غذاهای حلال و حرام در قرآن
متین یوسف آبادی
========
الف- «از نعمتهای پاکیزهای که به شما روزی دادهایم بخورید!»1
ب- ای مردم! از آنچه در زمین است، حلال و پاکیزه بخورید2
ج- ای کسانی که ایمان آوردهاید! از نعمتهای پاکیزهای که به شما روزی دادهایم، بخورید3
د- و از نعمتهای حلال و پاکیزهای که خداوند به شما روزی داده است، بخورید!4
ه-(پیامبر) اشیار پاکیزه را برای آنها حلال میشمرد، و ناپاکیها را تحریم می کند؛5
و- و چهارپایان برای شما حلال شده، مگر آنچه (ممنوع بودنش) بر شما خوانده میشود.6
ز- خداوند، تنها (گوشت) مردار، خون، گوشت خوک و آنچه را نام غیرِ خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام کرده است. (ولی) آن کس که مجبور شود، در صورتی که ستمگر و متجاوز نباشد، گناهی بر او نیست؛ (و میتواند برای حفظ جان خود، در موقع ضرورت، از آن بخورد؛) خداوند بخشنده و مهربان است.7
ح- و (اینها) چهارپایانی است که سوارشدن بر آنها (بر ما) حرام شده است!» و (نیز) چهارپایانی (بود) که (هنگام ذبح) نام خدا را بر آن نمیبردند، و به خدا دروغ میبستند....8
2)- در قرآن کریم بعضی از غذاها صریحاََ تحریم و بعضی هم حلال شمرده شده است مثلا در سوره مائده آیه 30 و سوره حج آیه 30 چار پایان (جز آن چه که استثنا شده است) را حلال می شمرد پس بعضی از مصادیق طیبات و خبائث در قرآن مجید بیان شده است ولی اکثر آنها حاجتمند تفسیر و رجوع به روایات پیامبر اکرم(ص) و ائمه اهل البیت علیهم السلام هستند.
فقهاء و دانشمندان شیعه با استفاده از این روایات خوردنیهای حلال و حرام را به این صورت بیان کرده اند:
1-حبوبات و گیاهان و سبزیجات، حلال و خوردن آنها مجاز است.
2-خوردن خاک و سنگ و ... حرام است9.
3-خوردن انواع حشرات حرام است10
4-از پرندگان کبک و تیهو و مرغ آبی (بط ـ غاز و...) گنجشک و کبوتر و مرغ خانگی ... حلال هستند.11
مرغهایی که دارای چنگال بوده یا میخک پشت پا را نداشته یا سنگدان و چینه دان ندارند، حرام می باشند.12
5-تخم مرغها هم تابع خود مرغها هستند13.
6-هر مرغی که ندانیم حلال است یا حرام اگر بال زدن او بیشتر از صاف رفتن او باشد و شرایط فوق را داشته باشد، حلال است و الا حرام[14
7- هر تخمی که نمی دانیم حلال است یا حرام، اگر دو طرف آن مساوی باشند حرام و اگر یک سر آن باریک تر باشد حلال است.
8- در میان چار پایان گوسفند (بز و میش) شتر، گاو، گور خر، زرافه، آهو، حلال و اسب، الاغ و قاطر مکروه می باشند15
9-تمام حیوانات درنده و گربه و موش و سنجاب و... حرام هستند.
10- از موجودات دریایی ،ماهی فلس دار و میگو حلال است و بقیه موجودات دریایی (جزء مرغ آن که ذکر شد) حرام می باشند مانند خرچنگ و لاک پشت و...16
تفصیل بیشتر خوردنیهای حلال و حرام را در رساله های عملیه تحت عنوان های احکام شکار، خوردنیها و آشامیدنیها و احکام آنها جستجو کنید.
3)- آن چه که از غذای اهل کتاب برای مسلمین حلال شمرده شده است17 مقصود همان حبوبات و امثال آن است و مواد گوشتی را شامل نمی شود.18
1"کلُوا مِن طیِّبَتِ مَا رَزَقْنَکُمْ" سوره بقره، آیه 57
2"یَأَیُّهَا النَّاس کلُوا مِمَّا فی الأَرْضِ حَلَلاً طیِّبا" سوره بقره، آیه 168.
3"یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا کلُوا مِن طیِّبَتِ مَا رَزَقْنَکُمْ" سوره بقره، آیه 172.
4"وَ کلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ حَلَلاً طیِّباً" سوره مائده، آیه 88.
5"یحِلُّ لَهُمُ الطیِّبَتِ وَ یحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَئث" سوره اعراف، آیه 157.
6َ "أُحِلَّت لَکمُ الأَنْعَمُ إِلا مَا یُتْلی عَلَیْکمْ" سوره مائده، آیه 30.
7"إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْکمُ الْمَیْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنزِیرِ وَ مَا أُهِلَّ بِهِ لِغَیرِ اللَّهِ فَمَنِ اضطرَّ غَیرَ بَاغٍ وَ لا عَادٍ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ" سوره بقره، آیه 173.
8"وَ أَنْعَمٌ حُرِّمَت ظهُورُهَا وَ أَنْعَمٌ لا یَذْکُرُونَ اسمَ اللَّهِ عَلَیْهَا افْترَاءً عَلَیْهِ" سوره انعام، آیه 138.
9توضیح المسائل، مراجع ج 2، ص530 و531.
10همان ص532.
11همان ص 525.
12همان ص 525.
13همان ص527.
14همان ص527.
15همان ص532.
16همان ص52-525.
17سوره مائده، آیه5.
18 رجوع کنید به: علامه طباطبایی(ره)، المیزان جلد 5 ، ذیل آیه 5، سوره مائده، ص 205.
