیر ننمایی، و نگذاری احدی از دشمنان خدا كه بر من ستم كرده‌اند، بر جنازه من حاضر شوند و بر من نماز خوانند. حضرت امیر علیه السلام فرمود: چنین خواهم كرد. پس آن بانوعلیهاالسلام در نیمه شب به ریاض جنّت انتقال یافت. حضرت علی علیه السلام در همان ساعت مشغول تجهیز و تكفین آن حضرت گردید. پس از آن كه از غسل و دفن فارغ شد، جنازه را بیرون آورده و جریدی از درخت خرما روشن كرده و با جنازه آن حضرت بیرون آمدند، تا آن كه در همان شب بر آن حضرت علیهاالسلام نماز گزارند و جسد مطهّرش را دفن كردند...(علل الشرایع؛185)
همچنین شیخ صدوق روایت كرده است: چون از جانب حق تعالی خبر وفات آن سرور بانوان دو عالم دررسید، امّ ایمن را طلبید و- او معتمدترین زنان نزد آن بانو بود- فرمود:ای امّ ایمن خبر وفاتم، به من رسیده، پس علی را برای من بطلب. چون حضرت امیرعلیه السلام حاضر شد، فرمود: ای پسر عمّ! تو را به انجام مواردی وصیّت می‌كنم. حضرت امیر علیه السلام فرمود: هر چه می‌خواهی بگو، فرمود:وصیت‌های من اول آن است كه امامه دختر زینب را بعد از من به همسری برگزینی كه تربیت كننده فرزندان من باشد و برای ایشان در مهربانی همانند من است، و تابوتی برای من بساز مثل آنچه ملائكه برای من تصویر كردند و به من نشان دادند. حضرت فرمود: ای فاطمه به من بنما كه چگونه ایشان به تو نشان دادند؟ پس فاطمه علیهاالسلام روشی را كه ملائكه از جانب حق تعالی برای او وصف كرده بودند به آن حضرت نشان داد. پس فرمود: وصیت سوم من آن است كه در هر ساعت از شب و روز كه وفات نمایم، در همان ساعت مرا دفن كنی و تأخیر ننمایی، و نگذاری احدی از دشمنان خدا كه بر من ستم كرده‌اند، بر جنازه من حاضر شوند و بر من نماز خوانند. حضرت امیر علیه السلام فرمود: چنین خواهم كرد. پس آن بانوعلیهاالسلام در نیمه شب به ریاض جنّت انتقال یافت. حضرت علی علیه السلام در همان ساعت مشغول تجهیز و تكفین آن حضرت گردید. پس از آن كه از غسل و دفن فارغ شد، جنازه را بیرون آورده و جریدی از درخت خرما روشن كرده و با جنازه آن حضرت بیرون آمدند، تا آن كه در همان شب بر آن حضرت علیهاالسلام نماز گزارند و جسد مطهّرش را دفن كردند...(علل الشرایع؛185)

بدون تردید در میان زنان و بانوان اسلامی ، فاطمه زهرا ( ع ) محبوب ترین چهره دینی ، علمی ، ادبی ، تقوایی و اخلاقی در میان مسلمانان و دیگر مردم جهان به شمار می رود . شخصیت فاطمه زهرا ( ع ) سرور زنان جهان ، اسوه و الگویی تام و تمام برای تمام زنان عاشق عفت و فضیلت است . بنابراین به اختصار به شیوه همسرداری برترین بانوی دو عالم اشاره می کنیم :
1 ـ توجه به ظرایف روحیات همسر:

یکی از عوامل استحکام بخش پیوندهای مودّت میان زن و شوهر این است که طرفین بتوانند حالات و روحیات یکدیگر را درک کنند. شاید هیچ عاملی به اندازه‌ی درک متقابل روحیات در زندگی خانوادگی، نمی‌تواند آرامش‌بخش و سازنده باشد. مهمترین عامل و سبب محبت نیز معرفت است و درک روحیه و شناخت ابعاد وجودی همسر، از تجلّیات معرفت به اوست. فاطمه (س)، علی(ع) را خوب می‌شناخت و بر روحیات او مشرف بود. در شرایطی که دیگران علی(ع) را درک نمی‌کردند و از جلوه‌های رفتاری وی سوء برداشت می‌نمودند ، این همسرگرامی وی بود که او را می‌شناخت و برای دیگران رفع ابهام می‌کرد.
2ـ پرهیز از تقاضای نا مقدور:
در زندگی مشترک، توجه به ظرایف روان‌شناختی که مربوط به روحیه‌ی مردانه یا زنانه است، در رأس مهمترین عوامل مؤثر در استحکام خانواده قرار دارد. در زندگی مشترک معمولاً اگر تقاضایی از سوی زنی در برابر همسرش مطرح شود و شوهر قادر بر پاسخ نباشد ، نوع خاصی از احساس سرشکستگی را در خود خواهد یافت و این واقعیت روح او را خواهد آزرد.
3 ـ سازگاری با همسر:
یکی دیگر از عواملی که سبب تحکیم خانواده می‌شود ، این است که زوجین با یکدیگر توافق و سازش اخلاقی داشته باشند. مسلم است که وقتی زن و شوهر در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و در جمیع شئون زندگی، با یکدیگر شریک می‌شوند ، گاه اختلاف سلیقه‌هایی پیدا می‌کنند. برای آن‌که این اختلاف‌ها، اساس زندگی مشترک را خدشه‌دار نسازد و قلب همسران را از هم نرنجاند ، باید به فرآیندی جهت سازش و توافق توسل کرد. در طی این فرآیند ، هر یک از زن و شوهر از بعضی امیال، خواست‌ها و سلیقه‌هایشان برای احترام به نظر همسر خود، چشم‌پوشی می‌کنند. البته این امر، درباره‌ی وجود دو معصوم(س) با عامه‌ی مردم متفاوت است. با این وصف، علی(ع) در این زمینه درباره‌ی همسرش فاطمه (س) می‌فرماید: «فاطمه(س) مرا به خشم نیاورد و مخالفتی با امر من نکرد و هر وقت نگاهش می‌کردم، تمام غم‌هایم زایل می‌شد.»دون تردید در میان زنان و بانوان اسلامی ، فاطمه زهرا ( ع ) محبوب ترین چهره دینی ، علمی ، ادبی ، تقوایی و اخلاقی در میان مسلمانان و دیگر مردم جهان به شمار می رود . شخصیت فاطمه زهرا ( ع ) سرور زنان جهان ، اسوه و الگویی تام و تمام برای تمام زنان عاشق عفت و فضیلت است

حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA+%D8%A7%D9% 85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86 %DB%8C%D9%86+%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%B9%D9%84%DB%8C %D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85) فرمود:« به خدا قسم، من فاطمه (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA+%D9%81%D8% A7%D8%B7%D9%85%D9%87+%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7+%D8% B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 ) را هیچ‌گاه غضبناک نکردم و به هیچ کاری وانداشتم؛ فاطمه نیز هیچ‌گاه مرا خشمگین نکرد و از گفته‌ام سرپیچی نفرمود. هرگاه به او می نگریستم همه‌ی غم و اندوهم برطرف می شد.»
یک روز صبح امیرالمؤمنین علیه السلام به فاطمه علیهاسلام فرمود:« چیزی برای خوردن داریم؟»
فاطمه علیهاسلام فرمود:« نه، به خدایی که پدرم را به نبوت و تو را به وصایت (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%88%D8%B5%D8%A7%DB%8C%D8%AA)، گرامی داشته، چیزی نداریم. دو روز است که من غذای خود را به تو و دو فرزندم حسن (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA+%D8%A7%D9% 85%D8%A7%D9%85+%D8%AD%D8%B3%D9%86+%D9%85%D8%AC%D8% AA%D8%A8%DB%8C+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9% 84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85) و حسین (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA+%D8%A7%D9% 85%D8%A7%D9%85+%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86+%D8%B9%D9% 84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%8 5) می‌بخشم.»
امیرالمومنین فرمود:« فاطمه جان، چرا به من نگفتی تا چیزی برای شما تهیه کنم؟!»
فاطمه علیهاسلام فرمود:« من از پروردگارم شرم می‌کنم که تو را به کاری وادارم که قدرت آن را نداشته باشی.»

منابع:



بحارالانوار، ج 43، ص 134.
بحارالانوار، ج 43، ص 59، ح 51.

یکی از عوامل بسیار مهم و اساسی در زمینه‌ی تحکیم خانواده ، تدبیر در حسن سلوک با همسر است.
این مفهوم از مفاهیم پیچیده‌ای است که چندین مفهوم دیگر در تشکّل ساختار آن نقش‌آفرینی می‌کنند.
فراست و کاردانی در تدبیر منزل و رفتار با همسر، می‌تواند از تعیین‌کننده ‌ترین عوامل موفقیت در آیین همسرداری به حساب آید.
بدون تردید در میان زنان و بانوان اسلامی ، فاطمه زهرا ( ع ) محبوب ترین چهره دینی ، علمی ، ادبی ، تقوایی و اخلاقی در میان مسلمانان و دیگر مردم جهان به شمار می رود . شخصیت فاطمه زهرا ( ع ) سرور زنان جهان ، اسوه و الگویی تام و تمام برای تمام زنان عاشق عفت و فضیلت است . بنابراین به اختصار به شیوه همسرداری برترین بانوی دو عالم اشاره می کنیم :
1 ـ توجه به ظرایف روحیات همسر:
یکی از عوامل استحکام بخش پیوندهای مودّت میان زن و شوهر این است که طرفین بتوانند حالات و روحیات یکدیگر را درک کنند. شاید هیچ عاملی به اندازه‌ی درک متقابل روحیات در زندگی خانوادگی، نمی‌تواند آرامش‌بخش و سازنده باشد. مهمترین عامل و سبب محبت نیز معرفت است و درک روحیه و شناخت ابعاد وجودی همسر، از تجلّیات معرفت به اوست. فاطمه (س)، علی(ع) را خوب می‌شناخت و بر روحیات او مشرف بود. در شرایطی که دیگران علی(ع) را درک نمی‌کردند و از جلوه‌های رفتاری وی سوء برداشت می‌نمودند ، این همسرگرامی وی بود که او را می‌شناخت و برای دیگران رفع ابهام می‌کرد.
2ـ پرهیز از تقاضای نا مقدور:
در زندگی مشترک، توجه به ظرایف روان‌شناختی که مربوط به روحیه‌ی مردانه یا زنانه است، در رأس مهمترین عوامل مؤثر در استحکام خانواده قرار دارد. در زندگی مشترک معمولاً اگر تقاضایی از سوی زنی در برابر همسرش مطرح شود و شوهر قادر بر پاسخ نباشد ، نوع خاصی از احساس سرشکستگی را در خود خواهد یافت و این واقعیت روح او را خواهد آزرد.
3 ـ سازگاری با همسر:
یکی دیگر از عواملی که سبب تحکیم خانواده می‌شود ، این است که زوجین با یکدیگر توافق و سازش اخلاقی داشته باشند. مسلم است که وقتی زن و شوهر در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و در جمیع شئون زندگی، با یکدیگر شریک می‌شوند ، گاه اختلاف سلیقه‌هایی پیدا می‌کنند. برای آن‌که این اختلاف‌ها، اساس زندگی مشترک را خدشه‌دار نسازد و قلب همسران را از هم نرنجاند ، باید به فرآیندی جهت سازش و توافق توسل کرد. در طی این فرآیند ، هر یک از زن و شوهر از بعضی امیال، خواست‌ها و سلیقه‌هایشان برای احترام به نظر همسر خود، چشم‌پوشی می‌کنند. البته این امر، درباره‌ی وجود دو معصوم(س) با عامه‌ی مردم متفاوت است. با این وصف، علی(ع) در این زمینه درباره‌ی همسرش فاطمه (س) می‌فرماید: «فاطمه(س) مرا به خشم نیاورد و مخالفتی با امر من نکرد و هر وقت نگاهش می‌کردم، تمام غم‌هایم زایل می‌شد.»
4 ـ محبت و احترام نسبت به همسر:
یکی از رموز موفقیت در زندگی مشترک این است که در پاره‌ای از مسائل جزئی، فراست و دقت نظر اعمال شود. چنان‌که صدا کردن همسر، یک امر بسیار روزمره در زندگی خانوادگی است . در صورتی‌که خطاب به همسر، احترام‌آمیز باشد، پژواکی از محبت و صمیمیت را درپی‌خواهد داشت. وجود مبارک علی(ع) و فاطمه(س) در رعایت این نکته نیز، الگو و سرمشق بوده‌اند. آن بانوی بزرگوار، نام همسر خود را با احترام یاد می‌کرد. گاهی وی را با کنیه «ابالحسن» می‌خواند و گاهی با یاد قرابت نسبی (یا ابن عم) وی را ندا می‌داد
5- تقسیم کار در خانه:
یکی از عوامل شادابی و تکامل خانواده تعیین حدود مسؤولیت افراد در خانواده است.
رسول خدا در اولین شب ازدواج علی (ع) و زهرا (س) کارهای آنان را به این شکل تقسیم نمود: خمیر کردن آرد و پختن نان و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه (س) باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع آوری هیزم و مواد غذایی را علی (ع) انجام دهد.
پس از آن بود که حضرت زهرا (س) فرمود: جز خدا کسی نمی داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا (ص) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است،‌ بازداشت.
6- فرمان پذیری و رعایت حق مدیریت شوهر در خانه:
البیت بیتک و المره زوجتک إفعل ما تشاء : علی جان! خانه، خانه توست و من همسر تو هستم، هر آنچه می خواهی انجام بده.
این پاسخ زهرای اطهر در جواب درخواست علی (علیه السلام) برای ورود عمر و ابوبکر به خانه و پس از ماجرای به آتش کشیدن در منزل و مصدوم شدن حضرت زهرا (س) است.
7- آرایش و زینت برای همسر:
رسیدگی به وضع ظاهری به خاطر همسر از اصول زندگی یک زن و مرد مسلمان است و در زندگی علی (ع) و زهرا (س) نیز این اصل خود ر به خوبی نشان می دهد. نقل است پیامبر برای شب عروسی حضرت زهرا (س) دستور داد عطرهایی خوشبو تهیه کنند و زهرا (س) نیز در داخل خانه دائماً معطر بودند.
8- یاری رساندن به همسر:
هنگامی که علی (ع) از جهاد و جبهه جنگ برمی گشت، فاطمه (س) استقبال گرمی از او می کرد، شمشیر او را گرفته و می شست. در تمام فعالیتهای علی (ع) او را همراهی می کرد و نسبت به مسائل او و جامعه حساسیت نشان می داد و به این شکل با همراهی ، همفکری و رغبتی که در خود نشان می داد خستگیها و مرارتهای بیرون را از جسم و روح او دور می کرد.
9- حاکمیت روح عاطفی و نگاه های محبت آمیز در خانه :
شیرین ترین اوقات زندگی ، لحظاتی است که انسان چشم به معشوق خود می دوزد و او را می نگرد و عاشقانه با او صحبت می کند و نهایت عشق و عاطفه خود را در کلام و نگاه ابراز می دارد.
و فاطمه (س) خطاب به همسرش می گوید: علی جان ! جانم فدای تو ! جان و روح من سپر بلای جان تو ! یا اباالحسن همواره با تو خواهم بود. چه در خیر و نیکی به سر ببری، چه در سختی ها و بلاها گرفتار شوی، همواره با تو خواهم بود.
10- اهمیت دادن به تفریح، مزاح و شادی در روابط:
اگر چه خانه علی و زهرا، کانون ساده زیستی،‌ زهد، ایثار، انفاق، جهاد، سیاست،‌ اندیشه، شجاعت و هزاران فضیلت دیگر بود و اگر چه آنها مظلوم ترین انسانهای عالم هستند و عمری پررنج و مصیبت داشتند !‌و لیکن زندگی آنان خالی از لحظات شیرین و دلپسند تفریح و شادی هم نبود. درس محبت در خانه حضرت زهرا سلام اللّه علیها بطور کامل ارائه می شد و آن حضرت که خود ازسرچشمه محبت وعطوفت رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم سیراب شده و قلبش کانون محبت به همسرو فرزندانش بود.
11- محبت به فرزندان:
دانشمندان علوم تربیتی می گویند: کودکان در تمام دوران کودکی به محبت و اظهار علاقه نیازمندند. کودک می خواهد پدرومادر او رادوست داشته باشند و نسبت به اواظهار علاقه کنند. کودک چندان توجهی به لباس ، خوراک و محل زندگی ندارد اما به این موضوع توجه دارد که آیا او را دوست دارند یا نه؟
درس محبت در خانه حضرت زهرا سلام اللّه علیها بطور کامل ارائه می شد و آن حضرت که خود ازسرچشمه محبت وعطوفت رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم سیراب شده و قلبش کانون محبت به همسرو فرزندانش بود در این جهت نیز وظیفه مادری خود را به بهترین شکل انجام می داد.
12- همبازی با فرزندان :
یکی از نیازهای طبیعی کودک، بازی کردن است که برای او هم ورزش جسمی است و هم ورزش فکری ، موجب شادی روح و روان او شده و او را با نشاط بار می آورد. حضرت زهرا سلام اللّه علیها به این نکات ظریف توجه داشت. نقل شده فاطمه سلام اللّه علیها فرزندش حسن علیه السلام را روی دست می گرفت و بالا می انداخت و حرکت می داد و می فرمود: اشبه أباک یاحسن واخلع عن الحق الرّسن واعبد الهاً ذامنن ولاتوال ذا الاحسن «ای حسن ، نظیر پدرت باش و ریسمان ظلم از حق دور کن، و خداوندی را که صاحب نعمت هاست پرستش کن و با افراد تیره دل دوست مباش.»
13-آگاهی بخشی به فرزندان:
حضرت زهرا سلام اللّه علیها از همان آغاز کودکی فرزندانش ، عبادت خدای تعالی را در روح و روان آنها تثبیت کرد و خوی پرستش خدای یکتا را در فطرت لطیف آنها سرشت و از همان آغاز به آنها علم آموخت و آنها را برای کسب معارف و تشویق در فراگیری ، آماده می کرد، به عنوان مثال به فرزندش حسن علیه السلام که هفت ساله بود می فرمود: «به مسجد برو ، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن».
14-کار در خانه
برای حفظ نظام اجتماعی در همه ابعاد و در نظام خانواده باید کارها براساس صحیح برنامه ریزی و تقسیم بندی کرد تا هرکس به تناسب توان روحی و جسمی خود، کاری را انجام دهد. فاطمه زهرا سلام اللّه علیها و علی علیه السلام در آغاز زندگی مشترک نزد رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم آمدند و از ایشان خواستند تا کارها را بین آنها تقسیم کنند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم کارهای درون خانه را به فاطمه زهرا سلام اللّه علیها واگذار کردند و کارهای بیرون منزل رابه علی علیه السلام سپردند.
زهرای اطهر سلام اللّه علیها از این تقسیم کار بسیار خوشحال شد و فرمود: جز خدا کسی نمی داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خشنود شدم از این رو که رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم تحمل کارهای بیرون ازخانه را «که موجب بیرون رفتن و روبرو شدن با مردان نامحرم می شد» از دوش من برداشت وکارهای درون خانه را به عهده ی من نهاد.
15- شوهرداری :
برای زن بزرگترین موفقیت وارزش این است که در شئون گوناگون زندگی، خشنودی همسرش را به دست آورد و ازهرگونه عملی که موجب ناراحتی شوهر می گردد پرهیز نماید. حضرت علی علیه السلام می فرمایند: «جهاد زن، خوب شوهرداری است» زن برای اینکه بتواند در این جهاد پیروزمند باشد باید تمام سعی و تلاش خود را بکار گیرد تا خانه رامحل آرامش مرد قرار دهد.
شوهرداری حضرت زهرای مرضیه سلام اللّه علیها بهترین الگو برای زنان مسلمان است. رفتار حضرت زهرا سلام اللّه علیها با شوهر در عالی ترین مرحله صفا و مهربانی بود. نه تنها هرگز خاطر شوهر رانرنجاند بلکه یاوری مهربان برای او بود.
16- هماهنگی با شوهر :
پس از ماجرای تلخ سقیفه، سران سقیفه برای جلب افکار عمومی مردم به فکر چاره افتادند تا به گونه ای که از حضرت زهرا سلام اللّه علیها دلجویی نمایند که اجازه ملاقات می خواستند. اما فاطمه زهرا سلام اللّه علیها هرگونه پیشنهادی را رد می نمود و موضع اعتراض و سکوت و بیزاری را ادامه می داد. روزی امام علی علیه السلام وارد منزل شد و فرمود: فاطمه جان خلیفه و عمر در پشت درب منزل ،منتظر اجازه ورود می باشند، تا نظر شما چه باشد. حضرت زهرا سلام اللّه علیها فرمودند: «علی جان خانه، خانه ی توست و من همسر تو می باشم هر آنچه می خواهی انجام ده.»
17- حوصله :
فاطمه سلام اللّه علیها در یاد دادن مسائل دین به دیگران از حوصله و پشتکار فراوانی برخوردار بود. روزی زنی نزد او آمد وگفت: مادری پیر دارم که در مورد نماز خود اشتباهی کرد. و مرا فرستاده تا از شما مسئله ای را بپرسم.حضرت زهرا سلام اللّه علیها سؤال او را پاسخ فرمود، زن برای بار دوم وسوم مسئله ای پرسید و پاسخ شنید اینکار تا ده بار تکرار شد و هر بار آن بانوی بزرگوار ، سؤال وی راپاسخ فرمود. زن از رفت و آمدهای پی در پی شرمگین شد و گفت: دیگر شما را به زحمت نمی اندازم. فاطمه سلام اللّه علیها فرمود: باز هم بیا و سوالهایت را بپرس ، تو هر قدر سؤال کنی من ناراحت نمی شوم. زیرا از پدرم رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم شنیدم که فرمود: روز قیامت علمای پیرو ما محشور می شوند و به آنها به اندازه دانش شان خلعت های گرانبها عطا می گردد واندازه پاداش به نسبت میزان تلاش است که برای ارشاد و هدایت بندگان خدا نموده اند.
18- فاطمه ( س ) ا لگوی زنان در برد باری :
براساس صریح آیات و روایات ، مشکلات ومصیبتهایی که در طول زندگی برانسان وارد وارد می شود ، یا آزمایش است ویا کفاره گناهان است و یا نیز عامل ارتقاع درجات . و بدون تردید رسیدن آدمی به مقامات و درجات عالی بدون موفقیت در امتحانات و آزمایشات سخت ا لهی امکان پذیر نمی باشد ؛ فاطمه زهرا ( س ) نیز همچون پدر بزرگوارش با انواع مصائب و گرفتاریها دست به گریبان بود و همۀ آنها را برای رضای ا لهی تحمل نمود تا جایی که می توان گفت آن بزرگوار در برد باری نیز سر آمد و ا لگوی دیگران به شمار می آید .
19 - فاطمه ( س ) ا لگوی زنان در مشا رکتهای سیاسی و اجتماعی :
حضرت فاطمه ( س ) هر چند که رسیدگی به امور خانه و خانهداری را در اولویت کاری خویش قرار داده ولی این بدان معنا نبوده است که از حضور در مجامع عمومی و صحنه های سیاسی ـ در وقت ضرورت ـ خود داری ورزد و یا آن را حرام و ممنوع بداند بنابراین آن حضرت با جدیت به ایفای نقش سیاسی و اجتماعی خویش می پرداخت و برخلاف تصور بعضی که حضور زنان در مسائل سیاسی اجتماعی را ممنوع و حرام می دانند ، این مطلب را برای همگان به اثبات رساند که از دیدگاه اسلام حضور زنان در مسائل اجتماعی و صحنه های سیاسی نه تنها گناه و حرام نیست ، بلکه دربسیاری از موارد از واجبات است .

20 – فاطمه ( س ) ا لگوی زنان در دفاع از حریم ولایت
دقت در تاریخ پر فراز و نشیب حضرت فاطمه ( س ) پس از رحلت پیامبر ( ص ) نشان دهندۀ آن است که تمامی عمر هفتاد وپنج ویا نود وپنج روزۀ آن حضرت بعد از پیامبر ( ص ) در راه دفاع از حریم امامت و ولایت سپری شده است
21 – فاطمه ( س ) ا لگوی زنان در زمینه همسر داری :
شناخت تمامی ویژ گیهای رفتاری حضرت زهرا در چگو نگی برخورد با همسرش علی ( ع ) به خوبی ثابت می کند که آن بزرگوار بهترین ا لگوی زنان در زمینۀ شو هرداری است: از آنجایکه بیان تمامی ویژ گیهای رفتاری حضرت فاطمه ( س ) در برخورد با همسرش علی (دع ) و نقل حکایت های آموزندۀ بسیار فراوانی که در این باب وجود دارد ، خود رسا له ای را می طلبد و در این نوشتار مختصر نمی گنجد ، لذا صرفاً به لحاظ رعایت اختصار به نقل 5 ویژ گی از ویژگیهای در خشندۀ آن حضرت در زمینه شوهر داری اشاره می نماییم :
الف : بهترین یار و یاور برای شو هر در اطاعت از فرامین ا لهی :
اولین ویژگی حضرت فاطمه ( س )این بود که آن بزرگوار بهترین یار و یاور شوهرش علی ( ع ) در اجرای فرامین ا لهی بود . و این موضوع بدان معنی است که :
اولاً : زن وشو هر باید از یکدیگر به نیکی یاد نمایند و از شکوه نمودن علیه یکدیگر در نزد دیگران جداً بپدهیزند .
ثانیاً : از این روایت استفاده می شود که معیار همسر نمونه بودن ، آن است زن یار و یاور شوهر در اطاعت از فرامین ا لهی باشد و زن و شوهر همدیگر را نه بر اثم وعدوان ، بلکه بر برّ و تقوا یاری کنند .
ب : دوری جستن از دروغ و خیانت در زندگی زناشویی :
از دیگر ویژ گی های درخشنده رفتاری زهرا ( س ) در برخورد با همسرش علی ( ع ) آن بود که در زندگی زنا شویی هرگز به شوهرش دروغ نگفته و به وی خیانت ننموده از تمامی دستورات او اطاعت می فرمود .
ج : عدم سرزنش شوهر بر مشکلات اقتصادی
از جمله رفتارهای آموزندۀ فاطمه ( س ) در برخورد با علی ( ع ) آن بود که هیچ گاه شوهرش علی ( ع ) را به خاطر فقر و مشکلات اقتصادی که همواره با آن دست به گریبان بود ، سرزنش ننمود
د : پرهیز از شرمنده سازی شوهر :
یکی دیگر از ویژ گی های درخشنده آن برترین بانوی دو جهان آن بود که هرگز از شوهرش چیری را در توانش نبود ، درخواست ننمود تا مبادا که شوهرش شرمنده گردد
هـ : غمگسار شوهر :
از دیگر ویژ گیها و خصلتها ی زیبای فاطمه ( س ) در برخورد باشوهرش علی ( ع ) آن بود که نه تنها هرگز شوهرش را به خشم در نیاورد ، بلکه غم واندوه را از رخسار شوهرش می زدود

الگو گیری از زندگی حضرت زهرا (س) در این زمان :
اگر حضرت زهرا(س) الان بودند چه کار هایی می کردند تا ما به عنوان کسی که الگویمان حضرت زهرا(س) است مسیرمان هموارتر شود؟
دین مبین اسلام دینی جامع, برای همه ی اعصار جامعه ی بشری می باشد؛ بنابراین هر عملی که صدیقه ی طاهره حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) در هنگام حیات مبارک خویش انجام دادند, اگر در این زمان بودند, به تناسب زمان و با شرایط خاص این دوران نیز عمل می کردند.
حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) الگوی هر زن و مرد مسلمانی است و بر همه ی ما واجب است از ایشان درس گرفته و او را الگوی خود قرار دهیم. لذا به ذکر برخی از سیره ی عملی حضرت اشاره می کنیم :
1 – عصمت از گناه
2 – مطیع و مدافع ولایت
3 – ارتباط عمیق با قرآن
4– علم و دانش
5– حجاب و نحوه ی پوشش
6– همسرداری شایسته و تربیت فرزندان
7– عبادت , دعا و نیایش
8– ساده زیستی
9– اخلاص و ایثار
باید از خداوند متعال مدد بجوییم و ازحضرت زهرا (س) کمک بخواهیم که زندگی بی بی دوعالم را فقط در بعد ظاهری زندگی و مقدار جهیزیه و زندگی ایشان در فقرو... نبینیم بلکه باید سعی کنیم عملاً رفتارهای حضرت را در زندگی پیاده کنیم که در این مقاله به نکاتی اشاره شده است. امید است بتوانیم مشی حضرت زهرا سلام اللّه علیها را در زندگی عملی مان وارد کنیم و اینطور امامانمان را بشناسیم تا با معرفت شناخته باشیم. ان شاء الله
منابع :
۱- کتاب کرامات و مقامات عرفانی حضرت زهرا سلام اللّه علیها مولف سیدعلی اشتهاردی .
2- کتاب الگوهای رفتاری حضرت زهرا سلام اللّه علیها تربیت فرزند، مولف سیدمحمد حسینی .
۳- کتاب نگاهی بر زندگی حضرت فاطمه سلام اللّه علیها مولف محمد محمدی اشتهاردی .
4- کتاب درس زندگی از سیره عملی حضرت فاطمه زهرا سلام اللّه علیها مولف محمد دشتی.
5- کتاب فضایل و سیره ی فاطمه زهرا ( سلام الله علیها ) مولف علامه حسن زاده آملی.

بچه ‏داري فاطمه سلام الله عليها






يکي از وظائف سنگين و مهم حضرت زهرا سلام الله عليها موضوع بچه‏داري و تربيت اولاد بود. فاطمه سلام الله عليها پنج فرزند پيدا کرد: حسن، حسين، زينب، ام‏کلثوم و محسن‏عليهم السلام. پنجمين فرزند آن حضرت که محسن نام داشت سقط شد. دو پسر و دو دختر از آن حضرت باقي ماند. فرزندان آن حضرت از اشخاص عادي نبودند، بلکه چنين مقدر شده بود که نسل پيغمبر اکرم‏«صلي الله عليه وآله» از فاطمه سلام الله عليها بوجود آيد.
رسول خدا«صلي الله عليه وآله» مي‏فرمود: "خدا ذرّيه پيامبران را در صلب خودشان قرار داده ولي نسل مرا در صلب علي «عليه السلام» مقرر فرمود. پس من پدر اولاد فاطمه سلام الله عليها هستم."
خدا مقدر کرده بود که پيشوايان دين و خلفاي پيغمبر اکرم «صلي الله عليه وآله» از نسل پاک زهراسلام الله عليها بوجود آيند. لذا يکي از وظائف سنگين او بچه‏داري بود. کلمه بچه‏داري، جمله کوتاهي بيش نيست ولي معناي بسيار مهم و دامنه‏داري دارد. شايد بعضي خيال کنند که بچه‏داري بيش از اين نيست که پدر، لوازم زندگي فرزندانش را فراهم سازد. و مادر، تر و خشکشان کند و در تهيه غذا و شستن لباسهايشان کوشش نمايد و هيچ مسئوليت ديگري در قبال فرزندانشان ندارند. اما اسلام به اين حد اکتفا نمي‏کند بلکه پدر و مادر را در قبال وظيفه بزرگتري مسئول مي‏داند. اسلام شخصيت آينده کودک را مرهون تربيت و پرورش و مراقبت پدر و مادر مي‏داند. تمام حرکات و سکنات و افعال و گفتار پدر و مادر در روح حساس و لطيف فرزند تأثير مي‏کند. هر فرزندي نماينده کيفيت سلوک و رفتار پدر و مادرش مي‏باشد. پدر و مادر وظيفه دارند که با کمال دقت مراقب آينده کودکانشان باشند و مواظب باشند طفل بيگناه که نهادش بر خوبي آفريده شده، فاسد و بدبخت نگردد. حضرت زهرا سلام الله عليها که خودش تربيت يافته دامن وحي بود از تربيت اسلامي بي‏اطلاع و غافل نبود. اطلاع داشت که از چگونگي شير مادر و بوسه‏هايي که بر لبهاي معصوم کودکانش مي‏زند گرفته تا تمام حرکات و اعمال و گفتارش، در روحيه حساس آنها اثر دارند.
مي‏دانست بايد امام تربيت کند و نمونه‏هايي را به جامعه تحويل دهد که آينه و معرف حقيقت و روح اسلام باشند و حقائق و معارف قرآن در وجودش جلوه‏گر باشد و اين موضوع کار سهل و آساني نيست.
فاطمه سلام الله عليها مي‏دانست بايد مانند امام حسين‏«عليه السلام» تربيت کند که در موقع احتياج اسلام، جان خود و عزيزانش را در راه دفاع از دين و مبارزه با بيدادگري فدا کند و بوسيله خونهاي عزيزانش درخت اسلام را سيراب گرداند. مي‏دانست بايد دختراني همانند زينب و ام‏کلثوم پرورش دهد که بوسيله ايراد خطبه‏ها و سخنرانيهاي شورانگيز، دستگاه ظلم و ستم بني‏اميه را رسوا و مفتضح سازند، و جلو مقاصد شوم آنان را بگيرند. فاطمه‏ سلام الله عليهادر دانشگاه خانه، به زينب درس فداکاري و شجاعت داد تا مرعوب دستگاه بيدادگر يزيد نگردد و بوسيله سخنرانيهاي آتشين خويش، دوست و دشمن را بگرياند و مظلوميت برادرش و بيدادگري بني‏اميه را فاش سازد. مي‏دانست بايد فرزند بردباري همانند حسن‏«عليه السلام» تربيت کند که در موقع حساس اسلام، دندان بر جگر بگذارد و براي حفظ منافع عالي اسلام و فراهم ساختن زمينه انقلاب اسلامي، سکوت کند و بوسيله صلح با معاويه، به جهانيان بفهماند که اسلام تا بتواند صلح را بر جنگ ترجيح مي‏دهد. و بدان‏وسيله عوام‏فريبي و ظاهرسازي و حقه‏بازي معاويه را آشکار سازد.
نمونه‏ هاي خارق العاده‏اي که از اين مکتب اعجازآميز بيرون آمد، بخوبي مي‏تواند روح پرعظمت و نيروي فوق‏العاده حضرت زهرا سلام الله عليها را نشان دهد.
آري زهرا سلام الله عليها از زنان کوتاه‏ فکر و بي ‏اطلاعي نبود که محيط خانه را کوچک شمارد و ميل بلندپروازي کند، زهراسلام الله عليها محيط خانه را بسيار بزرگ و حساس مي‏دانست. آن را کارخانه بزرگ انسان‏سازي و دانشگاه مهم تمرينات نظامي و درس فداکاري مي‏شمرد. مي‏دانست که تربيت شدگان اين مدرسه، هر درسي را که در اينجا بياموزند، در ميدان بزرگ اجتماع به مرحله بروز و ظهور درخواهند آورد. و آنچه را در اينجا تمرين کنند، در آينده عمل خواهند کرد. حضرت زهراسلام الله عليها از زن بودن احساس حقارت و کوچکي نمي‏کرد و مقام زن را بس عالي و شامخ مي‏دانست و چنين لياقتي را در خويش مي‏ديد که دستگاه آفرينش چنين مسئوليت سنگين و مهمي را بر دوشش نهاده و چنين پايگاه مهمي را بدو تفويض نموده است.[1] .










[1] حضرت زهراسلام الله عليها بانوي نمونه اسلام/ ابراهيم اميني/ ص 84،81