قبل و بعد از حجامت چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
الف - خوراك قبل و بعد از حجامت:
ائمهى معصومين(ع) در احاديث خود به خوراك مناسب براى قبل و بعد از حجامت اشاره فرمودهاند كه در اينجا برخى از آنها را بيان مىكنيم :
1- در روايتى از عبدالملك نوفلى آمده كه بر امام صادق(ع) وارد شدم. در دست ايشان انارى ديدم. فرمود:
« انارى بياور، چرا كه من از هيچ چيز به اندازهى شريك گرفتن در خوردن انار ناراحت نمىشوم. سپس حجامت نمود و امر فرمود كه حجامت كنم و من نيز حجامت كردم. سپس انار ديگرى خواست...»
2- در روايت ديگرى حميرى مىگويد: « به امام صادق(ع) نامه نوشتم و عرض كردم كه من خون و صفرا دارم. زمانى كه حجامت مىكنم، صفرا بر من غلبه مىكند و زمانى كه حجامت را به تأخير مىاندازم خون به من ضرر مىرساند. نظر شما در اين مورد چيست؟
سپس حضرت به من نامه نوشت كه حجامت كن و براى تاثير حجامت ماهى تازه بخور. دوباره مسئله را سئوال كردم. ايشان نوشت حجامت كن و ماهى تازه با آب و نمك بخور. اين كار را انجام دادم و سلامت يافتم.»
البته از متن حديث چنين برمىآيد كه دستور مصرف ماهى تازه براى چنين شخصى با وضعيت خاص خود بوده است نه براى همهى مردم.
3- مرد ديگرى روايت مىكند كه خدمت امام صادقعليه السلام بودم. حضرت، حجّام خواست و فرمود :
ابزار حجامت را بشوى و انارى خواست و ميل فرمود و پس از اين كه از حجامت فارغ شد، انار ديگرى خواست و ميل كرد و فرمود اين كار مُرار (صفرا) را فرو مىنشاند.
4- امام حسن عسكرى عليه السلام مىفرمايد :
« بعد از حجامت انار شيرين ميل كنيد، چون انار خون را آرام مىكند و آن را در مسير خود صاف مىگرداند.»
5- يك روز امام رضا عليه السلام فرمود :
« اى معتب، براى من ماهى تازه تهيه كن. مي خواهم حجامت كنم. تهيه كردم. پس فرمود: اى معتب براى من سوپى درست كن. سوپ را براى ايشان درست كردم و حضرت از آن تناول فرمود.»
6- امام رضا عليه السلام در رسالهى ذهبيّه، فرمايش مفصّلى در مورد خوراك بعد از حجامت دارند كه قسمتى از آن را در اينجا مىآوريم:
« پس از استحمام بايد موضع فصد و حجامت را به وسيلهى پارچهى كركى يا ابريشمى يا دستمال نخى كه لطيف و نرم باشد، بپوشانيد. بعد يك حبه از تِرياق اكبر (نام يك داروى قديم) به اندازهى ماش ميل كنيد.
پس از حجامت و فصد، آب ميوه بنوشيد و اگر ميوه نيست، شربت بالنگ مصرف كنيد و در جايى كه اين امكانات وجود ندارد، بالنگ را زير دندان بگيريد و روى آن جرعهاى آب نيمگرم بنوشيد.
اما در فصل سرما بايد سكنجبين عسلى استفاده شود كه اين شربت شما را از بيمارىهاى خطرناك لقوه، برص، بهق و جذام به ارادهى خداوند ايمن خواهد داشت.
امام رضا (ع): سفارش مىكنم كه پس از حجامت يا فصد، آب انار را با مكيدن آن بنوشيد. مكيدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت.
پس از حجامت و فصد از خوردن غذاهاى نمكدار تا مدت 3 ساعت بپرهيزيد، چون اگر اين پرهيز مراعات نشود، بعيد نيست كه انسان به بيمارى جرب دچار شود...»
ب - پرهيز از حجامت به هنگام گرسنگى :
از مجموعهى احاديث و روايات برمىآيد كه حجامت بايد در زمان سيرى انجام شود و انجام آن به هنگام گرسنگى مضرّ است. از امام صادقعليه السلام روايت شده كه:
« حجامت بعد از غذا خوردن باعث دفع عرق شده و قوّتبخش بدن است.»
حضرت صادقعليه السلام فرمود :
« از حجامت در حال گرسنگى بپرهيزيد.»
حضرت همچنين فرمود:
« بعد از خوردن طعام، با حجامت خون جمع مىشود و بيمارى دفع مىگردد. اما اگر قبل از خوردن غذا حجامت انجام شود، خون دفع مي شود، ولى بيمارى در بدن مىماند.»
ج - دعاى حجامت امام رضا عليه السلام :
امام رضا عليه السلام براى حجامت دعاى خاصى ذكر فرمودهاند. اين مطلب اهميت همراهى درمان روحى و دعا درمانى با درمانهاى جسمى در طبّ اسلامى را اثبات مىكند. متن دعا چنين است :
« وقتى خواستى حجامت كنى، چهار زانو جلوى حجّام بنشين و بگو: اَعوذ بِالّلهِ الكَريم فى حِجامَتى مِنَ العَين فِى الدَّم وَ مِن كُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقام وَ الاَوجاع وَ الاَمراض وَ اَسئَلُكَ العافِيةَ وَ المُعافاة وَ الشِّفاءِ مِن كُلّ داء.» (بحار، ج 62 ص 117)
يعنى: « در حجامت خود به خداوند كريم پناه مىبرم از خونريزى و از هر ناراحتي، علت، سختى و درد و مرضي و (خداوندا) از تو عافيت و اسباب عافيت و شفاى از هر بيمارى را طلب مىكنم.»
د - پرهيز از مقاربت و هيجانهاى عصبى قبل و بعد از حجامت :
امام رضاعليه السلام در رسالهى ذهبيّه مىفرمايد :
« فصد و حجامت پس از عمل جماع خوب نيست. بايد ميان جماع و حجامت و فصد، حداقل دوازده ساعت فاصله باشد... پس از حجامت نبايد بلافاصله به زنان نزديك شد.
به علاوه مقرر است كه انسان بعد از حجامت، از حركت زياد و خشم و هيجان بپرهيزد.
