عدم تطبیق طرح‌های تفصیلی کرج و وضعِ موجود
[COLOR=#800080][B]در سومین همایش روز شهرساز در استان البرز، یکی از مسئولان گفته بود که 16 سال تنها یک طرح تفصیلی، ملاکِ عملِ شهرداری بوده است. مشکلی که البته محدود به شهرداری کرج نیست و تمامِ شهرهای کشور از آن رنج می‌برند. همیشه روندِ تهیه‌ی طرح‌های تفصیلی چنان به طول می‌انجامد که نقشه‌های وضعِ موجود با طرحِ تهیه‌شده بسیار فرق دارد. ساخت و سازها شدت گرفته و ساختمان‌ها روز به روز سر به آسمان برمی‌آورند و فرصت‌ها از دست می‌رود. به این ترتیب سرانه‌هایی که در طرح‌های تفصیلی دیده می‌شود، محلی از اِعراب نخواهند داشت.[/B][/COLOR]
مدیریت ساخت و سازها در شهر و تنظیم زمانی تصویب یک طرح تا زمانِ اجرا و بهره‌برداری، مبحث مهمی است که با توجه به زندگی شهری و مسائل و معضلات بی‌شمار در عرصه‌ی شهرنشینی اهمیت دوچندان می‌یابد. هنوز مسائل شهری به طورِ کامل حل نشده‌اند. انتخاب مهندسان مشاور برای تهیه‌ی طرح‌های تفصیلی، خود روندی زمان‌بَر است که دخالت شهرداری‌ها و نهادهای مربوطه در ساخت و ساز را دچارِ تأخیر می‌کند. امروزه روندِ ساخت و سازها و توسعه‌ی شهری شدت گرفته و شهر با تغییرات اساسی همراه بوده است و متاسفانه بازنگری طرح، اصلا به روز نیست.
مشاوران نیز طرح را به خوبی تهیه نمی‌کنند. از طرفی حقوق شهروندان هم در نظر گرفته نمی‌شود. به این صورت که طرحی که در دستِ اجراست بسیار قدیمی است و حتا کوچه‌ها و خیابان‌ها و دانه‌بندی‌های قطعات به درستی روی آن مشخص نشده است. این امر سبب می‌شود که سرانه‌های پیش‌بینی شده به درستی تحقق نیابد.
این موضوع در بافت‌های فرسوده اهمیتِ دوچندان می‌یابد. علیرضا مجربی کرمانی، روز گذشته در نشست خبری خود با اصحاب رسانه در خصوصِ این موضوع بیان داشت: "متأسفانه نقشه‌های ارائه شده در خصوصِ بافتِ فرسوده‌ی شهری کرج با واقعیات انطباق ندارد."
این خبر بسیار جای بحث و بررسی دارد. اگر نقشه‌های چنین محدوده‌ی پهناوری از کرج که می‌تواند به عنوانِ یک ظرفیتِ بالا برای تأمین سرانه‌های موردِ نیاز شهر در چنین مقطعِ زمانی حساسی با توجه به افزایشِ روزافزون جمعیت در نظر گرفته شود، به روز نباشد، چه‌گونه می‌توان انتظارِ برنامه‌ریزی جامع و کاملی در خصوصِ ساماندهی و احیای بافت‌های کالبدی شهر داشت؟
محرومیت‌ها در بافت‌های فرسوده بسیار بالاست و فضاهای مسکونی با متراژِ بسیار پایین در آن‌ها وجود دارد که در اغلبِ موارد با ضوابط طرح تفصیلی مغایرت دارد. اغلبِ پلاک‌ها سند نیز ندارد و این عدم مطابقت برنامه‌ریزی‌های آتی را دچار مشکل می‌کند. به نظر می‌رسد نهادهای مرتبط با حوزه‌ی شهری باید از گروهی پُر تعداد و حرفه‌ای برای به روز کردنِ نقشه‌ها استفاده کنند که کار را در مدت زمانِ معقولی ارائه دهد تا بتوان اقداماتی اثربخش در این حوزه به انجام رساند.
البته در برخی موارد تامین اعتبار مالی از طریقِ دولت برای دستگاه‌های اجرایی به منظور احداث سرانه‌های خدماتی مورد نیاز، درست صورت نگرفته‌است و ناکارایی طرح‌های تفصیلی نیز به مشکلات دامن می‌زند. طرح‌های موجود منطبق بر نیازهای روزِ شهرِ ما نیست و توانایی تامین سرانه‌های برآورد‌شده را ندارد. مدت زمانی که طول می‌کشد یک طرحِ تفصیلی تهیه شود، چنان طولانی‌ست که می‌توان سه طرحِ تفصیلی در این مدت تهیه کرد. طرح‌های جدید باید شهروند محور باشد. شهروندان و مالکان باید از طرق گوناگونِ تشویق و یا اهدای کاربری‌های انتفاعی ترغیب شوند تا بتوان به سرانه‌های خدماتی پیش‌بینی شده دست یافت.
بحث مشارکت شهروندان در این مقال، از مواردِ حائزِ اهمیت است. چرا که سبب می‌شود عملکرد مدیریت شهری با نیازها و اولویت‌های مردم منطبق گردد. با توجه به عدم توانایی دولت در تامین منابع مالی عمران شهرها، شهروندان می‌توانند در برخی موارد کمک حال شهرداری‌ها باشند. البته جای امیدواری‌ست که رویکردها نسبت به گذشته فرق کرده است، در عینِ حال مسائل شهری با پیچیدگی های بیشتری روبه‌رو شده است. بنابراین مشارکت شهروندان می‌تواند کلیدی در طرح تفصیلی آتی و کمک به تحقق‌پذیری آن در عرصه‌های گوناگون در توسعه‌ی شهر باشد. به خصوص در بافت‌های فرسوده که نیاز به توجه و برنامه‌ریزی بیشتری دارد.
شهرسازی ما در سال‌های اخیر و به خصوص در کلانشهرِ کرج، از ساخت و سازهای حاشیه‌ای و غیرقانونی عقب‌تر بوده است. آن‌قدر یک پروژ‌ه‌ی اجرایی به طول می‌انجامد که مردم خودشان دست به کار می‌شوند و نتیجه، همین ساختمان‌هایی غیر استاندارد می‌شود که استحکامِ بسیار پایینی دارد و با کوچکترین زمین‌لرزه، زندگیِ تمامِ ساکنانِ محدوده به خطر می‌افتد.
متاسفانه ما پا به پای توسعه نمی‌توانیم پیش برویم و ضعف مدیریت شهری در تصمیم‌گیری و اجرا به شدت به چشم می‌خورد. امیدواریم طرح‌هایی که بناست در آینده تهیه شود، مسائل و مشکلات شهری را مدنظر قرار داده و در رفعِ آن‌ها کوشا باشد و در تهیه‌ی طرح، به حق و حقوق شهروندان احترام گذاشته شود.
[COLOR=#4b0082][B]نگارنده : نسترن کیوان‌پور
[/B][/COLOR]
