آداب و رسوم مردم گیلان

آيينها و مراسمي كه در طول زندگي يك فرد انجام مي شود ومحور انجام آن، فرد انسان است.در اين بخش آيينها و مراسمي انجام مي گيرد كه به مقاطع مختلف زندگي يك فرد, از تولد تا مرگ مربوط مي شود. از جمله اين مراسم در گيلان: مراسم فرزند خواهي و آداب و رسم هاي تولد؛ گاز فروشان« دندون فروشان», ختنه سوران و آيين ازدواج؛ عقد كنان, حنابندان ، گيشه بري و آداب ومراسم سوگواري است .

آداب و مراسم سوگواري آيین ها و مراسمي است كه در انتهاي عمر يك انسان برگزار مي شود. بنا براعتقاد به معاد و وجود جهاني ديگر ،در هر نقطه از ايران و جهان، مراسم خاصي را براي فراد مرده برگزار مي كنند كه ريشه در اعتقادات و دستورات ديني و مذهبي مردم آن منطقه دارد . از برگزاري اين گونه مراسم دوهدف مد نظر است: يكي طلب آمرزش و آرامش براي روح شخص درگذشته{جنبه اعتقادي} ،و ديگري به منظور همراهي و همدردي با بازماندگان و حفظ احترام و رعايت شئون خانواده{جنبه اعتقادي} مي باشد.

2- آيينها و مراسمي كه در گردش يك سال قمري برگزار مي شود و برگزاري آنها به يك روز معين از سال بستگي دارد. از قبيل: شب اول ماه, ماه محرم و روز عاشورا, اعتقادات و رسوم ماه رمضان(عيد فطر), ماه رجب,نيمه شعبان,عيد قربان وعيد قدير.

درمراسم ماه محرم و عزاداريهاي مربوط به آن،روضه خواني ، دسته گرداني و تعزيه خواني ،3 گونه عمده مراسم عزاداري است. تعزيه از مهمترين ، پرشورترين و پر جاذبه ترين مراسم سنتي - مذهبي و درعين حال كامل ترين گونه نمايش سنتي و مردمي ايران است.

تعزيه در گيلان،هم در روزهاي سوگواري امام حسين ‹ ع› و هم در برخي از ماهها برگزار مي شود، به ويژه در روستاها دو ماه آخر تابستان و فصل پايان كار و فعاليتهاي زراعي ،هنگام رواج تعزيه خواني است كه از جهت روش و شيوه اجرا و نوع تعزيه نامه زير نفوذ و تاثير قزوين است. درشهرهاي گيلان تعزيه خوانان محلي هستند. مكان خاصي براي اجراي تعزیه ساخته نشده است ،بلكه در فضاي باز جلوي مسجدها (تكيه)،اين گونه مجالس تعزيه برگزار مي شود. مانند: تكيه سردار معتمد در سنگر و تكيه چارده.

3-آيينها و مراسمي كه در گردش يك سال خورشيدي برگزار مي شود.

4-آيينها و مراسمي كه در رابطه با فعاليتهاي توليدي و معشيتي انجام مي شود.

[I][B]مراسم ازدواج[/B][/I]


[I][B]1- گيشه بري:[/B][/I]

بردن عروس به خانه داماد را به اصطلاح گيشه بري مي گويند ،كه با هيجان ترين قسمت از مراسم عروسي و نقطه اوج اين مراسم است. در اين هنگام صداي سازونقاره, ترانه خواني و مباركباد فضا را آكنده مي كند. اما گويي درضميرفرهنگ جامعه نيز ، همانند عروس كه داراي دلي نگران و غم اندوه خداحفظي از دوران كودكي و نوجواني)دختري(خود در خانه پدر است , دل نگراني و تشويش وجود دارد و بنا به رسم، به صورتهاي مختلف براي عروس بخت و اقبال خوب آرزو مي كنند.


[I][B]
2- نحوه اجراي گيشه بري در مناطق مختلف :[/B][/I]


در گيلان در مناطق مختلف مراسم گيشه بري با شيوه هاي خاصي انجام مي گيرد. در شرق گيلان, نهالي را كه از خانه پدر عروس كنده اند، همراهش مي كنند و اين نهال را عروس و داماد، با هم در خانه داماد مي كارند. در بعضي از روستاهاي غرب و شرق گبلان، مادر عروس پاي خروسي را كه از مادر داماد گرفته، با رشته هاي رنگين ابريشمين به پاي مرغ مي بندد و آن مرغوخروس را با عروس همراه مي كنند, تا در خانه داماد بند از پاي آن بر گيرند و در لانه اي كه آماده كرده اند،جايشان دهند.

در خيلي از نقاط گيلان نان وآرد را در سفره اي ، به كمر عروس مي بندند تا با خود خير و بركت به همراه داشته باشدو به اين ترتيب عروس عازم خانه بخت مي شود، اما قبل از آنكه پا رااز خانه بيرون بگذارد, در هر منطقه بنا به رسم , برادر يا دايي عروس جلوي در را مي گيرد تا چيزي از عروس بگيرد ، و به آنچه دريفت كرده ؛ درسري(در ماسال) ودائيانه(در نومندان و شرق گيلان) مي گويند .

اگر راه خانه داماد نزديك باشد. عروس را پياده مي برند و اگر راه دور باشد، مركبش اسبي مزين و آراسته خواهد بود كه البته بايد نر و اخته نكرده باشد. در مناطق شرق گيلان( روستاهاي كوهستاني ديلمان )، عروس از هر جوي آب روان كه بگذرد ،بخشي از مهريه خود را به حضرت فاطمه الزهرا‹س› مي بخشد و جمع اين بخششها را ازمهريه او كم مي كنند. در نيمه راه ،داماد با دو تن ساقدوس و سلدوش به پيشواز عروس مي آيد و يك نارنج ، پرتقال و سيب يا يك تكه قند به طرف عروس پرتاب مي كند كه مفهوم بركت خواهي و طلب نيك بختي درآن نهفته است. مراسم داماد قاپان.

منبع:gilane-ma1.blogfa.com