تاریخچه ی اعتکاف

[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]تاريخچه اعتكاف :[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma] [/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]اعتكاف در قبل از اسلام در بين اديان الهي وجود داشته و اسلام نيز حكم آنرا تنفيذ كرده است. با نگاهي به آيات قرآن كريم كه ارزشمندترين و متقنترين صُحُف تاريخ بشريت مي‏باشد در مي‏يابيم كه اعتكاف در بين پيامبران و اديان الهي جايگاه ويژه‏اي داشته است. در مجموع چند بار ماده عكف در قرآن مجيد آمده است كه نشان ازاهميت اين سنت حسنه دار؛ مانند: سوره هاي اعراف آيه 138، طه آيه‏هاي 91و97، انبياء آيه 52، شعرا آيه 71، حج آيه 25، بقره آيه هاي 125و187. حضرت باريتعالي در قرآن كريم خطاب به حضرت ابراهيم و اسماعيل فرمان مي‏دهد كه: «و (به خاطر بياوريد) هنگامي كه خانه كعبه را محل بازگشت و مركز امن و امان براي مردم قرار داديم و (براي تجديد خاطره،) از مقام ابراهيم، عبادتگاهي براي خود انتخاب كنيد و ما به ابراهيم و اسماعيل امر كرديم كه: خانه مرا براي طواف كنندگان و مجاوران و ركوع كنندگان و سجده كنندگان، پاك و پاكيزه كنيد.»
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
«از اين آيه مي‏توان چنين استنباط نمود كه در شريعت حضرت ابراهيم (ع)، عبادتي به نام اعتكاف يا با نامي به همين معني وجود داشته است و خداوند متعال در ضمن اين آيه مي‏فرمايد: «ما ابراهيم و اسماعيل را مأمور كرديم تا خانه كعبه را براي معتكفان پاكيزه وآماده سازند».
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma] [/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma] شايد بتوان نزديكترين نوع اعتكاف را به اعتكافي كه در شريعت اسلامي وجود دارد همين اعتكاف دانست چرا كه در خانه خدا يعني مسجد برگزار مي‏شده است. در كتب مقدّسي چون تورات و انجيل يا عهد قديم و جديد نيز مي‏توان علامات و اشاراتي بر مراسم يا عباداتي ملازم با خلوت نشيني و جدايي از اجتماع پيدا كرده اما آنچه كه به طور وضوح در آيين مسيحيت، رواج پيدا نمود و در ظاهر، امري شبيه به اعتكاف است مسأله رهبانيت مي‏باشد.
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
رهبانيت به معني خلوت نشيني، گوشه‏گيري و پرهيز از دنيا و پرداختن به عبادت و امور اخروي، همچون خدمت به مريضان صعب‏العلاج و امثال آن مي باشد. يكي از رايج‏ترين آداب و مناسك آيين مسيحيت به شمار مي‏رود. قرآن كريم نيز به اين مطلب اشاره فرموده و اجمالاً اين كار مسيحيان را تأييد مي‏فرمايد: «...و جعلنا في قلوب الذين اتبعوه رافة و رحمة و رهبانية ابتدعوها ما كتبناها عليهم الا ابتغاء رضوان الله فمارعوها حق رعايتها فاتينا الذين امنوا منهم اجرهم وكثير منهم فاسقون؛ ترجمه: و در دل كساني كه از او عيسي ‏بن مريم (ع) پيروي كردند نرمي و مهرباني و رهبانيتي كه خود بدعت گذاشتند قرار داديم ما آنرا برآنها واجب ننموديم ولي خودشان براي بدست آوردن رضاي خدا آن را قرار دادند ولي آن چنان كه بايد آن را رعايت ننمودند و از آنها بسياري به راه فسق و تبهكاري شتافتند».
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
پس همانگونه كه از اين آيه كريمه استفاده مي‏شود مسأله رهبانيت از تعاليم حضرت مسيح (ع) نبوده (اگر چه زمينه پرهيز از دنيا و زُهد گرايي در آيين آن حضرت وجود داشته است) ولي گروهي از مسيحيان به خاطر رضاي خدا ترك دنيا كرده به آن روي آوردند قرآن نيز چنين كاري را رد نمي‏كند. ولي مي‏فرمايد: «متأسفانه همان سنتي را كه خودشان ايجاد نموده بودند پاس نداشتند.»
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
«در ذكر قصّه حضرت موسي نيز به مواعد40 روزه اي بر مي خوريم كه حكايت از نوعي اعتكاف در وعده گاه كوه طور از حضرت موسي در محضر حضرت ربوبي انجام مي شود و باز مي تواند به عنوان مويّدي بر اعتكاف اسلامي مرسوم ما باشد ».
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
شيخ بهايي در اشعار خويش به همين نكته اشاره اي دارد :
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
رفتم به درصومعه عابد و زاهد ديدم همه را پيش رخت راكع و ساجد در ميكده رهبانم ودرصومعه عابد گه معتكف ديرم و گه ساكن مسجد

يعني كه تو را مي طلبم خانه به خانه
«آنچه كه ازمطالعه تاريخ به دست مي آيد اين است كه انبياء و اولياء در طول تاريخ هميشه بر حضور در اعتكاف پيش قدم بوده اند كه براي نمونه به بعضي از آنان اشاره مي شود:

- حضرت سليمان :

مرحوم علاّمه مجلسي به نقل از مرحوم طبرسي آورده است كه: «ان سليمان كان يعتكف في مسجد بيت المقدس السنه و السنتين و الشهر و الشهرين و اقل و اكثر يدخل فيه طعامه و شرابه ويتعبد فيه.» ترجمه: براستي سليمان هميشه در مسجد بيت المقدس به مدت يك سال يا دو سال و يا يك ماه و دو ماه، اعتكاف مي كرد و غذا و آب خود را به آنجا مي برد و در آنجا به عبادت مي پرداخت در ادامه اين روايات آمده است كه حتي مرگ سليمان (ع) در همان جا و درحال اعتكاف اتّفاق افتاد.
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
- حضرت مريم (ع)
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
«آن گاه كه فرشته الهي به ملاقات حضرت مريم آمد او از مردم فاصله گرفت و در خلوت به سر برد تا به مكاني خالي و فارغ از هر گونه دغدغه به راز و نياز با خداي خود بپردازد و چيزي او را از ياد محبوب غافل نكند. به همين جهت، طرف شرق بيت المقدس را كه شايد محلي آرامتر و يا از نظر تابش آفتاب پاكتر و مناسبتر بود برگزيد.»

«مرحوم علاّمه طباطبايي (ره) مي فرمايند: «هدف حضرت مريم (ص) از دوري نمودن از مردم، روي آوردن به سنت اعتكاف بوده است.»
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
- پيامبر اكرم (ص)[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
«در دوران جاهليّت و پيش از بعثت حضرت رسول اكرم (ص) گروهي از مردم
حجاز از جمله پيامبر اكرم (ص) و اجداد بزرگوارشان به دين حنيف ملتزم بودند. آنها نيز گاهي در كوه ها و غارها به تحنّت و عبادت خداوند يكتا مي‏پرداختند و اعتكاف به عنوان يك عمل عبادي، رايج بود. و حضرت محمد (ص) كه هنوز مبعوث به رسالت نشده بودند هر سال چند ماه را در غار حرا اعتكاف مي كردند. ولي اعتكاف در اسلام با احكام و شرايط جديد، توسط شخص پيامبر اكرم (ص) عملاً ترويج شد، لذا حضرت در دهه آخر ماه رمضان هميشه معتكف بود.»
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
همچنين جايگاه و اهميت اعتكاف در نزد پيامبر گرامي اسلام (ص) را بايد در برخورد ايشان با اين سنت اسلامي دريافت. در روايات معتبر آمده است كه بعد از جنگ بدر كه در ماه مبارك رمضان واقع شده بود و پيامبر اكرم (ص) در آن سال اعتكاف نكردند و در دهه آخر ماه رمضان سال بعد، معتكف شدند يك دهه براي همان سال و يك دهه هم براي قضاي سال قبل اين عمل عبادي را انجام دادند.
[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
«در صحيح بخاري و سنن ابن ماجد روايت شده است كه عمر به حضرت رسول (ص) گفت: در دوران جاهليت نذر كرده بودم شبي را در مسجد الحرام اعتكاف كنم، حضرت رسول به او فرمود تا به نذر خود وفا كند.»[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma]
«از اينكه پيامبر اكرم (ص) پيش از هجرت در مسجد الحرام اعتكاف كرده باشد، اطلاعي در دست نيست، ولي پس از هجرت به مدينه، بنا به روايت امام صادق (ع) اولين بار در دهه اول ماه رمضان، سال بعد در دهه دوم و سال بعد در دهه سوم همان ماه در مسجد معتكف گرديد.»

حضرت علي (ع) در خصوص اعتكاف پيامبرگرامي اسلام (ص) مي فرمايند: «فلم يزل يعتكف في العشرالا و اخر من رمضان حتي توفاه الله. ترجمه: پس پيامبر اكرم (ص) هميشه در دهه آخر ماه رمضان در حال اعتكاف بود تا آن وقت كه خداوند جان او را گرفت».

منبع: عصر ایران[/FONT][/COLOR]
[COLOR=#000000][FONT=Tahoma] [/FONT][/COLOR]