اندر حکایات سعدی

🌿🌹🌿

حکایات_سعدی ✍

شیادی بر زلف سرش ، گیسوهایی بافت و خود را به شکل علویان در آورد ، با توجه به اینکه بافتن گیسو در آن عصر در میان فرزندان علی علیه السلام معمول بود. او با این کار ، خود را به عنوان علوی معرفی کرد و به میان کاروان حجاز رفت و با آنها وارد شهر شد تا به دروغ نشان دهد که از حج آمده و حاجی است و نزد شاه رفت و قصیده ای که سراینده اش شاعر دیگر بود خواند و وانمود کرد که آن قصیده را او سروده است .
شاه او را تشویق کرد و جایزه فراوان به او بخشید.
یکی از ندیمان شاه که در آن سال از سفر دریا باز گشته بود ، گفت :من این شخص را در عید قربان در شهر بصره دیدم و معلوم شد که او به حج نرفته و حاجی نیست .
یکی از حاضران دیگر گفت : من این شخص را می شناسم ، پدرش نصرانی بود و در شهر ملاطیه می زیست . بنابراین او علوی نیست .

قصیده او را نیز در دیوان انوری یافتند ، که از آن برداشته بود و به خود نسبت می داد.
شاه فرمان داد که او را بزنند و سپس از آنجا تبعید نمایند تا آن همه دروغ پیاپی نگوید.
او در این لحظه به شاه رو کرد و گفت : ای فرمانروای روی زمین ، اجازه بده یک سخن دیگر به تو بگویم ، اگر راست نبود به هر مجازاتی که فرمان دهی ، به آن سزاوار می باشم .
شاه گفت : بگو ببینم آن سخن چیست ؟
شیاد گفت :
غریبی گرت ماست پیش آورد
دو پیمانه آبست و یک چمچه دوغ

اگر راست می خواهی از من شنو
جهان دیده ، بسیار گوید دروغ

شاه با شنیدن این سخن خندید و گفت : او از آغاز عمر تاکنون سخنی راست تر از این سخن ، نگفته است .
آنگاه شاه دستور داد تا آنچه دلخواه آن شیاد است به او ببخشند تا او با خوشی از آنجا برود.

🌿🌹🌿

حکایات_سعدی ✍

یکی از وزیران به زیر دستانش رحم و احسان می کرد و همواره واسطه نیکی رسانی به آنها بود. از قضای روزگار به خاطر کاری ، او مورد سرزنش و خشم شاه قرار گرفت و زندانی شد. همه کارمندان در خلاصی و نجات او سعی می کردند و ماءمورین زندان ، نسبت به او مهربانی می نمودند و بزرگان مملکت به سپاسگزاری از نیکی های او زبان گشودند. به این ترتیب همه به عنوان حق شناسی ، ذکر خیر او می نمودند ، تا اینکه شاه او را بخشید و آزاد کرد. یکی از صاحبدلان از این ماجرا آگاه شد و گفت :

تا دل دوستان به دست آری
بوستان پدر فروخته به

پختن دیگ نیکخواهان را
هر چه رخت سر است سوخته به

با بداندیش هم نکویی کن
دهن سگ به لقمه دوخته به

🌿🌹🌿

حکایات_سعدی ✍

با گروهی از بزرگان در کشتی نشسته بودم . کشتی کوچکی پشت سر ما غرق شد. دو برادر از آن کشتی کوچک ، در گردابی در حال غرق شدن بودند. یکی از بزرگان به کشتیبان گفت : این دو نفر را از غرق نجات بده که اگر چنین کنی ، برای هر کدام پنجاه دینار به تو می دهم .
کشتیبان خود را به آب افکند و شناکنان به سراغ آنها رفت و یکی از آنها را نجات داد ، ولی دیگری غرق شد.
به کشتیبان گفتم : لابد عمر او به سر آمده بود و باقیمانده ای نداشت .
کشتیبان خندید و گفت : آنچه تو گفتی قطعی است که عمر هر کسی به سر آمد ، قابل نجات نیست ، ولی علت دیگری نیز داشت و آن اینکه : میل خاطرم به نجات این یکی بیشتر از آن هلاک شده بود ، زیرا سالها قبل ، روزی در بیابان مانده بودم ، این شخص به سر رسید و مرا بر شترش سوار کرد و به مقصد رسانید ، ولی در دوران کودکی از دست آن برادر هلاک شده ، تازیانه ای خورده بودم .

گفتم : صدق الله ، خدا راست فرمود که :

کسی که کار شایسته ای انجام دهد ، سودش برای خود او است . و هر کس بدی کند به خویشتن بدی کرده است .

تا توانی درون کس متراش
کاندر این راه خارها باشد

کار درویش مستمند برآر
که تو را نیز کارها باشد

🌿🌹🌿

حکایات_سعدی ✍

هنگامی که هارون الرشید پنجمین خلیفه عباسی بر سرزمین مصر ، مسلط گردید گفت : بر خلاف آن طاغوت که بر اثر غرور تسلط بر سرزمین مصر ، ادعای خدایی کرد ، من این کشور را جز به خسیس ترین غلامان نبخشم .
از این رو هارون غلام سیاهی به نام خصیب داشت که بسیار نادان بود ، او را طلبید و فرمانروایی کشور مصر را به او بخشید.
گویند : آن غلام سیاه به قدری کودن بود که گروهی از کشاورزان مصر نزد او آمدند و گفتند : پنبه کاشته بودیم ، باران بی وقت آمد و همه آن پنبه ها تلف و نابود شدند.
غلام سیاه در پاسخ گفت : می خواستید پشم بکارید !

اگر دانش به روزی در فزودی
ز نادان تنگ روزی تر نبودی

به نادانان چنان روزی رساند
که دانا اندر آن عاجز بماند

بخت و دولت به کاردانی نیست
جز بتاءیید آسمانی نیست

او فتاده است در جهان بسیار
بی تمیز ارجمند و عاقل خوار

کیمیاگر به غصه مرده و رنج
ابله اندر خرابه یافته گنج

[COLOR=#000080][FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4][COLOR=#393939]دو شاهزاده در مصر بودند ، یکی علم اندوخت و دیگری مال اندوخت . عاقبته الامر آن یکی علّامه عصر گشت و این یکی سلطان مصر شد . پس آن توانگر با چشم حقارت در فقیه نظر کرد و گفت : من به سلطنت رسیدم و تو همچنان در مسکِنت بماندی . گفت : ای برادر ، شکر نعمت حضرت باری تعالی بر من واجب است که میراث پیغمبران یافتم و تو میراث فرعون و هامون . که در حدیث نبوی (ص) آمده : العلماء ورثـة الانبیاء[/COLOR][/SIZE][/FONT]

[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4][COLOR=#393939]من آن مورم که در پایَم بمالند --- نه زنبورم که از دستم بنالند[/COLOR][/SIZE][/FONT]
[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4][COLOR=#393939]کجا خود شکر این نعمت گزارم --- که زور مردم آزاری ندارم ؟[/COLOR][/SIZE][/FONT][/COLOR]

🌿🌹🌿

حکایات_سعدی ✍

سارقی برای دزدی به خانه یکی از پارسایان رفت ، هر چه جستجو کرد چیزی در آنجا نیافت . دلتنگ و رنجیده خاطر شد. پارسا از آمدن دزد و دلتنگی او باخبر شد. گلیمی را که بر روی آن خوابیده بود بر سر راه دزد انداخت تا محروم نشود.

شنیدم که مردان راه خدای
دل دشمنان را نکردند تنگ

تو را کی میسر شود این مقام
که با دوستانت خلافست و جنگ

دوستی آنان که با صفا هستند ، خواه در برابر و خواه در پشت سر ، یکسان است ، نه آن چنان که در پشت سرت عیبجویی کنند و در پیش رویت قربانت گردند.

هر که عیب دگران پیش تو آورد و شمرد
بی گمان عیب تو پیش دگران خواهد برد

🌿🌹🌿

حکایات_سعدی ✍

زاهدنمایی مهمان پادشاه شد ، وقتی که غذا آوردند ، کمتر از معمول و عادت خود از آن خورد و هنگامی که مشغول نماز شد ، بیش از معمول و عادت خود ، نمازش را طول داد ، تا بر گمان نیکی شاه به او بیفزاید.
هنگامی که به خانه اش باز گشت ، سفره غذا خواست تا غذا بخورد. پسرش که جوانی هوشمند بود از روی تیزهوشی به ریاکاری پدر پی برد و به او رو کرد و گفت : مگر در نزد شاه غذا نخوردی ؟
زاهدنما پاسخ داد : در حضور شاه چیزی نخوردم که روزی به کار آید. (یعنی همین کم خوری من موجب موقعیت من نزد شاه گردد ، و روزی از همین موقعیت بهره گیرم .)

پسر هوشمند به او گفت : بنابراین نمازت زا نیز قضا کن که نمازی نخواندی تا به کار آید ؟

🌿🌹🌿

حکایات_سعدی ✍


یکی از بزرگان را در مجلسی ، بسیار ستودند و در وصف نیکی های او زیاده روی کردند. او سر برداشت و گفت : من آنم که خود می دانم .
(خودم را می شناسم ، دیگران از عیوب من بی خبرند.)

شخصم به چشم عالمیان خوب منظر است
وز خبث باطنم سر خجلت فتاده پیش

طاووس را به نقش و نگاری که هست خلق
تحسین کنند و او خجل از پای زشت خویش

[COLOR=#393939][FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]جوانمردی را در جنگ تاتار[COLOR=#006600][SUP](1)[/SUP][/COLOR] زخمی هولناک رسید . کسی گفت که فلان بازرگان نوشدارو دارد ، اگر بخواهی شاید دریغ نکند که معروف است او بخیلی بی مروّت است . [/SIZE][/FONT]

[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]گر بجای نانش اندر سفره بودی آفتاب [COLOR=#993399]---[/COLOR] تا قیامت روز روشن کس ندیدی در جهان[/SIZE][/FONT]

[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]جوانمرد گفت : اگر بخواهم یا میدهد و یا نمیدهد و اگر بدهد منّت تا ثریّا خواهد گذاشت . باری ، خواستن از او زهر کشنده است .[/SIZE][/FONT]

[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]هرچه از دونان[COLOR=#006600][SUP](2)[/SUP][/COLOR] به منّت خواستی [COLOR=#993399]---[/COLOR] بر تن افزودی و از جان کاستی[/SIZE][/FONT]

[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]و حکیمان گفته اند : آب حیات گر بفروشند به آبروی ، دانا نخرد که مُردن به علّت[COLOR=#006600][SUP](3)[/SUP][/COLOR]، به از زندگانی به ذلّت [/SIZE][/FONT]

[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]اگر حنظل[COLOR=#006600][SUP](4)[/SUP][/COLOR] خوری از دست خوش روی[COLOR=#993399] ---[/COLOR] به از شیرینی از دست ترش روی[/SIZE][/FONT]
[/COLOR]
[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4][RIGHT][COLOR=#393939]
[COLOR=#006600]1[/COLOR][COLOR=#006600]- تاتار :[/COLOR] [COLOR=#000099]طایفه ای بزرگ در ترکستان [/COLOR]
[COLOR=#006600]2-[/COLOR][COLOR=#006600] دونان :[/COLOR] [COLOR=#000099]پَستان و فرمایگان[/COLOR]
[COLOR=#006600]3- [/COLOR][COLOR=#006600]علّت :[/COLOR][COLOR=#000099] بیماری[/COLOR]
[COLOR=#006600]4-[/COLOR] [COLOR=#006600]حنظل :[/COLOR] [COLOR=#000099]شیره درختی است که بی نهایت تلخ و بد بو است [/COLOR][/COLOR][/RIGHT][/SIZE][/FONT]

🌿🌹🌿

حکایات_سعدی

یکی از تهیدستان پاک نهاد بر اثر اضطرار و ناچاری ، گلیمی را از خانه یکی از پاک مردان دزدید. قاضی دستور داد تا دست دزد را به خاطر دزدی قطع کنند.
صاحب گلیم نزد قاضی آمد و گفت : من دزد را بخشیدم ، بنابراین حد دزدی را بر او جاری نکن .
قاضی گفت : شفاعت تو موجب آن نمی شود که حد شرع مقدس را جاری نسازم .
صاحب گلیم گفت : اموال من وقف فقیران است ، هر فقیری که از مال وقف به خودش بردارد از مال خودش برداشته ، پس قطع دست او لازم نیست .
قاضی از جاری نمودن حد دزدی منصرف شد ، ولی دزد را مورد سرزنش قرار داد و به او گفت : آیا جهان بر تو تنگ آمده بود که فقط از خانه چنین پاک مردی دزدی کنی ؟
دزد گفت : ای حاکم ! مگر نشنیده ای که گویند : خانه دوستان بروب ولی حلقه در دشمنان مکوب .

چون به سختی در بمانی تن به عجز اندر مده
دشمنان را پوست بر کن ، دوستان را پوستین

(اشاره به اینکه در برابر دشمن ، سر تسلیم فرود نیاور و دست نیاز به سوی او دراز نکن ، بلکه هنگام ناچاری به سراغ دوست برو.)

[COLOR=#393939][FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]مردکی را چشم درد خاست . پیش بیطار[COLOR=#006600][SUP](1)[/SUP][/COLOR] رفت که دوا کن . بیطار از آنچه که در چشم خَرها میکرد در چشم او ریخت و کور شد . مردک شکایت به قاضی برد و گفت : این بیطار من را خر فرض کرد و از آنچه که در چشم خرها میریخت در چشم من فرو ریخت و کور شدم ، قاضی گفت : بر بیطار هیچ تاوان نیست اگر تو خر نبودی با حضور طبیبان حاذق پیش بیطار نمیرفتی .
[/SIZE][/FONT]

[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]ندهد هوشمندِ روشن رای [COLOR=#993399]---[/COLOR] به فرومایه ، کارهای خطیر[/SIZE][/FONT]
[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4]بوریاباف[COLOR=#006600][SUP](2)[/SUP][/COLOR]اگر چه بافنده است [COLOR=#993399]---[/COLOR] نبرندش به کارگاه حریر

[/SIZE][/FONT]
[/COLOR]
[FONT=times new roman,times,serif][SIZE=4][RIGHT][COLOR=#393939]
[COLOR=#006600]1- بیطار :[/COLOR][COLOR=#000099] دامپزشک ، پزشک حیوانات
[/COLOR]
[COLOR=#006600]2- بوریاباف :[COLOR=#000099] [/COLOR][/COLOR][COLOR=#000099]حصیر باف[/COLOR][/COLOR][/RIGHT][/SIZE][/FONT]

[COLOR=#000000][FONT=arial][SIZE=4][COLOR=#800080][B]حکایت سوم:[/B][/COLOR][/SIZE][/FONT][/COLOR][COLOR=#000000][FONT=arial][SIZE=4] [/SIZE][/FONT][/COLOR][COLOR=#000000][FONT=arial][SIZE=4]منجّمی به خانه درآمد ، یکی مرد غریبه را دید که با زن او نشسته است . فریاد و فغان کرد و دشنام و سقط گفت و فتنه و آشوب به پا خاست . حکیمی که در حال گذر بود گفت :[/SIZE][/FONT][/COLOR][COLOR=#000000][FONT=arial][SIZE=4]تو بر اوج فلک چه دانی چیست — که ندانی که در سرایت کیست ؟[/SIZE][/FONT][/COLOR]

[FONT=arial][SIZE=4][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B]پارسایی را دیدم به محبت شخصی گرفتار نه طاقت صبر و نه یارای گفتار. چندانکه ملامت دیدی و غرامتکشیدی ترک تصابینگفتی و گفتی:

[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B]کوته نکنم ز دامنت دست
[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B]ور خود بزنى به تیغ تیزم



[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B] بعد از تو ملاذ و ملجائی نیست
[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B]هم در تو گریزم ار گریزم

[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B]باری ملامتش کردم و گفتم : عقل نفیست را چه شد تا نفس خسیس غالب آمد؟ زمانی بفکرت فرو رفت و گفت:

[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B]هر کجا سلطان عشق آمد نماند
[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B] قوّت بازوی تقوی را محل


[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B] پاکدامن چون زید بیچاره اى
[/B][/COLOR][/COLOR][COLOR=#333333][COLOR=#000000][B] اوفتاده تا گریبان در وحل[/B][/COLOR][/COLOR][/SIZE][/FONT]

[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]اعرابی را دیدم در حلقه جوهریان بصره که حکایت همی کرد که وقتی در بیابانی راه گم کرده بودم و از زاد معنی چیزی با من نمانده بود و دل بر هلاک نهاده که همی ناگاه کیسه ای یافتم پر مروارید هرگز آن ذوق و شادی فراموش نکنم که پنداشتم گندم بریانست باز آن تلخی و نومیدی که معلوم کردم که مرواریدست.[/FONT][/COLOR]

[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]در بیابان خشک و ریگ روان/تشنه را در دهان ، چه در چه صدف[/FONT][/COLOR]

[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]مرد بی توشه کاوفتاد از پای/بر کمربند او چه زر چه خزف (۱)[/FONT][/COLOR]

[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]۱.خزف : هر چیز گلی که در آتش پخته شده باشد. ظرف سفالین .[/FONT][/COLOR]

جهل

یکی را از حکما شنیدم که می گفت هرگز کسی به جهل خویش اقرار نکرده است مگر آن کس که چون دیگری در سخن باشد همچنان ناتمام گفته سخن آغاز کند .

● غرور

روزی به غرور جوانی سخت رانده بودم و شبانگاه به پای کریوه ای غخرپشتهف سست مانده. پیرمردی ضعیف از پس کاروان همی آمد و گفت چه نشینی که نه جای خفتن است گفتم چون روم که نه پای رفتن است. گفت این نشنیدی که صاحبدلان گفته اند رفتن و نشستن به که دویدن و گسستن .


● دل آزرده


وقتی به جهل جوانی بانگ بر مادر زدم. دل آزرده به کنجی نشست و گریان همی گفت مگر خردی فراموش کردی که درشتی می کنی؟


● هنر


حکیمی پسران را پند همی داد که جانان پدر هنر آموزید که ملک و دولت دنیا اعتماد را نشاید و سیم و زر در سفر بر محل خطر است یا دزد به یک بار ببرد یا خواجه به تفاریق بخورد. اما هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده و گر هنرمند از دولت بیفتد غم نباشد که هنر در نفس خود دولت است. هرجا که رود قدر بیند و در صدر نشیند و بی هنر لقمه چیند و سختی بیند .


● اجل
دست و پا بریده ای هزار پایی بکشت. صاحبدلی بر او گذر کرد و گفت سبحان الله با هزار پای که داشت چون اجلش فرا رسید از بی دست و پایی گریختن نتوانست .


● صید


صیادی ضعیف را ماهی قوی به دام اندر افتاد. طاقت حفظ آن نداشت ماهی بر او غالب آمد و دام از دستش در ربود و برفت. دیگر صیادان دریغ خوردند و ملامتش کردند که چنین صیدی در دامت افتاد و ندانستی نگاه داشتن. گفت ای برادران چه توان کردن؟ مرا روزی نبود و ماهی را همچنان روزی مانده بود. صیاد بی روزی در دجله نگیرد و ماهی بی اجل بر خشک نمیرد