نی‌انبان

[CENTER][COLOR="#0000CD"][SIZE=5]نی انبان یکی از قدیمیترین سازهایی است که در کشورهای زیادی آنرا به عنوان ساز اصیل می‌شناسند ولی شکل ظاهری آن مقداری با هم تفاوت دارد. در زمان‌های قدیم مردمی که از جایی به جای دیگر می‌رفتند، این ساز را نیز با خود جابه جا می‌کردند وبا تغییر دادن شکل ظاهری آن، آن ساز را در منطقهٔ جدید مورد استفاده قرار می‌دادند و پس از مدتی جز سازهای سنتی آن منطقه در می‌آمد. با اینکه این ساز در کشورهای مختلف از نظرشکل و صدا تفاوت‌هایی دارد، ولی نمی‌توان گفت که مشابه یکدیگر نیستند.‏

این ساز کمی بزرگتر از دوزله معمولی (و گاه با هفت سوراخ) که انتهای قمیش دار آن به کیسه‌ای به نام «انبان» الصاق و دقیقاً «هواگیری» شده‌است که از این نقطه الصاق هوا خارج و داخل نشود، در نزدیکی محل الصاق دوزله لوله دیگری به طول نامعین خارج شده (محل خروج این لوله نیز به دقت هواگیری شده) که نوازنده آن را به دهام می‌گذارد و از این طریق کیسه را پر باد می‌کند و در نتیجه فشاربازو آرنج بر روی کیسه که هنگام نواختن آن را زیر بغل گرفته است؛ هوا را به داخل لوله دوزله می‌فرستند و با انگشتان خود سوراخها را باز و بسته می‌کند.این ساز در کشورهای مختلف به نام‌های گوناگون خوانده می‌شود که ذیلا به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:
ایران:
زوکرا مربوط به کشور تونس
نی انبان
نی حمونه
نی مشکی
خیکنای
نی حمبونه که با کیسه هوا ویا انبان می‌باشد
نی تکی
نی جفتی
نی بی لی بو
دوزله
کِلَم یا قلم که بدون انبان می‌باشد.‏
ارغون که بدون انبان است و دارای دو نی می‌باشد که یکی برای نواختن ملودی و دیگری که فاقد سوراخ است، برای صدای فرعی و یا همراه در نظر گرفته شده‌است و صدایی که از این ساز شنیده می‌شود یک هارمونی است.
بحرین: تنها قربه ی بحرین و نی انبان بوشهر هم از نظر صدا و هم از نظر شکل هیچ تفاوتی با هم ندارند و به احتمال زیاد بحرینی‌ها نی انبان را از ایران به دیار خود برده‌اند درحال حاضر نیز از کشورهای عربی جهت تهیهٔ ساز نی انبان به بوشهر سفارش می‌دهند.
یونان: تسامیونا که یک دستهٔ نی با انبان است.
دودوک که انبان ندارد و دارای نی تکی می‌باشد که ته آن یک شیپورک جهت پخش صدا تعبیه شده.
چیفته که شباهتی به دستهٔ نی انبان بوشهر دارد و تنها یک شیپورک به ته آن متصل است و دارای پنج سوراخ می‌باشد.
ترکیه: تولومکه شبیه تسامبونای یونان می‌باشد ولی شیپورک آن به صورت زاویهٔ ۴۵ درجه نسبت به نی‌ها تعبیه شده‌است.‏
هند: مورلیکه انبان یا مخزن هوای آن از یک کدو قلیانی تو خالی ساخته شده.
زماره:که شبیه نی تکی می‌باشد، جنس نی آن از استخوان پای یک نوع پرنده‌است.‏
مراکش: زَمرکه مانند نی جفتی می‌باشد و دو شیپورک به صورت زاویه ۴۵ درجه و یا در بعضی یک شیپورک مانند تسامبونا تعبیه شده.
تونس: ذکری یا زوکرا
بلغارستان: گی دا
چین: کوانکه با دو لولهٔ استوانه ای مساوی به هم چسبیده که مشابه آن در بیشتر نقاط سرزمین‌های اسلامی رواج دارد.
تاریخچه[ویرایش]

گفته شده‌است که بابِلی‌ها در سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد نی انبان داشته‌اند. در واژه نامهٔ موسیقی ایران زمین جلد دوم به قلم آقای مهدی ستایشگر چنین آمده‌است: نویسندگان یونانی اختراع انواع نای را به مردم آسیا نسبت داده‌اند، زیرا آثار باقی مانده از نخستین آثار کهن (در خرابه هایآشور) بازگو کنندهٔ اختراع نای، دو نای و چند نای است که به روایت متون یونانی این سازها ابتدا از آسیا به اروپا رفته و کم کم به صورت فلوت و اقسام آن درآمده‌است. بدیهی است با این استدلال، یونانی‌ها آشنایی با نی و طریقهٔ نواختن آن را از ملل خاورمیانه اخذ کرده‌اند.‏
منابع:[ویرایش]
موسیقی و ساز در سرزمین‌های اسلام- نوشته جین جن کینز- پل راوسینگ اولسن
واژه نامه موسیقی ایران زمین- مهدی ستایشگر[/SIZE][/COLOR][/CENTER][ATTACH=CONFIG]313[/ATTACH]
ا[SIZE=4][COLOR="#FF0000"]ین هم چند کلیپ تصویری از نی انبان:

[url]http://www.youtube.com/watch?v=OckerVgwoI4[/url]

[url]http://www.youtube.com/watch?v=bcj9HYK45pE[/url]

[url]http://www.youtube.com/watch?v=ufOvzRUXD3I&feature=related[/url][/COLOR][/SIZE]