شادابی در مدرسه برای رشد دانش‌آموز
در شرایطی که بیشتر خانه‌های شهری تبدیل به آپارتمان‌های کوچک و به دور از فضاهای بازی شده است، حداقل کاری که می‌توان برای تامین بهداشت جسمی و روحی كودكان و نوجوانان داشته باشیم، ایجاد فضای شادی‌بخش در مدرسه است.
دانش‌آموزان چندین ساعت از روز را در مدرسه می‌گذرانند و اگر فضاسازی مناسبی در مدارس انجام شود، به شاد زیستن فرزندان خود کمک کرده‌ایم.
شاداب سازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جست و جو کرد. همچنین برای دستیابی به تحقق آرمان‌های مربوط به شاداب سازی مدارس باید تحولی جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزش و پرورش ایجاد شود.
براى این که سلامت جسمانى و روانى کودکان، دانش‌آموزان، اطرافیان و خودمان حفظ شود، باید سعى کنیم با شناسایى عوامل مؤثر بر شادى، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفى مؤثر بر شادى را فراهم کنیم.
از آن جا که شادى بزرگترها عامل مؤثر در شادى و نشاط کودکان است و اولیا و مربیان غمگین نمى توانند فرزندان و دانش‌آموزانى شاد تربیت کنند، با ارائه نظام اعتقادى درست براى دستیابى به شادى، مى توان به افزایش شادى در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب مردم مى توانند تغییرى مثبت در زندگى خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگى داشته باشند و به شادى دائمى دست یابند و فقط در این صورت است که مى توانند شادى را در وجود فرزندانشان نیز پرورش دهند.
سیراب نشدن فرزندان از محبت و عاطفه کافی، بی تعادلی روحی و روانی را به‌دنبال دارد. ناآشنایی خانواده‌ها با روش‌های مؤثر تعلیم و تربیت را می‌توان با آموزش احساس مسئولیت در برابر خود، خانواده، واقع بینی همراه با نگرش مثبت، تقویت روحیه همکاری و کار گروهی، آموزش مهارت‌های زندگی، تقویت مهارت ادراکی و..... به کمک تمامی دست‌اندرکاران محیط آموزش تا حدود زیادی حل کرد تا در نهایت محیطی شاداب و البته قانونمند ایجاد شود و فرزندانی مفید، هدفمند و کاربردی پرورش یابند.
مدارس، تامین‌کننده نیروی کیفی جامعه‌اند، نه فقط تامین‌کننده تعداد زیادی نیروی انسانی که به‌عنوان تحصیل کرده، روانه جامعه می‌شوند. پس شناسایی و ایجاد زمینه برای رشد خصایل ممتاز بشری، اولین دغدغه دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت در فعالیت‌های علمی یا فرهنگی است که باید با تمام وجود، خود را وقف ایفای این وظیفه سنگین کنند.
نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و تکامل همه ابعاد وجودی یک دانش‌آموز در بعد جسمانی، شناختی، عاطفی، اخلاقی و معنوی می‌شود. چنانچه یک بعد از این ابعاد دچار صدمه شود، یا مورد غفلت قرار گیرد، دانش‌آموز به توانایی‌ها و شایستگی‌های کامل دست نخواهد یافت.
شاد زیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبت کردن و حفاظت از او اهمیت دارد. زیرا سلامت روحی، روانی و جسمانی او را تامین می‌کند.
میزان شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. در مدرسه خالی از شادی، سخن‌گفتن از شادی قدری مشکل خواهد بود. یکی از مشکلات هر جامعه، غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماری‌های مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. زندگی با شادی و نشاط معنا پیدا می‌کند و در پرتو آن دانش‌آموزان به ویژه در دوران نوجوانی و جوانی می‌توانند پله‌های ترقی را بپیمایند. جامعه زنده و پویا جامعه‌ای است که عناصر شادی‌آفرین در آن فراوان باشد.
در گذشته به‌نظر می‌رسید که وظیفه آموزش و پرورش، تولید عده‌ای فارغ التحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما چنین می‌نماید که در قرن جدید نظام‌های آموزش و پرورش این مرحله را پشت سر گذاشته‌اند و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: «شوق زندگی کردن را به دانش‌آموزان بیاموزیم». پس باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است.
در آموزش و پرورش مدرن، افزون بر مهارت‌های خواندن، حساب کردن و نوشتن، نیازهای جدیدی در قالب کسب مهارت زیستن و حل مسأله و چگونگی رویارویی با چالش‌های هزاره سوم مطرح شده است. هرگونه ارتباط و تعلیمی که بدون روح تحرک، پویایی و شادی باشد، به شکست منتهی می‌شود.
[I][B]
تعریف شادی از دیدگاه روانشناختی [/B][/I]
روانشناسی به نام دیوید مایرز، سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد می‌داند و سرخوشی (خوشحالی) را چنین تعریف می‌کند: «نوعی احساس امنیت. احساس این که زندگی به طور کلی به خوبی می‌گذرد».
این حالت خوشی و نشاط،زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد.
به گفته « مایرز» خوشحالی به سن یا میزان درآمد، مرد یا زن بودن بستگی ندارد، ولی به بعضی خصوصیات شخصیت فرد و مهارت‌های او، داشتن روابط نزدیک با دیگران و برخورداری از اعتقادات مذهبی و عمل کردن به آنها مربوط است.
[I][B]
معلم شاد و با روحیه[/B][/I]
اگر قرار باشد روح دانش‌آموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانش‌آموزان وجود خواهد داشت.
معلمانی که نمی‌توانند حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمایش دهند، از لحاظ انتقال فکر با دانش‌آموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانش‌آموزان آمادگی ندارند. معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانش‌آموز، تلاش کند تا توانایی روش‌های جدید تدریس و گرداندن كلاس را در خود کشف كند.
اگر دانش‌آموزان آگاه شوند که چه باید بخوانند، چرا باید بخوانند، درسی که می‌خوانند چه سودی در آینده نزدیک و آینده دور برای آنها دارد و مورد کاربرددرس در جامعه کجاست و چگونه مورد استفاده قرار خواهدگرفت، اهداف برای شان روشن خواهد شد.
باکسب این اطلاعات است که دانش‌آموز به كلاس، درس و معلم خود رغبت پیدا می‌كند و محیط كلاس و مدرسه برای او شاد و نشاط آفرین می‌شود.
مدرسه نیز خود از یک روح سرشار برخوردار است. این موضوع به ندرت مورد تایید قرار می‌گیرد. برخی مدرسه را به عنوان یک ماشین یا کارخانه می‌شناسند.
در حالی كه می‌توان شرایطی را در مدرسه به وجود آورد كه اجازه پرورش روح را بدهد و ایجاد نشاط كند.
روش‌هایی برای فعال کردن مدرسه و کلاس در زیر ارائه می‌شود. امید است که این روش‌ها باعث شود شوق و انگیزه بیشتری در دانش‌آموزان به وجود آید.
برخی از اقدام‌هایی که کارکنان مدارس می‌توانند انجام دهندعبارتند از:
- تشخیص اهمیت مطالب غیرکلامی
-توجه به زیبایی محیط آموزشگاه و کلاس‌های درس
- نقل داستان‌هایی درباره مدرسه
- برگـــزاری جشـــن‌هــا ومراسم مذهبی
- پرورش روح دانش‌آموزان
- شناسایی علت‌ها به جای توبیخ‌ها
[I][B]
چگونگی ایجاد فضای شاداب[/B][/I]
داشتن بهداشت روانی سالم نیازمند رعایت اصولی است که هم جنبه مادی و هم جنبه معنوی دارد. در واقع شاداب‌سازی را باید در ابعاد ظاهری و همچنین معنوی جست‌وجو کرد که هر یک از این موارد شامل بررسی موضوعات و مواردی مهم است که با در نظر گرفتن آنها می‌توانیم روان و جسم نوجوان را شاد کنیم. چون نوجوان باید ابتدا از درون وجودش احساس شادمانی داشته باشد و این احساس شادمانی همان حس رضایت از زندگی است که باید در تمامی ابعاد وجودش رخنه کند.یکی از شاخص‌های بهداشت روانی احساس رضایت و شادابی است. فردی که احساس می‌کند نیازهایش بدون برخورد با موانع در حال تامین است، به زندگی خود امید پیدا می‌كند و به درجه‌ای از رضایت درونی می‌رسد که همواره او را شاد نگه می‌دارد.
در این حالت فرد به زندگی دیگران علاقه مند می‌شود و به آنها عشق می‌ورزد.
احساس رضایت و شادی سبب پیدایش حالات روانی مختلفی می‌شود که دوستی، عشق، محبت، امید، خوش بینی، همراهی، همدلی و پذیرش از نمونه‌های آن است.
[I][B] راهکارهای مناسب[/B][/I]
- تبادل تجربیات موفق مدیران در رابطه با شادسازی مدارس
- تغییر در وضع فیزیکی مدارس و توجه به نیازهای دانش‌آموزان و تنوع برنامه‌ها
- توجه جدی به امور معیشتی و رفاهی معلمان به منظور حضور شاداب‌تر آنها در مدارس
- بها دادن به دانش‌آموزان پرتحرک، کنجکاو و پرسشگر
- ایجاد فضای سبز و استفاده از رنگ‌های شاد و جذاب درمحیط مدرسه
- شناسایی افراد خلاق و تشویق آنان در زمینه تغییر واصلاح مدارس
- ایجاد انگیزه در مدیران برای مطالعه درباره شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت
- توجه به زیبا سازی مدارس
- توجه به وضع بهداشت محیط مدرسه
- ایجاد فضای مناسب برای تفریحات سالم دانش‌آموزان
- توجه به نیازهای عاطفی، روحی و روانی دانش‌آموزان
- مشارکت دانش‌آموزان در اداره مدرسه
- استفاده از تابلو‌ها و پیام‌های بهداشتی شاد و شعر‌های شادی آفرین
- تهیه امکانات و مکان‌های ورزشی در داخل مدرسه وبیرون از مدرسه
- برگزاری جشن‌ها به مناسبت‌های مذهبی و اعیاد ملی با کمک دانش‌آموزان
- برگزاری مسابقات ورزشی - تفریحی - علمی در بین مدارس و بین دانش‌آموزان
- برگزاری نمایشگاه نقاشی، شعر، خط و مسابقه قرآن به صورت گروهی
- دعوت از افراد محبوب و موفق دانش‌آموزان برجسته مثل هنرمندان و ورزشکاران
- اجرای برنامه‌های صبحگاهی بانشاط و پربار
- استفاده از مشاوران مجرب و دلسوز برای حل مشکلات تحصیلی و تربیتی دانش‌آموزان
- نمایش فیلم و تئاتر نمایش‌های عروسکی - موسیقی زنده مورد علاقه دانش‌آموزان
- بردن دانش‌آموزان به موزه، تئاتر، سینما، پارک و اردوگاه با کمک اولیای مدرسه و خانه
- تشکیل نمایشگاه کتاب
- افزایش مدت زنگ‌های تفریح
- برگزاری مسافرت‌ها و اردو‌های تفریحی - سیاحتی
- تشکیل گروه‌های درسی با حضور فعال دانش‌آموزان
- کنترل عوامل بازدارنده نشاط و تقویت عوامل تسهیل‌دهنده
- جلوگیری از هر نوع برخورد لفظی و بی احترامی به دانش‌آموزان
- ممنوعیت جدی هر گونه تنبیه بدنی
- پربار شدن ساعات ورزش
- پذیرایی در اعیاد و مناسبت‌های مذهبی و غیرمذهبی
- توجه به وسایل صوتی و تصویری در مدارس مخصوصا کامپیوتر
منبع: روزنامه اطلاعات
