آثار صدقه

سبک زندگی اسلامی از کتاب مفاتیح الحیاه تالیف حضرت آیت العظمی جوادی آملی ( دام ظله العالی )

رفع نیازمندی
امام باقر(ع) فرمود: نیکی و صدقۀ پنهانی نیازمندی را می زداید و بر عمر می افزاید و هفتاد گونه مرگ بد و ناگوار با از انسان دور می کند . (1)

دفع نحوست
پیامبر (ص) فرموده است : هرگاه شب را به صبح آوردی صدقه ای بده تا نحوست آن روز را از تو دور کند و هرگاه روز را به شب آوردی صدقه ای بده تا نحوست آن شب را از تو دور کند . (2)
آنان که به خدای سبحان و قضا و قدر الهی معتقد نیستند ، یا درک درستی از قضا و قدر الهی ندارند ، ناچار به خرافاتی مانند شانس خوب یا بد ، نخوست و بدقدمی ، نظیر و مانند آن تن می دهند ، چنان که آل فرعمون اگر به مشکلی گرفتار می شدند به جای آنکه آن را آزمون الهی بدانند ، به عنوان «طیره» آن را را به موسای کلیم (س) و همراهان وی نسبت داده ، آنان را به نحوست وبدقمی طعن می زدند و هرگاه خیر و نیکی ای به آن ها می سرید خود را شایستۀ آن پنداشته ، می گفتند : این خوبی ، برای ماست و براساس استحقاق و لیاقت ، برهآ ما شده است : « فَاِذا جاءَتهُمُ الحَسَنَةُ قَالئ لَنا هذِهِ و اِن تُصِبهُم سَیِّئَةٌ یَطِِطَِروا بِموسی و مَن مَعَهُ اَلا اِنُّما طائِرُهُم عِندَالله و لکِنَّ اَکثَرَهُم لا یَعلَمون »
یادآوری این نکته ، سودمنداست که خطور زهنی خرافاتی مانند شانس خوب یا بد ، نحس و بدقدمی ، تطیّر و مانند آن ، کفّاره اخلاقی دارد ؛ یعنی چنانچه کسی در قلبش خطور کرد که فلان شخص بدقدم است یا فلان رخداد نحس است ، کفارۀ اخلاقی این خطورها ، بر پایه حدیث نبوی ، توکل بر خداست . (3)(4)اگر در این روایات آمده که برای نحوست صدقه بدیهد در واقع این کار ، توکل بر خدا و اقدامی متوکلانه در برابر خرافات است .(5)
حسن بن مسعود می گوید : در حالی خدمت امام هادی (ع) رسیدم که انگشتم خراشیده بود و شانه ام براثر تصادف با سواره ای آسیب دیده بود و در میان جمعیتی نیز وارد شده بودم که به سبب ازدحام قسمتی از لباسم پاره شده بود پس گفتم : ای روز ! چه شومی ! خدا شرّت را از من بگرداند . آن امام (سع) به من فرمود: ای حسن ! تو نیز که با ما رفت و آمد داری گناهت را به گردن بی گناه می اندازی ؟ حسن گوید [ پس از این تذکرِ امام ] به خود امام وبه خطایم پی بردم .
پس گفتم : ای مولای من ! از خدا آمرزش می طلبم . امام فرمود : ای حسن! روزگار را چه گناهی است که شما هرگاه در آن به سزای خود می رسید آن را شوم می شمارید؟ حسن گفت : برا یهمیشه ا زخدا پوزش می طلبیم و این ، توبۀ من است ای پسر رسول خدا ! امام هادی (ع) فرمود: به خدا سوگند [ شوم دانستن روزگار ] سودتان نبخشد ، بلکه خدا به سبب سرزنشتان از روزگار با اینکه بر آن مذمتی نیست ، کیفرتان می کند . ای حسن ! آیا نمی دانی که ثواب دهنده و کیفر دهنده و پاداش برای هر کاری زود یا دیر [ در دنیا و آخرت ] خداست؟ گفتم ای آقایم ! چرا . فرمود[ این عمل را ] تکرار نکن و برای روزگار هیچ اثری در حکم خدا قرار مده. حسن گفت : باشد ای سرور من (6). خلاصه آنکه : 1- زمان ظرف رخدادهای تاریخی است . 2- چیزهایی که در زمان انجام می گیرند گاهی موجب کامروایی بعضی و ناکامی برخی هستند .3- گاه یک رخداد دو چهره دارد و گاهی دو رخداد متفادت نسبت به دو نفر تاثیر گوناگون دارند ، بنابراین نیم توان ظرف را نحس (ناخوشایند) دانست، چنان که نمی توان آن را سَد (خوشایند ) پنداشت . 4- جریان قمر در برج عقرب و مانند آن از اوقات ویژه راجع به نحس و سعد و خود مزان نیست و تشریح آن از حوصله بحث کنونی بیرون است.

فرونشاندن خشم خدا
پیامبر اکرم (ص) فرمود: نیکی ، از پیشامدهای ناگوار پیشگیری می کند و صدقه ، خشم پروردگار را فرو می نشاند .(7)

افزایش دهنده مال و عمر
امام صادق(ع) فرموده اند : صدقه در شب ؛ خشم پروردگار را فرو می شناند ، گناه بزرگ را می زداید و حسابرسی قیامت را اسان یم سازد و صدقه در روز ، مال را ثمر بخش می کد و بر عمر آدمی می افزاید . (8)
پیامبر اکرم (ص) فرمود: روزی خود را با صدقه فرود آورید(9)؛ همچنین فرمود: صدقه جز افزایش مال اثری بر آن ندارد [ از آن نمی کاهد ] ، پس صدقه بدهید ، خدا رحمتتان کند (10)؛ نیز فرمود: هیج مسلمانی از مال پاک صدقه نمی دهد ، جز اینکه در دست خدای رحمان می نهد و خدا آن را برایش پرورش می دهد تا دستش را لبریز کند (11)

نجات از بلا و بیماری
پیامبر (ص) می فرماید: خدا با صدقه هفتاد مرگ بد را از انسان دور می کند . (12)
امیرمومنان (ع) نیز فرموده است : صدقه داروی درمان کننده است . (13)
امام صادق(ع) هم فرمود: بیمارنتان را با صدقه درمان کنید ، بلا را با دعا از خود دور سازید ، روزی را با صدقه فرود آورید که صدقه روزی را از دهان هفتصد شیطان بیرون می کشد و چیزی بر شیطان گرانبارتر از صدقه دادن به مومن نیست. صدقه پیش از آنکه دردست بنده خدا قرار گیرد در دست پروردگار متعالی قرار گیرد . (14)
مُعاذبن مسلم می گوید : خدمت امام صادق(ع) بودم و از درد و رنج سخت به میان آمد . همچنین فرمود: بیمارانتان را با صدقه درمان کنید و حتی طعام روزانه خود را صدقه بدهید ؛ چه بسا به فرشته مرگ دستور قبض روح بنده ای داده می شود ؛ ولی با صدقه دادن آن بنده ف آن دستور پس گرفته می شود . (15)

عامل عبور از صراط
امام صادق(ع) می فرماید : .. در طلب گذر از صراط بودم ، پس آن را در صدقه دادن یافتم .(16)

مایه ضمانت بهشت
امیرمومنان (ع) می فرماید : برای شش گروه بهشت را ضمانت می کنم . یکی مردی است که صدقه ای را کنار بگذارد [ که بدهد ] و بمیرد ، پس او اهل بهشت است. پنج گروه دیکر عبارت اند از عیادت کننده از بیمار ، جهادگر ، حج گزار ، راهی نماز جمعه و راهی تشییع جنازه که بمیرند و به خانه باز نگردند . (17)

حرمت صدقه بر خاندان پیامبر
پیامبر (ص) فرمود: صدقه بر محمد (ص) و آل محمد (ص) حلال نیست و خدا برای آنان در خمس به قدر کفایت آنان قرار داده و خمس جایگزین صدقه است . (18)


پاورقی ها
1- الزهد .ص 33
2- قرب الاسناد .ص 57 ؛ر.ک: الدعوات .ص 112
3- سوره اعراف .آیه 131
4- الکافی .ج8.ص 198
5- ر.ک: تنسیم .ج7.ص 682
6- تحف العقول .ص 482-483
7- قرب الاسناد .ص 37
8- الکافی .ج4.ص 9
9- الفقیه .ج4.ص 381
10- تنبیه الخواطر و نزهة النواظر .ج1.ص 126
11- مستدرک الوسائل .ج7.ص 246
12- الدعوات .ص 181
13- نهج البلاغه . حکمت 7
14- الکافی .ج4.ص 3
15- مکارم الاخلاق .ص 388, الدعوات .ص 181
16- مستدرک الوسائل .ج12.ص 173
17- الفقیه .ج1.ص 140
18- عوالی اللئالی .ج3.ص 130