توصیه به نگهداری برخی از حیوانات
سبک زندگی از کتاب مفاتیح الحیاه تالیف حضرت ایت العظمی جوادی املی ( دام ظله العالی )
حیوانات در زندگی انسان آثار بیشمار و فایده هایی گوناگون دارند .خدای سبحان با آفرینش حیوانات و تسخیر آنها بدست انسان ها ، نعمت های فراوانی بهره ی آنان کرده است . قرن هاست که بشر در حمل و نقل بار و مسافر و نیز در کشاورزی و آبرسانی از حیوانات اهلی بهره می برد . انتفاع ازگوشت ، پوست ، پشم ، کرک ، مو ، شیر و فرآورده های لبنی و اجزای بدن حیوانات از سرمایه های بزرگ جوامع سنتی و صنعتی بوده و هست . انسان در نگهبانی ، و قت شناسی ، دفاع و تفریح و سرگرمی از حیوانات بهره برده و هنوز هم از این نعمت های الهی گاهی درست و گاهی با شیوه های ظالمانه بهره می برد . دامداری ، پرورش طیور و زنبورداری از راه های شناخته شده برای تامین نیازهای زندگی و کسی و کار حلالند که میلیون ها خانواده در جهان از این راه ارتزاق می کنند . استفاده از حیوانات برای انجام آزمایش های علمی ، در باغ وحش ها و مراکز پرورش و نگهداری انواع حیوانات اهلی ووحشی ، هزاران راز علمی و نیاز اجتماعی را حل کرده است . تحقیقات علمی در نحوه ی آفرینش و عملکرد اندام حیوانات ، پژوهش درباره رفتار و روش های فعالیت آنها ، استفاده از محصولات دامی گوناگون ، بهره گیری از شیلات و انواع ماهی و حیوانات دریایی و استفاده بهداشتی ، درمانی ، آموزشی و پژوهشی در موسسات و نهاد های جهانی جریان دارد پرورش کرم ابریشم برای تولید منسوجات ، لباس و فرش ازکهن ترین شیوه های فعالیت اقتصادی درجوامع بشری است در قرآن کریم سوره های از باب عَلَم بالغلبه به نام برخی حیوانات مانند بقره ، انعام ، فیل ، نحل، نمل و عنکوبت وجود دارند که پیوند نزدیک زندگی انسان با حیوانان را نشان می دهد . در فقه اسلامی نیز ، حقوق و وظایفی برای انسان در تعامل با عموم جانوران اهلی و غیر اهلی وجود دارد که حد و مرز رفتار های مشروع و نامشروع را مشخص می کند و بهره گیری های حلال و حرام از آنها را نشان می دهد . احکام رسیدگی به آب و غذا و دارو و درمان و نیازهای حیاتی آنها ، ستم نکردن به حیوانات ، پرداختن زکات چارپایان سه گانه ( گاو، گوسفند و شتر ) ، رو به قبله کردن آنها هنگام ذبح و نحر ، گفتن نام خدا و یاد او هنگام ذبح و نحر و صید حیوانات ، در بخش های مختلف فقه اسلام بیان شده اند . در احکام شرعی احکام فراوانی درباره رفتار انسان با حیوانات وجود دارد .
توصیه به نگهداری برخی حیوانات
از حیواناتی که نگهداری آنها توصیه شده است ، گوسفند ، شتر ، اسب ، گربه واز پرندگان خروس و نوعی کبوترند پیامبر اکرم فرموده است : خانواده ای که گوسنفدی را نگهداری می کند از برکت آن بهره مند است ، (1) همچین از آن حضرت نقل شده است که شتر مایه عزت و توانایی اهلش و گوسفند مایه برکت است و خیر و خوبی با پیشانی اسب تا روز قیامت گره خورده است . (2)
سهم این سه حیوان در اقتصاد خانواده ، حمل و نقل و دفاع در گذشته بر جسته بوده و هم اکنون نیز عمده ی فرآورده های گوشتی مردم جهان ، از گوسفند و در موقعیت استثنائی و حتی در برخی از مناطق در وضعیت عادی از اسب و شتر برای بارکشی و کار استفاده می شود . امام رضا ( ع ) : شایسته نیست خانه ای از سه چیز خالی باشد که آ ن سه ، مایه آبادانی خانه اند : گربه ، کبوتر و خروس و بد نیست که با خروس مرغی هم باشد . ( 3)
امیرمومنان علی ( ع ) فرموده است : بانگ خروس ، نماز اوست و بال زدنش سجود و رکوع اوست .( 4) . آواز خروس در سحرها بانگ بیدار باش مومنان برای تهجد است و در گذشته از آن برای شناخت وقت عبادت و کار استفاده می شده است . پیامبر اکرم فرمود : در خانه هایتان خروس نگهدارید که شیطان به خانه ای که در آن خروس تاجدار باشد در نیاید و فرمود: هرگاه خروس در سحر بانگ زند ندا کننده ای از بهشت فریاد می زند: کجایند خاشعان ذاکر و رکوع کنندگان و سجده کنندگان و عابدان در رفت و آمد به مساجد و آمرزش خواهان ؟ پس نخستین کسی که این فریاد را می شنود فرشته ای از فرشتگان الهی است که در چهره خروس است ،(5) نیز فرمود : خروس تاجدار سفید از آشیانه ای صاحبش و هفت خانه ی اطراف آن حراست می کند . ( 6)
افزون بر آثار معنوی نگهداری اینگونه حیوانات که آن آثار با حواس ظاهری ادراک نمی شوند ، برخی از حیوان ها هنگام خطر با هشدارهای خاص انسان را مطلع می سازند سهم اینگونه حیوانات در جلوگیری از اسراف و درستی به گوشت سالم و مقابله با حشرات و جانوران موذی نیز شایان توجه است .
پاورقی ها
1- الجامع الصغیر.ج2.ص509
2- الجامع الصغیر.ج1.ص471
3- مکارم الاخلاق . ص 130
4- الکافی .ج6.ص 550
5- مستدرک الوسایل . ج 8 . ص289
6- الکافی .ج 6. ص 549
