اسراری از ماهی‌ قرمزها که نمی‌دانید

[IMG]http://www.jamejamonline.ir/Media/Image/1393/12/24/635620409534220458.jpg[/IMG]
ماهی قرمزها‌ به اندازه دیگر حیوانات خانگی خوش‌اقبال نیستند، شاید به این دلیل که نمی‌توانید آنها را نوازش‌ کنید.



آنها فقط بلدند شناکنان به این طرف و آن طرف بروند و دهانشان را باز و بسته کنند، همین! قسمت بد قضیه اینجاست که اگر در منزل گربه هم دارید، ماهی قرمزها یک عذاب الیم برای آنها هستند، چون مدام باید شاهد یک میان وعده لذید باشند که اجازه خوردنش را ندارند. اما خیلی چیزها درباره ماهی قرمزها هست که هنوز نمی دانید. در اینجا چهار مورد از آنها را مرور می کنیم.
[CENTER][B]ماهی قرمزها قبلا مصرف غذایی داشته اند [/B][/CENTER] ماهی قرمزها از ابتدا برای نگهداری در منزل نبودند، بلکه یک نوع غذا به حساب می آمدند. ماهی قرمزها امروزی که با نام علمی کاراسیوس اوراتوس (Carassius auratus) شناخته می شود، در واقع اهلی شده یک گونه کپور وحشی نقره ای ـ خاکستری از ناحیه شرق آسیاست که در زمان های قدیم متداول ترین ماهی مورد مصرف در چین بود و به آن «چی» (chi) می گفتند.
یک اشتباه ژنتیکی باعث تبدیل این اجداد وحشی به ماهیان زیبای قرمز ، طلایی و نارنجی شد. این ماهیان رنگی در حیات وحش جلب توجه می کردند و از این رو بسرعت طعمه ماهیان شکارچی می شدند. اما در قرن نهم، مردم چین بویژه راهبان بودایی شروع به نگهداری از آنها در برکه ها و حوضچه هایی کردند که عاری از ماهیان شکارچی بود. بر اساس یک افسانه، تینگ ین ـ سان (Ting Yen -tasn)، فرماندار قلمرو دوک نشین وو یواِی (Wu-yueh)، دو رنگ طلایی و زرد ماهی «چی» را در برکه ای خارج از شهر جیاسینگ (Jiaxing) کشف کرد. از آن پس محل مذکور «برکه رحمت» لقب گرفت.
در سنت بودایی آزاد کردن حیوانات یک عمل پسندیده است، بخصوص اگر یک حیوان کمیاب باشد. از این رو، بتدریج در میان مردم چین مرسوم شد که چی هایی را که رنگ کمیاب داشتند در برکه ها رها کنند و از پختن آنها در قابلمه های سوپ بگذرند. آمارهای ثبت شده در اسناد رسمی آن دوران (در حدود سال ۹۷۵ میلادی) از رهاسازی تعداد زیادی ماهی چی رنگی در برکه ها خبر می دهد.
ماهی قرمزهای بدوی برخلاف حیوانات اهلی از انسان ها فراری بودند و غذایی را که به آنها داده می شد نمی خوردند. ای کی بالُن از دانشگاه گوئلف اونتاریو در کانادا معتقد است ماهی قرمزها مثل زندانیانی بودند که از آنها برای رسوم سنتی استفاده می شد.
[CENTER][B]نگهداری در تنگ به ضرر آنها تمام شد [/B][/CENTER] در حدود سال ۱۲۴۰ میلادی، ماهی قرمزها دیگر اهلی شده بودند و غذایی که به آنها داده می شد فورا می بلعیدند. به عبارت دیگر، به مقدار زیادی با اجداد وحشی شان فرق کرده بودند. این گونه های اهلی شده در برکه ها به همراه دیگر چی ها، لاک پشت ها و ماهیان دیگر زندگی می کردند. اما شهروندانی که استطاعت مالی داشتند و می توانستند در منازلشان حوضچه های اختصاصی بسازند، بیشتر تمایل داشتند که حوضچه هایشان را فقط با ماهی قرمزهای رنگی زیبا زینت دهند.
نگهداری از ماهی قرمزها در منازل باعث شد که صاحبانشان دست به اصلاح نژاد بزنند و ماهیانی با ظاهر دلخواه تولید کنند. شواهد نشان می دهد که این کار به صورت جدی از سال ۱۱۶۳ میلادی در حوضچه ماهی قرمزها کاخ تِ شو (Te Shou Palace) در شهر هانگچو (Hangchow) آغاز شد. از آن زمان تا دهه ۱۵۰۰ بتدریج در میان مردم چین مرسوم شد که ماهی قرمزها را داخل تنگ نگهداری کنند. این شیوه نگهداری بسیار مقرون به صرفه بود، چون ظروفی از این قبیل در هر خانه ای پیدا می شد.انجام لقاح مصنوعی در نهایت به تولید حدود ۲۵۰ گونه متفاوت ماهی قرمز منجر شد. این گونه ها در کتاب دائره المعارف زندگی حیوانات پورنل با عناوینی مثل ماهیان عجیب توصیف شده اند. نگاهی کوتاه به اسامی تعدادی از آنها شاهدی بر این مدعاست: دم روسری، تخم مرغی، تلسکوپی، شابونکین (کالیکو)، ستاره نگر (چشم آسمانی)، کله شیری، دنباله دار (شهابی)، فلس مرواریدی، چشم حبابی، منگوله ای (گل کوبکی) و دم چتری و بسیاری نام های عجیب و غریب دیگر.
این تغییرات باعث شد ماهی قرمزهای جدید نتوانند در زیستگاه های طبیعی دوام بیاورند. گونه های دستکاری شده به طور حتم توانسته اند حس کنجکاوی و علاقه انسان ها را ارضا کنند، اما باله ها و دم های بیش از حد آراسته این ماهیان زینتی اصلا با ساختار بدنی و جثه آنها هماهنگ نیست، حتی بعضی ها به طرز نامناسب و بدقواره ای چاق هستند.
[CENTER][B]ماهی قرمزها گونه های مهاجم هم دارند[/B][/CENTER] بعضی گونه های ماهی قرمزها قوی تر از بقیه هستند و می توانند مایه آزار و آسیب همزیستانشان شوند. انواع طلایی، شابونکین و کله شیری ماهی قرمزها از جمله این گونه های مهاجم است. تعدادی از آنها با حقه آب را گل آلود می کنند تا جستجوی غذا برای دیگر آبزیان سخت شود. بعضی از آنها چنان در جستجوی گیاهان آبزی قهارند که دیگر چیزی برای تغذیه دیگران باقی نمی گذارند. نوع دیگری هم هستند که تخم ها و لاروهای سمندر پنجه بلند را می خورند.
البته، این گونه های مهاجم به طور معمول از تخم ها تغذیه نمی کنند، اما این حرکت حاکی از استعداد آنها در یادگیری است. فقط کافی است یکی از ماهی قرمزها ماهیان دیگر را در حال خوردن تخم ها ببیند، آن وقت بسرعت از آنها تقلید می کند و بعد هم کل جمعیت ماهی قرمزها به دلیل برخورداری از قابلیت یادگیری اجتماعی خیلی زود این حرکت را یاد می گیرند. ماهی قرمزها با اشتهایی وصف ناپذیر به تخم ها و لاروهای سمندرها حمله می کنند و آنها را می بلعند، طوری که به تنهایی می توانند نسل این سمندرها را در یک منطقه خاص نابود کنند.
[CENTER][B]کاربرد ماهی قرمزها در تحقیقات آزمایشگاهی [/B][/CENTER] ماهی قرمزها در آزمایشگاه کاربرد زیادی دارند، شاید به این دلیل که براحتی قابل تهیه است و برای اهداف آموزشی نیز مناسب به نظر می رسد. در حوزه تحقیقات مربوط به ادراک بصری و شناخت، مطالعات گسترده ای روی آنها انجام شده است. ماهی قرمزها همان رنگ هایی را می بینند که ما قادر به تشخیص آنها هستیم و چون این ویژگی در بقیه پستانداران وجود ندارد، آنها بهترین گزینه مطالعاتی ممکن هستند. ماهی قرمزهای جوان نمی توانند رنگ آبی را خوب ببینند، اما با افزایش سن قدرت تشخیص رنگ در آنها تقویت می شود و این دقیقا همان الگویی است که در نوزاد انسان نیز قابل مشاهده است. ماهی قرمزها از یک جهت با ما تفاوت دارند؛ چشم انسان دارای سه نوع سلول حساس به رنگ است، اما ماهی قرمزها یک سلول گیرنده رنگ نوع چهارم هم دارند که به آنها امکان می دهد نور فرا بنفش را ببینند، اما از جهات دیگر، بقیه حسگرهای رنگ در آنها کاملا مشابه انسان هاست.
[LEFT][B]BBC / مترجم: صدف دژآلود
[URL]http://www.jamejamonline.ir/newspreview/1868663774021840712[/URL]
[/B][/LEFT]