در زندگي انسانها، بي نيازي راه ندارد چنانچه که فيلسوفان مي‌گويند : امکان، با نياز مساوي است يعني نياز،از ممکنات جداشدني نيست. ممکنات، درمرحل اول محتاج به اصل وجوداند و پس از آن نيازمند استمرار وجود. موجودات نيازهاي فراوان ديگري براي ادامه حيات خود و يا بهتر زيستن دارند، اما درجه نيازهاي موجودت متفاوت و مختلف است. برخي از نيازها، نيازهايي است که بدون آن‌ها ادامه حيات ممکن نيست و برخي ديگر، نيازهايي است که بدون آن‌ها ادامه حيات ممکن است، ولي نبود آن راه رشد را مي گيرد. انسان يکي از ممکنات است و سرا پا نقص و نياز. در اين ميان نيازمندتر ين انسان‌ها کودکان مي‌باشد که به تنهاي قادر به تغذيه خود نيستند. نيازهاي مادي کودکان نيازهايي است که براي والدين و کساني که با آن‌ها سرو کار دارند روشن و معلوم است. از اين رو، والدين در رفع اين نياز کودکان سعي و تلاش بيشتري دارند. نيازهايي روحي، رواني ومعنوي ديگري نيز براي انسان‌ها، به ويژه کودکان، وجود دارد که ازنيازهاي مادي با اهميت تراست گرچه رتبه آن‌ها پس از نيازهاي مادي است؛ که توجه به آن ها ضروري است زيرا اگر برخي نيازها ضروري روحي معنوي تأمين نشود، در رشد جسمي کودکان نيز خلل وارد مي‌شود اما از آن جا که اين نيازها روحي ومعنوي براي همگان معلوم و محسوس نخواهد بود؛ از اين رو برخي والدين به اين بخش از نيازهاي کودک توجه ندارند و يا کمتر به آن توجه مي‌کنند. در اين مقاله کوشش مي‌شود که برخي از اقسام اين نيازها،کودکان که درسيره معصومين(ع) به آنها توجه شده است اشاره مي شود

الف. محبت به کودک:

بي شک يکي ازاساسي ترين نياز هاي اساسي کودک بعد از نياز هاي زيستي، آب، غذا و ... نياز به محبت است، به گونه اي که اگر اين نياز کودک برآورده شود، کودک تاحد زيادي دربرابر نيازهاي زيستي مقاومت کرده، آن را تحت تأثير خود قرار خواهد داد نياز به محبت حتي دربرخي حيوانات نيز مشاهده مي شود؛ هرچند اين نياز درانسان شديد تر ونياز کودکان به آن افزون تر است.
سيره عملي واحاديث پيشوايان معصوم(ع) نشان دهنده توجه ويژه به اين اصل مهم است. پيامبراکرم(ص) به فرزندان خود فاطمه (عليها السلام) وابراهيم ـ نواده هاي خويش، کودکان اصحاب ومسلمانان وحتي کودکان غيرمسلمانان محبت داشت وديگران رانيز بدان سفارش مي کرد. ابن عباس مي گويد: (دخلت عائشه علي رسول الله) ص وهويقبل فاطمه (عليها السلام) فقالت له: آتحبها يارسول الله؟ قال أما والله لوعلمت حبي لها لازددت لهاحبا؛ (عايشه نزد رسول خدا(ص) رفت درحالي که پيامبر فاطمه (عليها السلام) مي بوسيد. عايشه عرض کرد: اي رسول خدا(ص) آيا اورادوست مي داريد؟ پيامبر(ص) فرمود: آگاه باش به خدا سوگند اگر تو ازمقدار که من اورا دوست دارم آگاه بودي، برمحبت خود به اومي افزودي).

نمونه ديگر، رفتار محبت آميز پيامبر کرامي اسلام باپسر عموي خود علي بن ابي طالب(ع) است که بد ليل دشواري هاي اقتصادي ومشکلات معيشتي ابوطالب، تحت سرپرستي آن حضرت قرار داشت. چگونگي اين رفتار دربيان حضرت علي(ع) نمايان است. فرمود: (وضعني في حجره وأنا ولد يضمني الي صدره ويکنفني الي فراشه ويمسني جسده ويشمني عرفه ...)؛ (پيامبر(ص) مرا درکودکي بر دامان خود مي نشاند به سينه خود مي چسباند ودربستر خويش درکنار خود مي خوباند، بدنش را به بدن من تماس مي داد وبوي خويش را به مشام من مي رساند
علي(ع) نيز به فرزندان خويش محبت مي کرد. درمکارم الاخلاق آمده است: علي(ع) درحضور يکي ازدخترانش، يکي ازپسران خويش رابوسيد. دختر گفت: پدر جان آيا اورا دوست مي داري؟ حضرت فرمود: آري. دختر گفت: گمان مي گردم که کسي جزخدا را دوست نمي داري حضرت گريست وسپس فرمود: محبت، مخصوص خداست وشفقت براي فرزندان است.

آثاروثمرات محبت:.
1 ـ رفع وا رضاي نيازطبيعي کودک، پاسخ دادن به نيازهاي عاطفي کودک علاوه برآن که اورا ازعوارض ناشي ازارضا نشدن آن مصون مي دارد، کودک را درحالت اعتدال روحي ـ رواني قرار خواهد داد. اما اگر اين نياز کودک ارضا نشود مشکلات بسياري را به وجود مي آرود.مانند

پريدگي رنک، ازدست دادن شادابي طبيعي، تنفس نامنظم وحتي ناراحتي هاي معده­اي وروده اي که منجربه اسهال واستفراغ درکودک مي شود.
2 ـ اعتماد به نفس:
يگي ازآثار محبت به کودک، وازعوامل موفقيت فرد درزندگي فردي واجتماعي، اعتماد بنفس است؛ چراکه با محبت به کودک او احساس ارزشمندي مي کند. درمقابل، اگر به وي محبت نشود، هرچند در زندگي موفق هم باشد، احساس بي ارزشي وخودکم بيني کرده وبه ديگران بي اعتماد خواهد شد.

3 ـ يادگيري شيوه محبت به ديگران:
کودکي که مورد محبت واقع نشود، علاوه براين که دچار اختلالات جسمي، روحي ورواني خواهد شد، درياد گيري محبت نيز دچارمشکل مي شود ودرآينده درمحبت به فرزندان خود وديگران نيز ناتوان خواهد بود.

4 ـ جلب اعتماد کودک به محبت کننده:
بامحبت به کودک مي توان علاقه اورابه محبت کننده جلب کرد.که نتيجه آن حرف شنوي محبت شده ازمحبت کننده خواهد بود همچنين ازاين طريق زمينه تربيت هاي بعدي نيز فراهم خواهد شد؛ زيراانسان ها، به ويژه کودکان، درقبال شخصي که به آنها محبت مي کند احساس احترام دارند، ومحبت کننده به خود رادوست داشته ومطيع فرمان اومي باشد امام علي(ع) دراين باره مي فرمايد: قلوب الرجال وحشيه فمن تألفها أقبلت عليه؛قلب هاي انسان وحشي است هرکس به آنهامحبت کند به اوروي مي آورد.)


ب: تأمين امنيت:
يکي ازنکاتي که درتربيت کودکان وفرزندان بايد رعايت شود وازنيازهاي اساسي کودک است، ايجاد امنيت براي آنها است، به طوري که فرزندان دربيان آنچه دردرون دارند وبروز استعدادها وخلاقيت خود، نه تنها احساس ترس ونگراني نکنند، بلکه احساس راحتي وآزادي نيز داشته باشند؛ زيرا احساس ترس وناامني درکودک جرأت جسارت وخلاقيت اوراسلب مي کند. همچنين ترس ونگراني ازبازخواست وانتقاد والدين ومربيان باعث مي شود که کودک دست به هيچ کار وابداع جديدي نزند وهمواره احساسات وعواطف خودرا سرکوب کند اين امر علاوه براينکه کودکان ونوجوانان ر ازابتکار، ونوآوري وخلاقيت باز مي دارد، موجب عوارض ونابساماني هاي رواني نيز درآنها مي شود.


3ـ تکريم واحترام کودک
انسان، گل سر سبد موجوادت است وازنظر اسلام انسان ذاتاحرمت دارد، هميشه حريم او را محترم شمرده است. اين حرمت، صرف نظر از ويژگي هاي هر دسته و گروه براي تمامي انسان ها وجود دارد و جنسيت، قوميت، نژاد، سن و حتي ايمان و بي ايماني در آن دخالت ندارد. اين حرمت و کرامتي است که خدا از بدو خلقت به انسان داده و در برابر آن نيز از او مسئوليت خواسته است. قرآن کريم در اين باره مي فرمايد:
وَ لَقَد کَرَّمنَا بَنِي ءَادَمَ وَ حَمَلنَهُم فِي اٌلبَرِّ وَ اٌلبَحرِ وَ رَزَقنَهُم مِّن اٌلطَّيبَتِ و فَضَّلنَهُم عَلَي کَثيرٍ مّمَّن خَلَقنا تَفضيلاًَ؛

و به راستي ما فرزندان آدم را گرامي داشتيم و آنها را در خشکي و دريا [بر مرکب ها] بر نشانديم و از چيزهاي پاکيزه به ايشان روزي داديم آنها را بر بسياري از آفريده هاي خود برتري آشکار داديم.

منبع: طلوع فجر

مطلب آموزنده ای بود مرسی