اینجا چین ایران است!

معبد داش کسن یکی از بی نظیرترین معابد سنگی ایران است؛ معبدی با طرح اژدها که وقتی گردشگران آن را می بینند تصور می کنند با معبدی چینی روبرو هستند اما این اثر تاریخی یادگاری از دوره ایلخانیان است
بنایی صخره ای در زنجان، مشهور به معبد داش کسن در 10 کیلومتری جنوب شرقی سلطانیه، در نزدیکی روستای ویر، از توابع همین بخش قرار گرفته است. این مجموعه در محوطه ای به شکل مستطیلی ناقص، به طول 400 متر و عرض 50 تا 300 متر دیده می شود.
درون این مجموعه، سه غار نسبتا عمیق در دل کوه کنده شده است که کنده کاری های زیبایی دارند. از نقش های این کنده کاری ها، می توان به دو تصویر اژدها که در مقابل یکدیگر به شکل قرینه حک شده اند و طول هر یک 3/5 متر است اشاره کرد. در طرفین این نقش ها، محراب های زیبای نقش داری با طرح های اسلیمی، گل و بوته و مقرنس های سنگی کنده کاری شده اند. مجموعه آثار کنده کاری این محل، یادگار هنرمندان چینی است که به فرمان اولجایتو از چین فراخوانده شده بودند.



بر اساس فرضیه ای، غارهای «داش کسن» در دو دوره تاریخی جدا از هم مورد استفاده قرار گرفته است. در دوره نخستین، این غار نیایشگاه آئین مهرپرستی در عهد ساسانی بوده است اما از این دوره آثاری به جای نمانده است. دوره دوم که نقش های اژدها، برگ مو، پیچک و طرح های اسلیمی، یادگار آن دوره است، به دوران فرمانروایی ایلخانان تعلق دارد.



سنگ های سبز به کار گرفته شده در حصار ارگ سلطانیه، مطمئنا از محل تاریخی داش کسن (سنگ بر) بریده شده است. در نتیجه برش و انتقال سنگ، فضای لازم جهت کنده کاری و دخمه سازی در این محل فراهم شده و این مکان با اندکی تغییرات به آرامگاه تبدیل شده است. بنابراین، محوطه تاریخی داش کسن را می توان در ردیف آرامگاه های دوره ایلخانی نیز طبقه بندی کرد.
معبد صخره ای داش کسن که به معنای سنگ تراشیده یا بریده سنگ است در جنوب شرقی روستای ویر در سینه کش ارتفاعات محلی سلطانیه قرار دارد، در این معبد علاوه بر استفاده از فن آوری پیشرفته زمان که پیامد رشد و تکامل فن سنگ تراشی با ابزار فلزی است، انتخاب مناسبترین نقطه نسبت به نقاط همجوار نمودار توجه و آشنایی کامل سازندگان آن با دانش زمین شناسی و معدنشناسی است.



به نظر می آید هنرمندان خلاق معبد صخره ای در خلق حجاری ها و کنده کاری های زیبا که در غرب و شرق این نیایشگاه گسترده شده علاوه بر مهارت در تکنیک سنگ تراشی از پاره ای اصول پیکرتراشی نیز الهام گرفته اند.


[I][B]اژدها نماد ظلم و پلیدی[/B][/I]

ظهور و پیدایش این معبد صخره ای را می توان با توجه به شکل معماری (چلیپایی) آن و وجود فضاهایی مانند مهرابه های مهرپرستان به سده های اول و دوم میلادی بازگرداند و از سوی دیگر نحوه پرداخت نقوش آن متاثر است از اوضاع اجتماعی ایران قرن هشتم قمری، نقوش حجازی شده اژدها، طرح های گیاهی، ردیفی از بن نگاره ها روی گلدان هایی در دو سوی طاق هلالی که در دهه ها و سده های بعد، این شیوه تزئینی را بر گرداگرد ایوان های مساجد می بینیم، همراه با محرابی هایی با تزئینات مقرنسی، آمیزه ای از هنر ایران و چین را با مفهوم و محتوایی دیگر به وجود آورده.
اژدهای نقش شده بر پیکره صخره ای داش کسن که در هنر و اندیشه ایرانی مظهر ظلم، ستم و پلیدی است با نفوذ قوم فاتح همچون محافظ همیشه بیدار که نشان از ارزانی، خیر، برکت، دولت و سلطنت دارد در هنر ایران جای می گیرد.



شکل گیری این معبد پس از مرگ ارغونشاه، با پشتکار الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد، ولی به پایان نرسید. از نظر نقشه و نقوش تزئینی یکی از با ارزش ترین نمونه های معماری صخره ای در طول تاریخ معماری ایران به شمار می رود. در این معبد نقوشی از هنر چینی به کار رفته است.
نقش های اژدها به طول پنج متر و عرض 1/5 متر در زمره بزرگترین نقوش تزئینی این معبد است که در پیچ و خم های شگفت انگیز خود رموز نهفته ای دارد. دیگر نقوش تزئینی این معبد، تاقچه های بسیار فاخری است که در ضلع شرقی و غربی معبد در کنار نقوش اژدها کنده شده اند. این تاقچه ها با مقرنس های بسیار زیبایی شکل گرفته که یادآور استادی هنرمندان سنگ تراش معبد در آن دوره است. همچنین نقوش اسلیمیکه در نوع خود ماهرانه تراشیده شده اند با طرح های بسیار متنوع بیانگر فعالیت هنرمندان مسلمان در پدید آوردن این معبد است.
در ساخت این معبد، همواره پیروزی از تقارن طولی مد نظر بوده و این تقارن در کلیه بخ شهای معبد به چشم می خورد. معبد تاریخی داش کسن از سمت شمال به دشت سلطانیه و بنای تاریخی آرامگاه سلطان محمد خدابنده اشراف دارد. این معبد در کنار شهر قدیم سلطانیه با گنبد رفیع آن، آرامگاه چلبی اوغلو و آرامگاه ملاحسن کاشی، در مجموع محور فرهنگی تاریخی سلطانیه را تشکیل می دهد.


[I][B]چگونه به نقش اژدها برسیم؟[/B][/I]


راه رسیدن به معبد چندان مناسب نبوده و از روستای ویر به بعد کاملا خاکی و بدون تابلوی راهنما است. از حاشیه روستا تا معبد حدود پنج کیلومتر راه را باید طی کرد که بهتر است یکی از اهالی را به عنوان راهنما با خود همراه داشته باشید؛ تا برای یافتن محل معبد دچار مشکل نشوید. در کنار معبد یک کانکس کوچک وجود دارد که نگهبان معبد در آن زندگی می کند. معبد باستانی «داش کسن» یا آنچنان که جهانگردان آن را می شناسند: معبد اژدها؛ در حاشیه روستای «ویر» در حدود 15 کیلومتری شهر تاریخی سلطانیه واقع شده که به نقش دو اژدهای برجسته و چند محراب اسلامی در دو سمت خود و به قرینه یکدیگر مزین است.



یکی از دلایل معروف بودن این معبد به دلیل وجود نقش های اژدهای آن است که نمونه های مشابه آن را آنوبانینی در جای دیگری از ایران مشاهده نکرده است. طبق نظر برخی باستانشناسان، قدمت این معبد به قبل از اسلام باز می گردد که در زمان ایلخانان، نقوشی از جمله اژدها بر آن افزوده شده است.
در حال حاضر، چیز زیادی از این معبد باقی نمانده و تنها سنگ های بزرگ و پرانده در گوشه و کنار معبد دیده می شود. محدوده معبد اژدها مستطیلی و به ابعاد تقریبی 100 متر در 50 متر است که یک قسمت از آن به واسطه حفاری در تپه ایجاد شده است. معبد در دامنه تپه ای قرار داشته و مشرف به دشت های وسیع و زیبایی است. مجموعه تاریخی داش کسن مرکب از ایوان ها، نقوش برجسته و محوطه های باستانی است که در جهات مختلف به ویژه نقش حجاری شده اژدها، منحصر به فرد و قابل توجه است.


آثار به جای مانده در محل؛ این احتمال را قوت می بخشد که ایلخان مغول «ارغون» بیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت معبدی کرده است. تاثیر و تاثیر متقابل ایران و چین بر یکدیگر بیش از هر محل دیگری در این مکان مشهود است چنانچه تلفیق طرح های اسلیمی و نقش اژدها این موضوع را متذکر می شود.

منبع:7sobh.com