کاربرد روش حل مسئله در آموزش و پرورش

[I][B]روش حل مسئله :[/B][/I]

روش حل مسئله یکی ازفعال ترین روش های تدریس به شمار می رود. که اگر به درستی انجام شود منجر به یادگیری عمیق ، اصیل وپایه دار خواهد شد واز جانبی به رشد فکری شاگردان کمک موثری مینماید. درین روش شاگردان با استفاده از تمام افکار واندیشه های خود می کوشند تا راه حل منلسبی را برای مسئله مورد نظر تعین وپیدا نمایند. درین روش معلم یک مسئله ای رابه شاگردان میدهد ، این مسئله باید در برگیرنده مسایل اساسی باشد که قبلاً مشخص شده است.

درین روش شاگردان برای دریافت جواب درست برای مسئله داده شده کوشش میکند تا از تجربه ها واندوخته های قبلی خود در مورد استفاده نماید که این کار ذهن شاگردان را فعال ساخته وآن ها رادر برابر حل مسایل پیچیده زندگی حساس می سازد. این روش نیز شاگردان را مبتکر ، خلاق وپزوهشگر بار می آورد. گفته های فوق را درزمینه طوری ذیل میتوانیم جمع بندی نماییم ، که عامل اصلی در حل مسئله عبارت است از کاربرد تجربه قبلی فرد برای رسیدن به راه حل وپاسخی است که پیش از آن برای انسان شناخته نبوده است. زیرا برای حل مسئله ، تجربه ، دانش ومهارت های گذشته جایگاه ویژه ای را دارا میباشد.

ویا پروسه ای است برای کشف توالی و تربیت صحیح راههایی که به یک هدف یا یک راه حل منتهی می شود .

[I][B]راه های حل مسئله:[/B][/I]

[I][B]
1 - حل مسئله به طریق آزمایش وخطا:[/B][/I]

اگر به مسئله ای روبروشویم که برای حل ان اصول وقواعدی از پیش شناخته شده در اختیارنداشته باشیم باید آن را از طریق ازمایش وخطا حل نمائیم ، برای رسیدن به هدف باید راه حل های متعددی را آزمایش نمائیم شاید چندین آزمایش به نتایج مطلوب نه انجامد اما سر انجام به راه حل آن نایل می آئیم. به عنوان مثال اگر بخواهیم با دسته کلیدی که تعداد زیادی کلید های شبه ء به هم را دارد قفلی را باز نمائیم ناچار باید به آزمایش وخطا یک یک کلید را امتهان کنیم تا به کلید اصلی برسیم این روش اصول معینی ندارد و.بیشترموجب ضیاع وقت می شود. اما اگر به آن مواجه می شویم ناچار باید به حل آن بپردازیم.
[I][B]
2 - حل مسئله از طریق بینش وشناخت:
[/B][/I]
از این روش زمانی استفاده میشود که عناصر وقواعد مربوط به یک مسئله برای انسان شناخته شده باشد، می توان ان را از طریق بینش وشناخت حل کرد. به عنوان مثال اگر یک پیام سری از جانب کسی به این ارقام ( 40-8-40-4 ) ارسال شده باشد. برای حل این مسئله باید بدانیم ارقامی که به کار رفته است چه ارتباطی با حروف الفبا دارد ، وقتی کشف می کنیم که ارقام متذکره به ترتیب حروف ابجد هستند اگر از طریق بینش مفهوم آن را دریافت کردیم. در حقیقت آن را حل نموده ایم.
[I][B]
3 - حل مسئله با روش تحلیلی:[/B][/I]

در این روش ایجاب می نماید تا بخاطر حل مسئله ، تحلیل بصورت تدریجی وگام به گام صورت گیرد. تحلیل تدریجی وگام به گام به خاطر رسیدن به حل مسئله به فهم کامل کلیه مراحل وروابط مربوط نیاز دارد. بدین معنی آن های که به حل مسئله به روش تحلیل تدریجی می پردازند ، لازم است تا تمامی عناصر وقواعد مربوط به آن را به خوبی بداند. هر قسمتی از مسئله را که تحلیل وحل می نماید باید از صحت انجام آن ارزیابی معینی انجام دهد. این روش خیلی با اهمیت بوده انسان را به کشف مفاهیم عمده وخاص موفق می سازد. دانشمندان برای حل مسایل پیچیده از این روش استفاده می نمایند ، زیرا اولاً در این روش علت ظهور پدیده ها تشریح میشود وبعداً در خصوص پدیده ها پیشگوئی صورت می گیرد. این روش بر علاوه ایکه در رشته های علمی وخاص مورد استفاده قرار میگیرد در علوم اجتماعی نیز میتوان مسایل خاص وپیچیده را با استفاده از این روش مورد بررسی قرارداد.
[I][B]
4 - حل مسئله با روش جان دیویی:[/B][/I]

جان دیوی حل مسئله را با پیدا کردن عواملی که موجب مسئله شده اند آغاز میکند.

روش دیوی دارای پنج مرحله به شرح زیر است:

1 - مشخص کردن مسئله

2 - مشخص کردن علل آن

3 - در نظرگرفتن راه های حل ممکن

4 - انتخاب بهترین راه حل

5 - اجرای راه حل انتخابی ونتیجه گیری
روش دیوئی و روش اکتشافی مراحل مشابه و یکسانی دارند ولی در روش دیوئی تاکید بر آن است که شاگرد مستقلا با طی مراحل فوق مسئله راحل نماید .

[I][B]
الگوي حل مسأله (problem-solving model):[/B][/I]
در اين الگو، شاگردان با بهره گيري از تجارب و دانسته هاي پيشين خود، درباره رويدادهاي محيط خود مي انديشند تا مشکلي را که با آن مواجه شده اند به نحو قابل قبولي حل کنند.


[I][B]
ويژگي هاي الگوي حل مسأله:
1ـ مراحل اجرا در الگوي مسأله:[/B][/I]

الف) طرح مسأله يا بازنمايي مشکل: مسأله را از راههاي مختلف مي توان در ذهن شاگردان ايجاد کرد. قبل از طرح مسأله بايد به خصوصيات فراگيران نظير سن، ميزان تحصيلات، رشد ذهني و عاطفي، ويژگيهاي فرهنگي، شرايط اجتماعي و اقتصادي و ... توجه کرد.
ب) جمع آوري اطلاعات: منابع گردآوري اطلاعات بايد از نظر علمي معتبر باشند و اطلاعات جمع آوري شده بايد با توجه به معيارهاي صحيح وعلمي طبقه بندي شوند.
ج) ساختن فرضيه، منظور از فرضيه سازي، پيش بيني راه حلهاي احتمالي و حدسي براي حل مسأله است. شاگرد براي ساختن فرضيه ناگزير است به تفکر بپردازد و براي حل مسأله چندين راه را برمي گزيند.
د)آزمايش فرضيه: فرضيه، حدسي است که براساس اطلاعات پيشين و شواهد موجود، در برخورد با دنياي خارج، در ذهن شاگرد شکل مي گيرد.
ه) نتيجه گيري، تعميم و کاربرد: فرآيند حل مسأله، بايد به نتيجه منتهي شود. بدون نتيجه گيري مسأله حل نخواهد شد.

[I][B] 2- چگونگي کنش و واکنش معلم نسبت به شاگردان در الگوي حل مسأله:
[/B][/I]
معلم نقش راهنما را در فرآيند تدريس بازي مي کند. روش کسب اطلاعات را به شاگردان مي آموزد. در اين الگو علاقه و رغبت و توانايي همواره مورد توجه است و محتوي آموزشي از پيش تعيين شده نيست. در آموزش از انگيزه هاي دروني استفاده مي شود. شاگردان دائماً با معلم در ارتباطند.
[I][B]
3- روابط ميان گروهي در الگوي حل مسأله:[/B][/I]

در اين الگو، همه شاگردان با معلم در ارتباطند. ارتباط دو جانبه است: گاهي به صورت فردي و گاهي به صورت جمعي نقش معلم، نقش مشاور و راهنماست. ارتباط اعضاي کلاس براساس احترام و محبت متقابل است.
[I][B]
4- منابع و موقعيت در الگوي حل مسأله:[/B][/I]

عواملي چون معلم، کتاب درسي، کتابخانه، فيلم، موزه و ... مي توانند منبع دريافت اطلاعات باشند. فعاليتهاي آموزشي منحصر به کلاس درس نيست.

[I][B] محاسن و محدوديتهاي الگوي حل مسأله:[/B][/I]

در اين الگو، شاگرد فعال است، احساس مسئوليت بيشتري مي کند، هنگام موفقيت يا شکست، خود را مسئول مي داند نه معلم را، رشد شاگرد هدف اصلي است. روح پژوهش و انتقادگري را پرورش مي دهد و شاگرد فردي خلاق و نوآور خواهد بود.
در مورد محدوديتها مي توان به: اين الگو به معلمان قوي و باتجربه و پژوهشگر نياز دارد. امکانات فراواني را مي طلبد. تعداد شاگردان در هر کلاس محدود است و بطورکلي تعداد شاگردان، در هر کلاس نبايد از 20 نفر تجاوز کند.

نوسینده: سید محسن رضایی