آیا حرف حق خریدار دارد؟

حرف حق خریدار دارد حتما همین طور است، اما معنی این گزاره آن نیست که حرف ناحق خریدار ندارد، که اگر این گونه بود، امروز بازار یاوه­گویی­های بعضی یاوه­گویان این اندازه رونق نداشت. حرف حق مگر روی موج سلیقه و اقبال عمومی باشد، اما اگر نباشد، بهتر که در پستوی دل نهان بماند، چرا که اگر برملا شود، چیزی جز دردسر برای صاحبش نخواهد داشت. چه بسیار بزرگانی که صرفا به دلیل گفتن حرف حق آزار و اذیت شده­اند، در مظان اتهام قرار گرفته­اند، دچار مسئله شده و از چشم خلایق افتاده­اند، به این خاطر که از روی فضل و دانش حق گفته­اند. اما چه می­توان کرد که به فرموده حافظ : « فلک به مردم نادان دهد زمام مراد / تو اهل دانش و فضلی همین گناهت بس ... »

وقتی سلیقه مردم مبتذل است و واگویی­های بی­مالیات عوام فریبان مورد توجه قرار می­گیرد، حرف حساب خریداری ندارد. وقتی بازار شبه علم داغ است، دکان علم بی­رونق می­شود؛ وقتی حرف­های پیچیده و مغلق گویی­های بی­پایه و اساس برخی شبه عالم، جای حقیقت مطلق می­نشیند، استدلال و منطق به حاشیه رانده می­شود. کافی است شبهه­ای مستدل به یکی از حرف­های بعضی روشن فکرنماهای پرطرفدار وارد کنید، آن وقت به انواع و اقسام صفات بد متصور، متهم خواهید شد و در ورطه­ای در خواهید افتاد که بیرون آمدن از آن اصلا کار آسانی نیست. هر چقدر بیشتر تلاش کنید که با ارائه فکت­ها و سندهای معتبر راستی و درستی ادعایتان را اثبات کنید، بیشتر در منجلاب فرو خواهید رفت. روشن فکرنماها و شبه عالمان، هر چه نداشته باشند، از حیث اعتماد به نفس – که گاهی به وقاحت می­رسد – چیزی کم ندارند. به علاوه، اغلب آنها مریدانی جاهل دارند که حاضرند به یک اشارت دمار از روزگار هر کسی دربیاورند؛ غافل از آن که شناخت علم، جای مرید و مرادبازی نیست. مراتب شاگرد و استادی سرجایش، اما هیچ عالم و دانشمندی، اگر به واقع عالم و دانشمند باشد، مرید و سرسپرده حاضر به یراق ندارد. ابزار دانشمندان استدلال و منطق و دانش است، نه شیفتگانی که پابرهنه وسط بحث می­دوند و وقیحانه در دفاع از مرادشان گریبان می­درند. خدا نکند در میانه یک جدل علمی کسی سر و کارش با مریدان جاهل گریبان چاک بیفتد، که اگر بیفتد، آرزو می­کند کاش وارد میدان بحث نمی­شد و برای دفاع از علم و حقیقت به این کارزار ناجوانمردانه هرگز پا نمی­گذاشت.

متاسفانه ذائقه عمومی در روزگار ما شبه علم است. از بد ماجرا مردم دوست دارند حرف­های قلمبه و سلمبه را بشنوند و بی­آنکه معنی­شان را بدانند، بپذیرند. این مسئله را در تمام شئون و حوزه­های علم ساری و جاری است، اما در حوزه علوم انسانی، بدتر است. قطعا از بخت خوش علوم تجربی است که ذاتشان آن قدر پیچیده است که کسی نمی­تواند پیچیده­ترش کند و از این نمد برای خود کلاهی ببافد. اگر چه ریاضیات و فیزیک و طب نیز به طور مطلق از دست درازی شبه علم در امان نمانده­اند.

نیازی به ذکر نمونه­هایی از این دست نیست، چرا که کافی است سری به نشریات و کتاب­ها و مقالاتی که در زمینه علوم نوی انسانی نوشته می­شوند بیندازید، سری به موسسه­ها و آموزشگاه­هایی بزنید که این قبیل علوم را تدریس می­کنند، یا پای بحث­ها و صحبت­هایی بنشینید که فراون در فضاهای حقیقی و مجازی جریان دارد. به راحتی می­توان رد پررنگی از شبه علم را در مغلق گویی­های بی­پایه و اساس دید که هدفی جز کسب اعتبار جعلی برای گویندگانش ندارد.

سوال اما این جاست که تکلیف عالمان حقیقی و کسانی که دوست دارند سالم و بی­پیرایه با علم مواجه شوند. چیست؟ آیا باید شجاعانه به میدان بزنند و پیه ملامت­ها و تهدیدهای دیگران را به تن بمالند؟ آیا باید دل به دریا زنند، بلکه با منطق و استدلال ادعاهای بی­اساس شبه روشن فکران را زیر سوال ببرند؟ آیا اصلا امیدی به موفقیتشان هست؟ آیا کارزار مواجهه با شبه عالمان و مریدانشان، به نتیجه­ای خواهد رسید که به زخم زبان­ها و حرف و حدیث­ها بیرزد ...؟

برای یافتن پاسخ به این سوال­ها باید عمیق­تر در احوالات جامعه­مان دقیق شد و ارزیابی­هایی دقیق از نحوه مواجهه عالمان با صور مختلف شبه علم به دست آورد...
راستی فکر کرده­اید چرا بسیاری از عالمان و منتقدان ما، خلوت گزیده­اند و در مقام تماشاچی ترجیح می­دهند وارد گود مقابله با صور پیچیده شبه علم نشوند؟
[COLOR=#ff0000]
[B]برگرفته از ماهنامه بنیاد ملی نخبگان
نگارنده: علی رنجی پور[/B][/COLOR]