تهیه کننده : مهندس حسین معصوم بیگیخلاصه :ید عنصر شیمیایی است به مقدار کمی در آب حل می شود (۳۴/ گرم در لیتر). متداولترین ترکیباتی ید که مورد استفاده قرار می گیرند یدید سدیم (NaI ) و یدات پتاسیم( KIO3) است . در امور پزشکی ، ترکیبات رنگی ، فتوگرافی ترکیبات آلی و شیمیایی و داروسازی کاربرد دارد . ید 127 ایزوتوپ پایدار و ید 131 یک رادیو ایزوتوپ مصنوعی با نیمه عمر 8 روز می باشد . فقط مقادیر جزئی یدید ها در آب خام یافت می شود . آب دریا محتوی مقدارزیادی ید (۶۰-۵۰گرم در لیتر ) می باشد . در ضد عفونی آب استخرهای شنا و ضد عفونی آب شرب هم کاربرد دارد . مقدار ید باقی مانده در آب استخرهای شنا باید 6/ - 2/ میلی گرم در لیتر باشد با این غلظت حتی انتروویروسها را تحت شرایط کنترل شده ، غیر فعال می کند . مقدار باقی مانده ید در آب جهت ضد عفونی مؤثر 1 میلی گرم در لیتر می باشد . ید باکتری کش و ویروس کش و آمیب کش در دقت های 50- 5 میلی گرم در لیتر می باشد ، ید عنصری جزئی مورد نیاز و ضروری در ساخت هورمون تیروئید است .مقدار ید مورد نیاز روزانه 159 – 80 میلی گرم در لیتردر بالغین است و کاهش جذب روزانه ید منجر به بروز بیماری گواتر می شود . در ایالت متحده آمریکا برای پیشگیری از گواتر100میلی گرم یدید پتاسیم را به ازای هر گرم کلرید سدیم اضافه می کنند . بیشترین جذب ید از غذا بویژه غذاهای دریافتی می باشد . دریافت در 3 – 2 گرم ید ممکن است کشنده باشد . اگر بندرت چنین شرایط حادی ایجاد می شود . اینکه ید در هر گسترده ای جهت ضد عفونی آب کاربرد ندارد ، بدلیل اثرات فیزیولوژی یکی است که روی فعالیت غده تیروتید دارد و هزینه آن هم نسبا بالا ست و نیازمند کنترل و نظارت مداوم بر روی کیفیت آب است و توصیه می شود . ید سریعا در مجاری گوارشی به یون یدید تبدیل شده و در فرایند متابولیسم به اندازه کاغی جذب می شود سمیت حاد ید خیلی بندرت و کم است . ولی سمیت مزمن ید (یدیسم ) بیشتر متداول است و ثابت شده که در بعضی از مناطق ژاپن مصرف تا 80 میلی گرم در لیتران بدون بروز اثرات بیماری بوده است . از طرفی مصرفg/ man ۱۲ ید ، بمدت 12 هفته اول هیچگونه اثرات بیماری را در افراد نظامی نداشته است . البته دانشمندان محدودیت مصرفg/ man ۱۹/۲ دو میلی گرم درروز را تعیین کرده اند. وقتی مقدار ید جذب شده ۱۹/۱ میلی گرم در لیتر باشد اثرات نا مطلوب در پی خواهد داشت با توجه به اینکه فقط20 % ان ازطریق مصرف اب جذب شده باشد.وهمچنین وقتی انسان درمصرف مقادیربالای 5/16میلی گرم در لیتر ید قرار گیرد نباید مدت ان بیش از هفت روز باشد تا اثرات حاد بروز نکند .ید موجود در هوا ۷/ میلی گرم بر متر مکعب در اتمسفر۸/۱ میلی گرم در لیترودر اب بارانی که به سطح زمین میرسد 5/8-8/1 میلی گرم در لیتر می باشد. وقتی مقادیر ید موجود در اب کشور هندوستان۲/ میلی گرم در لیتر کمتر بوده میزان بروز گواتر فراوان و زیاد بوده است در حالی که در کشور نپال که میزان ید موجود در اب انها ۹میلی گرم در لیتر بوده میزان بروز گواتر بسیاراندک بوده وبعضاً نداشته اند.در هر صورت وجود ید در اب اشامیدنی به عنوان یک hale elementضر ورتی ندارد به همین علت استانداردی در این خصوص در اب شربت تعیین نشده است ضمناٌ در مواقعی که از ید ضرورتاٌ برای ضد عفونی استفاده می شود بهتر است از هیپویدات پتاسیوم (k io3) که نسبت به سایر ترکیبات بیشتر در اب قابل حل شدن میباشد استفاده گردد.
http://www.environmentalhealth.ir/169