2- نیکی به خانواده
خانواده
خانواده ، نخستین کانون رشد و آرامش بشری است (1) که مراقبت ازآنان مسئولیتی سنگین به شمار آمده و موجب نجات از رنج و عذاب دنیوی و اخروی خواهد گردید .(2) قرآن و روایات برای خانواده اهمیت ویژه ای قائل شده و احکام و آداب فراوانی برای رشد و بالندگی آن مقرر کرده اند .(3) که افزون بر رعایت آن ها برای رفاه و آسایش و رشد و تعالی خانواده ، باید از خدای سبحان نیز نجات و آسایش خانواده را خواست .
وقتی حضرت ابراهیم (ع) به فرمان خدا همسر و فرزند خود را به مکه آورد . دست به دعا برداشت و عرض کرد: پروردگارا! من برخی از فرزندانم (اسماعیل و نسل او)را در سرزمین بی کشت و زرع ، در کنار خانه محترم تو س***ت دادم؛ پروردگارا ! تا نماز را برپا دارند ، پس دل های گروهی از مردم را به آنان گرایش ده وآنان را از میوه ها و محصولات رزوی عطا کن ، باشد که سپاسگزاری کنند ؛ همچنین جناب لوط که پس از تلاش فرهنگی فراوان نتوانست مردم را هلاکت برهاند برای نجات خانواده با ایمان خود چنین دعا کرد:
پروردگارا! من و خانواده ام را که تنها گروندگان به من اند از ورز و وبال آنچه این مردم انجام می دهند ، رهایی بخش .(4)
حضرت یعقوب (ع) برای تامین نیاز خانواده خود، فرزندانش را به دربار حاکم مصر فرستاد تا با دریافت گندم مورد نیاز ، قحطسالی را سپری سازند و حتی در دومین بار برای دریافت گندم ، محبوب خود بینامین را نیز همراه برادران وی گسیل داشت .(5)
رسول خدا (ص) فرمود: هر معروفی صدقه به شمار می آید و هر آنچه را که مومن برای خود و خانواده و همسرش هزینه کند و نیز هر آنچه با آن آبروی خود را حفظ کند برایش صدقه نوشته می شود .(6 ) و فرمود: بهترین شما کسانی هستند که برای خانوادۀ خود بهترین باشند و من برای خانواده خودم بهترین شما هستم .(7) و نیز فرمود : کسی که به بازار رود و تحفه ای بخرد و آن را برای خانواده خویش ببرد مانند کسی است که صدقه ای را به سوی نیازمندان می برد .(8)
امام رضا (ع) فرمود: هر کس روزی را از راه حلالش بجوید و برای خود و خانواده اش هزینه کند همانند مجاهد در راه خداست .(9) آن امام (ع) در ادامه این حدیث فرمود: اگر مردی دچار تنگدستی شد، به ضمانت خدا و پیامبرش (ص) به میزان غذای مورد نیاز خانواده اش وام بگیرد و اگر پیش از باز پرداخت وام خود وفات یافت ، برعهده پیشوای مسلمان است که وام وی را بپردازد .(10)
امام صادق (ع) فرمود: هرگاه یکی از شما تنگدست د سفر کند و در پی فضل خدا باشد و خود و خانواده اش را ناراحت نکند .(11)
احسان و نیکی به خانواده باید متناسب با توانایی فرد باشد ، از این رو امام رضا (ع) فرمود : صاحب نعمت باید برای خانواده خود گشایشی فراهم کند . (12)

هم غذا شدن با خانواده

مومن باید خانواده خود را در همه خوشی ها و نعمت ها سهیم سازد ، حتی در غذا خوردن نیز با آنان باشد . قرآن می فرماید : و خدا برخی از شما را در بهر وری از روزی ، بر برخی دیگر برتری بخشیده است ، پس کسانی که برتری داده شده اند ، حاضر نیستند روزی خود و امکان بهره برداری آزادانه از آن را در اختیار بردگان خود قرار دهند تا در آن با هم برابر باشند .(13)
امام صادق(ع) در تطبیق این آیه فرمود : شایسته نیست کسی غذایی را به خود اختصاص دهد و خانواده اش را در آن سهیم نسازد .(14)
رسول خدا (ص) یکی از نشانه های تواضعرا هم غذا شدن مرد با خانواده اش می داند و می فرماید : آیا شما را به پنج چیز آگاه در کسی باشد متکبر نیست ؟ چوپانی و بست گوسفند ، پوشیدن لباس پشمی ، همنشینی با تهیدستان ، سوار شدن بر الاغ [ کنایه از مرکب ارزان قیمت ] و هم غذا شدن مرد با خانواده اش .(15)

پاورقی ها
1-سوره روم آیه 21 – سوره اعراف .آیه 189
2-سوره تحریم . آیه 6
3-آیات مربوط به ازدواج ، طلاق ، نفقه ، ارث و .
4-سوره ابراهیم
5-سوره شعراء . آیه 169
6-سوره یوسف . آیات 58-68
7-مستدرک الوسائل . ج7.ص 239
8-الفقیه . ج3.ص 555
9-الامالی .صدوق . ص 577
10-الکافی . ج5.ص 93
11-عوای اللئالی . ج3.ص 193
12-الکافی . ج4.ص 11
13-سوره نحل . آیه 71
14-تفسیر القمی . .ج1.ص 387
15-مستدرک الوسائل . ج3.ص 254-255