آداب خوابیدن

سبک زندگی اسلامی از کتاب مفاتیح الحیاه تالیف حضرت ایت العظمی جوادی املی ( دام ظله العالی )

خواب و بیداری از نیازهای اساسی انسان اند که باید به درستی تنظیم شوند ، خواب مایه قوت و پایداری جسم و جان است و اختلال در آن روند زندگی عادی انسان را برای انجام وطایف خد با مشکل وربرو می سازد . در روایات اهل بیت (ع) دستورهای ویژه ای درباره رعایت برخی حالت ها در انجام دادن کارها ، آداب خوابیدن ، وقت خوابیدن و پرهیز از افراط و تفریط در خواب وارد شده است

تیامن: در آموزه های دینی اولویت سمت راست در برخی از کارها توصیه شده است برای مثال خوردن غذا با دست راست ، ورود به مسجد و خروج از دستشویی با پای راست ، و.. از مصادیق آن است . پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمود : خدا سمت راست در هر چیزی را دوست دارد . (1)
روایت شده است پیامبر (ص) خوش داشت که کارها با سمت راست انجام گیرد ؛ حتی ( پیاده شدن از مرکب) پا از کفش در آوردن و کفش پوشیدن ،(2) و از آلوده کردن سمت راست نهی شده است ؛ رسول خدا (ص) می فرماید : آب دهان را در سمت راست خود مینداز و اگر در سمت چپ فضای خالی نبود ، زیر پایت بینداز (3)

آداب خوابیدن

رسول خدا (ص) می فرماید: ای علی ! خوابیدن چهارگونه است : خواب پیامبران بر پشت ، خواب مومنان بر پهلوی راست ، خواب کافران و منافقان بر پهلوی چپ و خواب شیطان ها بر رویشان است .(4)
امیر مومنان (ع) می فرماید: خوابیدن چهار قسم است : پیامبران بر پشت دراز کشیده می خوابند ، در حالی که چشمهایشان برای دریافت وحی پروردگار نمی خوابد . مومن رو به قبله بر پهلوی راست می خوابد . پادشاهان و فرزندانشان برای گوارایی غذا بر پهلوی چپ می خوابند و ابلیس و برادرانش و دیوانگان و آسیب دیدگان عقلی بر روی شکم می خوابند (5)
امام صادق ( ع ) می فرماید: هر گاه رسول خدا (ص) می خواست بخوابد مسواک می زد و به رختخواب می رفت و بر پهلوی راستش می خوابید و دست راستش را زیر گونه راستش می نهاد (6)
امام رضا ( ع ) می فرماید : قدرت و سلطنت خواب ، در مغز است و آن مایه پایداری و نیرومندی جسم است ، پس هرگاه خواستی بخوابی ابتدا بر سمت راست سپس بر سمت چپ بخواب هنگام برخاستن از سمت راست بر خیز (7) .
امام صادق ( ع ) می فرماید: پیران با شکم پر از غذا بخوابند که خواب خوشی خواهند داشت (8)

مکان خواب

رسول خدا (ص) می فرماید : بر بام و جایی که محفوظ نیست نخوابید (9)
امام صادق (ع) می فرماید : بر روی چهار پایت مخواب ، چون زخم پشتش را سریع می گرداند و این کار حکیمان نیست ، مگر اینکه در کجاوه باشی و امکان استراحت داشته باشی ( 10)
امام کاظم (ع) می فرماید : رسول خدا (ص) کسی را تنها در خانه بخوابد لعنت کرد. (11)
وقت خواب
امام باقر (ع) می فرماید : خواب در ابتدای روز مایه نادانی و کودنی و خواب قیلوله ( خواب کوتاه نیمروز ) نعمت و خواب پس از عصر مایه حماقت و ابلهی و خواب میان مغرب و عشاء مایه محرومیت از روزی است . ( 12)
امیر مومنان (ع ) می فرماید: خواب میان مغرب و عشاء پیش از طلوع خورشید مایه فقر است . (13)

میانه روی در خواب

رسول خدا (ص) می فرماید : خدا سه چیز را دوست دارد : کم گویی ، کم خوابی و کم خوری (14) و نیز می فرماید : یکی از بدترین چیزهای که درباره امتم هراس دارم پرخوابی است (15)
امیر مومنان (ع) می فرماید : اهل دنیا کسی است که خوابش بسیار باشد . (16)؛ همچنین می فرماید: پرخوری و پرخوابی جان را فاسد می کنند و زیانبارند . (17)
امام صادق (ع) می فرماید : پر خوابی دین و دنیا را از بین می برد (18)
امام باقر (ع) می فرماید : چهار چیز است که مقدار کم آن ها هم بسیار است ؛ آتش ، خواب ، بیماری و دشمنی ( مقدار کم هر یک از این چهار چیز را نا چیز نشمارید بلکه مقدار کم آن ها نیز بسیار است و می تواند منشاء پیامد زیاد باشد .) (19)

خواب پریشان

امام صادق ( ع) می فرمود : هر گاه کسی خوابی پریشان و ناخوشایند دید ( و از خواب بیدار شد ) پهلو به پهلو شود و این آیه را بخواند " اَنَّما النَّجوی مِنَ الشَّیطانِ لِیَحزُنَ الَّذینَ آمَنُوا و لَیسَ بِضاُّرهم شَیئا اِلّا بِاِذن الله (20) سپس بگوید : عَّذتُ بِما عَاذَت بِهِ مَلائکَةُ الله المُقَرَّبونَ و اَنبیَاوُهُ المُرسَلُونَ و عِبادُهُ الصَّالِحُونَ مِن شَرِّ مَا رَایتُ و مِن شَرِّ الشَّیطانِ الرَّجیم (21) ؛ به آنچه فرشتگان مقرب الهی و پیامبران مرسل و بندگان شایسته خدا پناه برده اند ، پناه می برم از شر خوابی که دیده ام و از شر شیطان رجیم .



پاورقی ها
1- مستدرک الوسایل /ج1/ص330
2- اخلاق النبی و آدابه /ص149
3- الجامع الصغیر /ج1/ص66
4- الفقیه /ج4/ص365
5- عیون اخبار الرضا (ع) /ج1/ص246-247
6- مکارم الاخلاق /ص291
7- بحار الانوار/ج59/ص316
8- مکارم الاخلاق / ص 147
9- الجامع الصغیر /ج2/ص707
10- الکافی /ج8/ص349
11- الفقیه /ج2/ص 277
12- الفقیه /ج1/ص502
13- کتاب الخصال /ص 505
14- تنبیه الخواطر و نزهة النواظر /ج2.121
15- الجامع الصغیر . ج1/ص29
16- ارشاد القلوب /ص 201
17- غرر الحکم . ص 360
18- الکافی /ج5/ص84
19- کتاب الخصال /ص238
20- سوره مجادله ایه 10
21- الکافی /ج8/ص 142
22-