مولانا بیت معروفی دارد که این‌گونه آغاز می‌شود : " آب در کوزه و ما تشنه لبان می‌گردیم". دیدنِ سیدرضا روحانی در کرج، مصداقِ همان شعر است؛ استادِ گچبری و مُقرنس ایران که شاهکارهایی از او را در هتل شاه عباسی اصفهان و موزه ساعت تهران می‌توان دید، ساکنِ کرج است. هتل لاله تهران، برخی از ساختمان‌های سفارت‌ها و مرقد امام (ره) نیز از نمونه کارهای هنرمندانه‌ی اوست.


991

سید رضا روحانی را چند بار در محافلِ شعر و موسیقی دیده‌بودم. اشعارِ زیبایی به آواز می‌خواند و فلوت می‌نواخت. این بار، اما به بهانه‌ی هنر گچبری و مقرنس، با او به گفت و گو پرداختم.
سید رضا روحانی اصفهانی، متولد 1313 و فرزند سید میرزا است. پدر او استاد گچبری بود و در اصفهان شاگردانِ فراوانی تربیت کرد. رضا روحانی، طی هفت سال، گچبری را نزد پدرش آموخت. با لهجه‌‌ی شیرینِ اصفهانی ادامه می‌دهد : زمانی که گچبری را به خوبی یاد گرفتم، تحصیلاتم را به صورتِ شبانه ادامه دادم. حدود هفت سال در هتل عباسی، گچبری را همراه با برادارن و همکارانم انجام دادم. استاد روحانی در عباس‌آباد اصفهان، با سبک سلجوقیان آشنا شده و شروع به گچبری با این سبک کرد. او در 32 سالگی به تهران دعوت شد و در مساجد، حسینیه‌های تهران و شاه عبدالعظیم، کارهای گچبری انجام داده‌است. از کارهای برجسته‌ی او می‌توان موزه‌ی ساعت به سبک صفویه را نام برد که سه سال گچبری آن به طول انجامید و میراث فرهنگی کشور، درجه‌ی حرفه‌ای بودنِ کار را در حدِ دکتری ارزیابی کرد.


990

روحانی در مورد معماری و گچبری خاص ایرانی اسلامی می‌گوید : توریست‌ها که به کلیسای وانک اصفهان می‌آیند، به نظرشان مکانی معمولی می آید، اما در عالی‌قاپو، پاهایشان سُست می‌شود. این، نتیجه‌ی هنرِ فرد گچبری ا‌ست که فضا را چنین هنرمندانه و تاثیرگذار، طراحی کرده‌است.

روحانی از پروفسور پوپ که روزهای بسیاری را برای مطالعه‌ی هتل شاه عباسی اصفهان گذراند، یاد می‌کند؛ ایران شناسِ بزرگ که گفته‌بود : من به شهرِ اصفهان عشق می‌ورزم، در آن‌جا مهم‌ترین کارهای خود را انجام داده و مهم‌ترین سعادت را درک کرده‌ام. روحانی به شاخه‌های متعدد گچبری اشاره می‌کند و می‌گوید : گچبری، همان مینیاتور و تشعیر است؛ کاری ظریف و هنرمندانه که به ساختمان بُعد و روح می‌بخشد.

او می‌گوید : طرح های گچبری را با حروفِ الفبا ارتباط داده و زبان درست کرده‌ایم. طرح‌های اسلامی را با وضو پیاده می کنیم. او از سختی های گچبری و ظرافتِ طرح‌ها می‌گوید : از ظرافتش همین قدر بدانید که گره‌های به ظاهر ساده و کوچک در گچبری‌های سقف، همه با پرگار پیاده می‌شود. گچبری کاری بسیار مشکل است. من بارها از داربست‌های بزرگِ چوبی، پایین افتادم و نجات پیدا کردم. عشق به کار هنری ایرانی و اسلامی، من را مشتاق و زنده نگاه داشته‌است. چرا که بسیاری از این طرح‌ها، زبانِ قرآن است.

روحانی دستی هم در شعر و ادب دارد. موسیقی و آواز را زیر نظر اساتید بزرگی آموخته و اشعار زیبایی می‌سُراید که در برخی انجمن‌های ادبی کرج، به گوش می رسد. در پایان، استاد برایم فلوت نواخت و اشعار زیبایی برایم خواند. مایه‌ی شگفتی بود برایم، که فردی برجسته و نامدار، چنین گرم و صمیمی و متواضعانه ساعاتی را به گفت و گو اختصاص دهد. شاهکارهای گچبری و مقرنس او، زندگی را به بناهای تاریخی هدیه کرده‌است. امیدواریم استان البرز، قدرِ هنرمندان را بیش تر بداند و از سرمایه‌های هنری که در سطح ملی و بین المللی مطرح هستند، هرچه بیش‌تر بهره گیرد تا در جایگاهی متناسب با شأن و منزلتشان قرار گیرند.

نگارنده: ن کیوان‌پور