مهارت تفکر انتقادی

شايد بتوان گفت كه منحصر به فرد ترين توانايي ما انسان ها ، تفكر و انديشيدن است ، براثر همين انديشيدن است كه اشرف مخلوقات هستيم .
توانايي خنديدن و خنداندن ، سخن گفتن ، توانايي زندگي اجتماعي و تمامي توانمندي هاي ديگر ما ، به پيچيده ترين پديده جهان يعني مغز برمي گردد.


نيم نگاهي به دنياي اطراف ، نشان مي دهد آنچه كه باعث ايجاد اين همه تغيير و پيشرفت شگرف در زمينه هاي مختلف زندگي شده است ، كاركرد قشر مخ انسان بوده است .


از ابرازسازي ، كشف آتش ، اختراع چرخ و كشاورزي به عنوان اولين پيشرفت هاي بشر تا صنعت چاپ ، كشف برق و اختراع ماشين به عنوان دستاوردهاي بعدي و سرانجام فناوري هاي پيچيده اي نظير شاتل هاي فضايي و هوش مصنوعي در قرن معاصر ، همگي زاييده انديشه بشر بوده اند .

بنابراين در رابطه با اهميت تفكر در زندگي ما انسان ها هيچ شكي وجود ندارد، اما ممكن است چنين پنداشته شود كه چون ما موجودات متفكري هستيم ، پس ضرروتي وجود ندارد كه به پرورش توانايي هاي ذهني خود بپردازيم . آيا شما با اين ايده موافق هستيد .


در پاسخ به اين سوال مي توان گفت كه هدف از آموزش مهارت هاي زندگي ، پرورش توانايي هاي رواني – اجتماعي است كه فرد را قادر مي سازند به طور موثري با مقتضيات و كشمكش هاي زندگي رو به رو شود . بنابراين لازم است كه توان انديشيدن خود را توسعه دهيم . يكي از انواع تفكر در آدمي ، تفكر انتقادي است .


تفكر انتقادي يا نقادانه ، توانايي تحليل اطلاعات و تجربه هاست . به عنوان مثال چقدر تحت تاثير شايعات قرار مي گيريم ، چقدر تحت تاثير تبليغات رسانه ها يا حرف هاي دوستان خود قرار مي گيريم ؟ براي پذيرفتن يك حرف يا خبر چه قدر تحقيق و تفحص مي كنيم ؟


ارتباط بين تفكر انتقادي و بهداشت رواني در آن است كه تشخيص و ارزشيابي عوامل موثر بر رفتار و نگرش ها با اين ويژگي ذهني تسهيل مي شود. فرد كه داراي مهارت تفكر انتقادي است مي تواند آنچه را به او ارائه يا تحميل مي شود بدون بررسي دقيق نپذيرد، مثلاً ارزش ها ، فشار همسالان يا همكاران ، رسانه ها و...


آنچه اغلب مانع تفكر انتقادي مي شد نوعي بي مهارتي در تصور مسئله در « بيرون از خويش» است ، مفهومي كه به آن مسئله مداري در مقابل خود مداري مي گويند.


خود مداري همواره در حكم يك مانع بزرگ ذهني ، انسان را از حل مشكلات خود به طريق عیني باز داشته است . در مقابل ، مسئله مداري باعث خارج شدن از خود و توجه به خود مشكل مي شود. انساني كه داراي تفكر انتقادي است راه حل ها را يكي پس از ديگري مي آزمايد . در اين حالت پاسخ هاي او القايي ، ذهني ، عاطفي و بي اساس نيست و از متن واقعيت بر مي خيزد.


آميختگي خصلت ها ، اميال و احساسات با مسئله به اتخاذ مواضع يك سونگر و پيش داوري هاي كم و بيش ناقص و نارسا مي انجامد .


اهداف يادگيري


مهارت هاي ذهني:
- آگاهي از مفهوم تفكر انتقادي
-درك تاثير تفكر انتقادي بر زندگي فردي و اجتماعي
-آشنايي با فرايند وروش تفكر انتقادي
-آشنايي با عوامل موثر در تفكر انتقادي
مهارتهاي كنشي:
-توانايي تفكر انتقادي
-توانايي مقابله با شايعات
-تقويت مهارت تفكر انتقادي
مهارت هاي نگرشي:
-مهم دانستن تفكر انتقادي
-علاقه مندي به تفكر انتقادي در تمامي زمينه ها.
-تاكيد برلزوم تفكر انتقادي پيش از هر تصميم


فعالیت


فعاليت 1) تبليغات
فرض كنيد كه شما توليد كننده يا فروشنده يك نوع همبرگر هستيد .
چنانچه بخوايد براي فروش همبرگر خود تبليغ كنيد چه موارد مثبتي در مورد آن به مخاطبان ارائه مي كنيد ؟ لطفاً فهرست وار بنويسيد.
حال فرض كنيد كه شما خريدار يا مصرف كننده آن همبرگر هستيد .
چنانچه بخواهيد همبرگر خوبي خريداري يا مصرف كنيد ، چه موارد منفي در مورد آن به ذهنتان مي رسد ؟ لطفاً فهرست وار بنويسيد.


فعاليت (2)
جمله هاي زير را مطالعه كرده و تعيين كنيد كه كدام يك از آنها واقعيت ، كدام يك غير وافعيت و كدام يك عقيده هستند :
1-آب در سطح دريا در دماي صد درجه به جوش مي آيد .
2-آب نقش مهمي در شكل گيري حيات نداشته است .
3-آثار منفي سيگار به مراتب بيشتر از آثار مثبت آن است .
4-تمامي حشرات مضر هستند.
5-ممكن است كامپيوتر ها روزی به اندازه يك ملكول شوند.
6-من احساس مي كنم كه فردا زلزله مي آيد .
7-جمعيت جهان در حال حاضر بيش از صد سال پيش است .
8-ورزش كردن بر سلامت عمومي افراد تاثير مثبت دارد.
9-تابوده چنين بوده و تا هست چنين است .
10-پول مهمترين عامل رضايت در زندگي افراد است

منبع : [url]http://www.isaarsci.ir[/url]
" مهارتهای زندگی و بهداشت رواني " -گردآوری : فریدون کریم نیا دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی