برخي آداب غذا خوردن

سبک زندگی اسلامی از کتاب مفاتیح الحیاه تالیف حضرت ایت العظمی جوادی املی ( دام ظله العالی )


خوردن و آشاميدن در نگاه دين بهره گيري از نمعت الهي در مسير بندگي خداست ،‌از همين رو در آموزه هاي ديني براي اين رفتار توصيه هاي آمده است از جمله نهي از خوردن و آشاميدن به سان بيگانگان :‌امام صادق ( ع ) مي فرمايد: امير مومنان (‌ع ) پيوسته مي فرمود :‌ امور اين امت همواره به خير و صلاح خواهد بود ،‌ مادامي كه به سان عج ها (‌بيگانگان )‌غذا نخورند و لباس نپوشند ، پس هرگاه چنين كردند خدا خوارشان مي كند . ( 1)

برخي‌آداب غذا خوردن

حلال خوردن
در حديث معراج آمده است :‌اي احمد ! اگر خوردن و آشاميدنت پاك باشد در حفظ و حمايت من هستي . (2)
رسول خدا (‌ص ) مي فرمايد : هر كسي غذاي حلال بخورد فرشته اي بالاي سرش بايستد و برايش آمرزش بخواهد تا از خوردن فارغ شود .(3)

شست شوي دست
‌رسول خدا ( ص) مي فرمايد :‌شست شوي دست بيش از غذا فقر را دور مي كند و پس از غذا غم را بزدايد و ديده را بهبود بخشد . (4)
امير مومنان (‌ع ) مي فمرايد :‌شستن دستان پيش از غذا و پس از آن ،‌روزي را زياد مي كند . (5)
امام باقر (‌ع ) مي فرمايد : صاحبخانه پيش از غذا قبل از همه و پس از غذا بعد از همه دستان خود را مي شويد .)6)
امام صادق (‌ع ) مي فرمايد :‌شست وشوي دستان پيش از غذا و پس از آن روزي را بيافزايد . (7) همچنين مي فرمايد :‌پيش از غذا صاحبخانه شستن دستان را آغاز مي كند تا كسي خجالت نكشد ، اما پس از غذا از سمت راست در (‌ورودي پذيرايي )‌شستن دستان بدون تفاوت ميان افراد شروع مي شود (8)، نيزمي فرمايد :‌هر كس پيش و پس از غذا دستش را بشويد در گشايش و سلامتي زندگي می كند (9) و می فرماید : هرگاه رسول خدا (ص) به ویژه نان و گوشت می خورد دستانش را به خوبی می شست سپس مانده آب دستش را به صورت می کشید.(10)

گفتن بسم الله
رسول خدا (ص) می فرماید : با جماعت بخورید و بسم الله الرحمن الرحیم بگوید تا برکت غذا زیاد شود(11)
امام باقر (ع) می فرماید : هرگاه سفره غذا را گستردید بسم الله الرحمن الرحیم بگویید.(12)
امام کاظم (ع) می فرماید: هنگام نوشیدن بسم الله الرحمن الرحیم و گس از آن الحمد الله رب العالمین بگویید(13)
مرحوم صدوق گوید : روایت شده که هر کس فراموش کرد برای هر نوع غذایی بِسمِ الله بگوید [ پس از یادآوری ] « بِسمِ اللهِ عَلَی اَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ »(14)

سپاسگزاری
رسول خدا (ص) می فرماید : پاداش کسی که می خورد و سپاس آن را می گذارد همانند کسی است که برای خدا روزه می گیرد(15)

راه نرفتن
از امام صادق (ع) در حال راه رفتن غذا نخور مگر از روی ناچاری .(16)

نایستادن
انس گوید: رسول خدا (ص) از ایستاده آشامیدن نهی فرمود . پرسیدم : ایستاده غذا خوردن چه حکمی دارد ؟ فرمود:خوردن بدتر است.(17)
رسول خدا (ص) می فرماید : هنگام غذا کفش هایتان را بکنید ، زیرا مایه راحتی پاهایتان و سنت زیبایی است .(18). نیز می فرماید: غذا خوردن در بازار مایۀ پستی است .(19)

ندمیدن
رسول خدا (ص) می فرماید : در خوردنی و آشامیدنی فوت نکنید(20) (غذا به قدری گرم نباشد که با دمیدن خنک شود )
از امام صادق (ع) نقل شده که آن حضرت از دمیدن در خوردنی و آشامیدنی منع نمی کرد و فرمود: این کار در حضور دیگری ناپسند ، زیرا ممکن است وی این کار را نپسندد.(21)

نخوابیدن
رسول خدا (ص) می فرماید: در حالی که بر شکم خوابیده اید غذا نخورید .(22)

داغ نبودن غذا
رسول خدا (ص) می فرماید : از غذای داغ بپرهیزید ، زیرا برکت را می برد و غذای سرد بخورید ، چرا که هم گواراست هم برکتش بیشتر است .(23)

با طهارت بودن
امیرمومنان(ع) می فرماید : رسول خدا (ص) از غذا خوردن هنگام جنابت نهی فرمود(24)
به فرموده امیرمومنان(ع) : غذا خوردن در حال جنابت فقر می آورد .(25)

توجه به مُصلِح غذایی
امام صادق(ع) می فرماید : هرگاه پنیر و گردو با هم خورده شوند در هر یک شفایی هست؛ ولی اگر جداگانه خورده شوند در هر یک دردی هست.(26)
امیرمومنان (ع) می فرماید : سزاوار است که خردمند [ هر نوع غذایی را نخورد، بلکه ] هنگام خوردن غذای لذیذ و شیرین تلخی دارو را به یاد آورد . (27)

رعایت غذای متناسب
امام رضا (ع) می فرماید: به اندازه توان و میل خود در تابستان غذای با طبع سرد و در زمستان غذای با طبع گرم و در دو فصل دیگر غذای معتدل بخور.(28)

رعایت غذا(و میوه ) هر فصل
امام رضا (ع) می فرماید : به اندازه توان و میل خود در تابستان غذای با طبع سرد و در زمستان غذای با طبع گرم و در دو فصل غذای معتدل بخور .(29)

به پشت خوابیدن پس از غذا
امام صادق(ع) می فرماید : امام صادق(ع) می فرماید : [کمی] به پشت درازکشیدن پس از سیری بدن را فربه ، غذا را گواراو درد را ریشه کن می کند.(30)
امام رضا (ع) نیز می فرماید : هرگاه غذا خوردی[کمی]به پشت دراز بکش و پای راست را روی پای چپ قرار ده(31)

نکته : مقصود از این روایات دراز کشیدن کوتاه پس از غذاست نه خوابیدن ، زیرا در روایات دیگر خوابیدن پس از غذا نهی شده است .



پاورقی ها
1- المحاسن ص 410
2- ‌ارشاد القلوب . ص 203
3- الدعوات ، ص 25
4- ‌مكارم الاخلاق ، ص 139
5- ‌تحف العقول ، ص 101
6- ‌قرب الاسناد ، ص 34
7- الكافي ،‌ج 6 ،ص290
8- ‌علل الشرايع ، ص 291
9- الکافی .ج6.ص 290
10- مکارم الاخلاق.ص 31
11- مکارم الاخلاق . ص 149؛ مستدرک الوسائل .ج16.ص231
12- الفقیه .ج3.ص 356
13- مکارم اخلاق .ص 152
14- الفقیه.ج3.ص356
15- الکافی.ج2.ص94
16- الفقیه.ج3.ص 356
17- عوالی اللئالی.ج1.ص 76
18- مکارم الاخلاق .ص 124
19- الدعوات . ص139
20- الجامع الصغیر .ج.ص 695
21- دعائم الاسلام.ج2.ص 118
22- الجامع الصغیر.ج. ص 688
23- عوالی اللئالی .ج1.ص 163
24- الفقیه . .ج4.ص 3
25- کتاب الخصال . ص 505
26- الکافی .ج6.ص 340
27- شرح نهج البلاغه ، ابن ابی الحدید .ج20.ص 272
28- مستدرک الوسائل .ج16.ص 220
29- بحارالانوار . ج59.ص 311
30- الدعوات . ص 80
31- الکافی .ج6.ص 299