اضطراب کنکور و غلبه بر آن
[SIZE=4]گویی در دریای ذهنم با کوه‌هایی عظیم مواجه شده‌ام! حس می‌کنم افسرده‌ام، تمرکزم کم شده، انگار مغزم کپ کرده، فکر می‌کنم به اندازه کافی باهوش نیستم...
هر چه بیشتر می‌خوانم کمتر در ذهنم می‌ماند، انگار هر چه خوانده‌ام را فراموش کرده‌ام، اضطراب تمام وجودم را فرا گرفته است، حتی از فکر امتحان هم بدنم به لرزه می‌افتد،اگر در کنکور موفق نشوم...؟
به جرات می‌توان گفت کسی وجود ندارد که در طول زندگی خود حداقل یک بار اضطراب امتحان را تجربه نکرده باشد. اگرچه اضطراب پیش از امتحان، به حدی فراگیر است که تقریباً تمام افراد آن را به نوعی تجربه می‌کنند و از دیگر سو، تا حد معینی از این اضطراب، با ترشح آدرنالین باعث می‌شود تمرکز و هشیاری فرد افزایش یافته، انگیزه فرد را تحریک می‌کند و عملکرد فرد را هنگام پاسخ‌دهی به محرک‌ها ارتقاء می‌دهد؛ اما اضطراب بیش از حد، خیلی فراتر از یک نگرانی و برانگیزاننده ساده برای فرد است.
اضطراب امتحان، اغلب با تنش یا استرس همراه است و در عملکرد فرد اختلال ایجاد می‌کند، مانع تمرکز شده، اعتماد به نفس را تضعیف و جریان فکر را متوقف می‌کند، موج فراگیر افکار منفی نظیر نمی‌توانم به سوالات پاسخ دهم، چیزی به یاد نمی‌آورم، هر چه خوانده‌ام، از یادم رفته و... ذهن را در سیطره خود گرفته و این حالت به هراس و ترس شدید و نهایتا افت عملکرد ذهنی فرد و بهره‌وری پایین در امتحان می‌انجامد.
[B]● علائم و تأثیرات ناشی از اضطراب امتحان[/B]
اضطراب امتحان در دانش‌آموزان مختلف، خود را به طرق مختلف نمایان می‌سازد:
[B]▪ علائم فیزیکی (جسمانی):[/B]
گرفتگی عضلات، سردرد، بی‌خوابی، ناراحتی‌های گوارشی، کاهش یا افزایش شدید اشتها، تنگی نفس، تعریق زیاد، تپش قلب، خشکی دهان، دیسانتری(اسهال) و تکرر ادرار و.. .
[B]▪ تغییرات رفتاری:[/B]
کاهش هماهنگی حرکتی، بی‌قراری، جویدن ناخن، سریع‌تر از حالت
عادی حرکت کردن یا
راه رفتن، افزایش استعمال دخانیات، نوشیدن یا خوردن، بروز رفتارهای فرارگونه (مانند رفتن به مهمانی شب پیش از امتحان) و...
[B]▪ علائم شناختی:
[/B]
کاهش توجه و تمرکز (حواس پرتی)، افکار غیرمنطقی، خودتخریبی و منفی‌گرایی، خیال‌پردازی و...
[B]▪ علائم اجتماعی:[/B]
گوشه‌گیری، دوری از اعضای خانواده و دوستان، تحریک‌پذیری بیش از حد(سریع عصبانی شدن) و.. .
[B]● عوامل موثر در افزایش اضطراب امتحان[/B]
ترس از مورد ارزیابی قرار گرفتن و نگرانی زیاد درخصوص موفقیت در امتحان، اضطرابی طبیعی است که اکثر دانش‌آموزان آن را تجربه می‌کنند، اما ۴ عامل را می‌توان در تجربه افزایش اضطراب آن دخیل دانست:
[B]
۱) شیوه زندگی:[/B]
استراحت ناکافی، تغذیه نامناسب، وجود محرک‌ها و عوامل مزاحم محیطی، ورزش ناکافی، برنامه‌ریزی نادرست، عدم اولویت‌بندی کارها و دروس و.. .
[B]۲) نحوه مطالعه:[/B]
درس خواندن در شب امتحان، مطالعه سطحی و خواندن درس بدون درک عمیق مطالب،
عدم یادآوری مطالب خوانده شده، عدم یادداشت برداری، عدم مرور مطالب مهم و کلیدی و در نهایت درس نخواندن.
[B]۳) عوامل روانشناختی یا روانی:[/B]
داشتن افکار منفی و انتقاد از خود، عقاید غیرمنطقی درخصوص تبعات ناشی از عدم موفقیت در امتحان، انتظارات غیرواقع‌بینانه، پیش‌بینی‌های نامطلوب درخصوص نتیجه امتحان، احساس نداشتن کنترل بر شرایط امتحان.
[B]۴) دانسته‌ها:[/B]
نداشتن اطلاعات کافی از زمان، مکان برگزاری و نحوه برگزاری امتحان، ناآشنایی با نحوه سوالات امتحان، طی نکردن دوره‌های خاص و فراگیری اطلاعات و مهارت‌های موردنیاز. از نظر فیزیولوژیک موج بتا در مغز با اضطراب ارتباط دارد و در افراد مضطرب بیش از بازه طبیعی آن است.
در میان امواج مغزی، موج بتا، در هنگام انجام کارهایی که نیاز به تمرکز فکر یا تفکر فعال دارد، بیشترین میزان را دارد، اما افزایش بیش از حد طبیعی موج بتا باعث می‌شود فرد نتواند به اندازه کافی تمرکز کند و مطالبی را که پیش از آن خوانده و می‌داند، نتواند براحتی به برگه امتحان منتقل کند و حتی سبب فراموشی دانسته‌ها می‌شود.
[B]● راهکار چیست؟[/B]
آیا روشی برای مقابله با اضطراب امتحان و غلبه بر آن وجود دارد؟ این پرسشی است که شاید تقریباً تمام شرکت‌کنندگان در کنکور و خانواده‌های آنان از خود می‌پرسند. خوشبختانه پاسخ آن مثبت است. انواع روش‌های رفتاردرمانی، شناخت‌درمانی، دارودرمانی و... برای درمان اضطراب به کار می‌روند.
در میان روش‌های درمانی، جدیدترین و موثرترین روش کاهش اضطراب، استفاده از فناوری نوینی به نام نوروفیدبک یا پسخورانه عصبی است. یکی از کاربردهای این روش ایمن و غیرتهاجمی، کاهش پایدار اضطراب از طریق تثبیت موج بتای مغز در محدوده طبیعی آن است. از این رو، با استفاده از این روش بدون مصرف دارو و عوارض جانبی، عامل فیزیولوژیک ایجادکننده اضطراب به سادگی از بین می‌رود.
در روش نوروفیدبک پس از ثبت امواج و نقشه مغزی، فرد به کمک مجموعه‌ای از بازی‌های رایانه‌ای بدون استفاده از موس و فقط با به‌کارگیری امواج مغزی کنترل بازی را به دست می‌گیرد و طی این فرآیند، مغز می‌آموزد که چگونه امواج خود را کنترل کند تا در بازه طبیعی قرار گیرند. این بازی‌ها به نحوی طراحی شده تا مانند آینه‌ای به مغز نشان دهد چگونه کار می‌کند و چگونه باید کار کند.
منبع:روزنامه جام‌جم [/SIZE]
