برخی حقوق حیوان - حق تغذیه

برخی حقوق حیوان
1- حق تغذیه
از جمله حقوق حیوان بر انسان ، بر آورد نیازهای اساسی آن از جمله آب و آذوقه است، زیرا حیوان برای برآوردن نیازهای خود زبان اظهار ندارد ، پس محبوس کردن حیوان و محروم کردن آن از نعمت های الهی یاد شده مشروع و پسندیده نیست.
حیوانی که درخدمت نیاز های آدمی است، گاهی از محیط زیست خود (مانند بیابان) تغذیه می کند. در این فرض مالک یا بهره گیرنده از آن ، باید حیوان را برای تامین نیازهای خود آزاد بگذارد و گاهی محیط زندگی حیوان (بیابان) زمینه تغذیه ندارد . در این صورت مالک یا شخص بهره گیرنده ، باید آب و خوراک حیوان را فراهم سازد ، حتی نباید شیر حیوانی را که نوزاد دارد بدو شد، زیرا شیر مادر سهم نوزاد است و گرنه دچار ضعف می شود1 ، اگر مالک از تامین آب و آذوقه مناسب برای حیوان سر باز زند ، حاکم شرع او را بر یکی از سه کار(فروختن ، سر بریدن، پرداختن هزینه نیازهای او) وا می دارد .
اگر از این راه نیاز حیوان تامین نشد حاکم شرع به نیابت از صاحب حیوان براساس مصلحت و به گونه مناسب اقدام می کند.2
برمینای فقه اسلامی هر گاه کسی مالک حیوانی شود، بر او واجب است نیازهای آن حیوان را بر آورد. در این حکم فرقی میان حیوان حلال گوشت یا حرام گوشت و پرنده و غیر پرنده نیست، زیرا حیوان تشنه می شودو حق حیات دارد.3
اگر برای تامین خوراک حیوان به هر صورت ممکن ، اقدام شود و آن خوراک وجود نداشته باشد مگر نزد فردی و وی نیز از فروش آن امتناع ورزد و جان حیوان هم درخطر یاشد ، می توان آن خوراک را به زور از مالک آن گرفت و به حیوان داد ، تا زنده بماند. سپس باید قیمت خوراک یا مثل آن را به مالک آن خوراک پرداخت، چنان که این کار درباره انسان هم با شرایط یاد شده جایز است.4
هر حیوانی چه در اختیار انسان باشد و یا نباشد و فایده برساند یا نرساند ، اگر در تغذیه ، حفظ و نگهداری ، نیازمند انسان باشد ،انسان ها به حکم وظیفه شرعی و انسانی باید نیازهایش را تامین کنند.
رسول خدا(ص) از جایی می گذشت . شتری را دید که بر در منزل ، دستش بسته شده است بدون آنکه آب و علفی نزد آن باشد. پیامبر (ص) فرمود: صاحب این حیوان کجاست؟ (آنگاه به او فرمود: ) آیا درباره کاری که با این حیوان کرده ای از عذاب خدا نمی ترسی ؟ یا آب و علف او را تامین و برایش مهیا کن یا آن را آزاد گردان تا خودش چیزی برای خوردنش بیابد.5

روایات مربوط به تغدیه حیوان در مطلب بعدی بخوانید

پاورقی ها
1- المبسوط ، ج 6 ، ص 47
2- جواهر الکلام ، ج 31 ، ص 396
3- المبسوط ، ج 6 ، ص 47 ؛ جواهرالکلام ، ج 31، ص 394
4- جواهر الکلام ، ج 31 ، ص 396
5- کنزالعمال، ج 9 ، ص 68