اهمیت نظافت و بهداشت

سبک زندگی اسلامی از کتاب مفاتیح الحیاه تالیف حضرت ایت العظمی جوادی املی ( دام ظله العالی )


آموزه های اسلامی در سه محور اعتقاد ، اخلاق ، و احکام به بشر ارائه شده اند ، در محور نخست ، عقیده توحیدی آدمی را از آلودگی شرک و الحاد کفر پاک می کند و در بعد اخلاق ، توصیه های اخلاق نیکو ، اورا از پلیدی ظلم ، کینه و حسد هر زشتی دیگر پاکیزه می کنند ، چنان که احکام فقه آدمی را از رفتار زشت و بیگانه صفتی و همانند دویانه مردن باز می دارد ، پس شایسته چنین دین الهی این است که متدیان به آن ، از هر پلیدی پاک و از هر آلودگی طاهر باشند ، زیرا رسول اکرم (ص) نظافت را همانند تقوا وظیفه ی همگانی و همیشگی و همه جانبه می دانست و همانگونه که قرآن کریم درباره ی تقوا فرمود : تا می توانید از خدا پروا کنید :" فَاتَّقُوا اللهَ مَا استطَعتُم " (1) آن حضرت نیز درباره نظافت فرمود : بار هر ابزار که می شود ، از نظافت و پاکیزگی پاسداری کنید ، زیرا بنیان اسلام بر نظافت و بهشت برای فرد نظیف آماده شده است .(2)(3)
محافظت ومراقبت در نظافت و بهداشت فردی و عمومی مورد تاکید دین است و راهکارهای هم در این راستا پیشنهاد شده است .

اهمیت نظافت و بهداشت

رسول خدا (ص) در احادیثی می فرماید : اسلام پاکیزه است ، پس خود را پاکیزه کنید ، چرا که جز پاکیزه به بهشت وارد نشود (4) نظافت از ایمان است و ایمان با صاحبش در بهشت اند (5) ، پشت درخانه خاکروبه جمع نکنید که آن ، جای شیطان (آلودگی ) است (6) بدترین بندگان چرکین هایند (7) خدا چرکین بودن و ژولیدگی را دشمن می دارد . (8)
امیر مومنان (ع ) نیز می فرماید : خانه هایتان را ازا تارهای عنکبوت پاکیزه نگه دارید چرا که مایه فقر است .(9)
امام صادق (ع) نیز در احادیثی می فرماید : پاکیزگی از اخلاق پیامبران است (10) . یکی از کارهای امیر مومنان (ع) ( در تقسیم کار در خانواده ) جارو کردن خانه بود .(11) هرگاه خدای سبحان نعمتی به بنده ای داد دوست دارد اثر آن را بر او ببیند . پرسیدند : چگونه ؟ فرمود :لباسش را پاکیزه ، خودش را خوش بو، خانه اش را سفید (گچ کاری ) و آستانه خانه اش را جارو کند. (12) داشتن وضوخانه (دستشویی ) پاکیزه بخشی از سعادت انسان است . (13)

شست شوی تن

رسول خدا (ص) در احادیثی می فرماید : حق خدا بر هر مسلمانی این است که در هر هفته یک بار سر و بدنش را شست شو دهد (14) هیچ کس نباید شب با دست چرب بخوابد و اگر چنین کرد و شیطان به او آسیب رساند جز خودش را سرزنش نکند (15) هرگاه از خواب بیدار شدید سه بار استنشاق کنید ، تا آلودگی های بینی زدوده شود . (16) هرگاه از خواب بخاستید به ظرفی دست نبرید مگر اینکه سه بار دستانتان را بشویید، زیرا هیچ یک از شما نمی داند که دستانش چ***ه شب را گذرانید . (17) و نیز می فرماید : ناخن هایتان را بگیرید و دفن کنید و بند ها مفاصل انگشتان دست و پایتان را تمیز و لثه هایتان را از غذا پاکیزه و مسواک بزنید و با سیمای متکبرانه و بوی بد دهان بر من وارد نشوید .(18) مضمضه ، استنشاق ،مسواک زدن ، کوتاه کردن شارب ، گرفتن ناخن ها ، چیدن و زدودن موی زیر بغل و شرمگاه ، شستن جاهای چرکین بدن مانند بند انگشتان ، استنجا (19) و ختنه از فطریات اند .(20)
امیر مومنان (ع) می فرماید : بوی بدن و آزار دهنده را با آب بزدایید و خود را وارسی کنید ( به پاکیزگی و نظافت خود حساس باشید ) ، که خدا بندگان چرکین آلوده اش را که همنشینانش از نشستن با او کراهت دارند ، دشمن دارد . (21)
امام صادق (ع) می فرماید : موی سرت را کوتاه کن تا چرک ، جانور و آلودگی آن زدوده شود و گردنت محکم و دیده ات روشن گردد. (22)
امام کاظم (ع) می فرماید : پنج سنت را درباره سر باید رعایت کرد : مسواک زدن ، کوتاه کردن شارب ، شانه زدن موی ، مضمضه کردن و استنشاق کردن ، پنج سنت را نیز باید درباره بدن رعایت کرد: ختنه ، تراشیدن موهای زیر شکم ، زدودن موهای زیر بغل ، گرفتن ناخن ها و استنجا( شست و شوی آلودگی پس از قضای حاجت ) (23)
یاسر خادم گوید : امام رضا (ع) با کفش راحتی به دستشویی وارد می شد . (24)


پاورقی ها
1- سوره تغابن ایه 16
2- الجامع الصغیر .ج1.ص517
3- اسلام و محیط زیست . ص 269
4- تاریخ بغداد . ج5.ص 351
5- طب النبی .ص21.بحار الانوار .ج59. ص 291
6- علل الشرایع . ص 583
7- الکافی .ج6.ص 439
8- کنز العمال .ج6.ص 641
9- قرب الاسناد . ص 51
10- تحف العقول . ص 442
11- الفقیه . ج3.ص 169
12- مکارم الاخلاق . ص 41
13- مکارم الاخلاق . ص 126
14- جامع الصغیر .ج1.ص579
15- مکارم الاخلاق . ص 425
16- جامع الصغیر. ج1.ص 69
17- جامع الصغیر. ج1 . ص 69
18- کنز العمال . ج6.ص 655
19- شست شوی مخرج و بول و غائط
20- جامع الصغیر. ج1.ص 377
21- کتاب الخصال . ص 620
22- الکافی . ج6.ص 484
23- کتاب الخصال . ص 271
24- مکارم الخلاق . ص 121