فكر و انديشه

ابزارهای موفقيت انسان تفكر و انديشة سالم است.اگر انسان بخواهد رشد فكري پيدا كند بايد فكر خود را در مسير بالندگي و رشد، حركت دهد، كساني كه انگيزة فرهنگي و علمي والائي دارند بايد با ورزش‌هاي مخصوصي، قدرت تفكر خود را بالا ببرند.
علي ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد: همانا فكر تو وسعت همه كارها را ندارد پس آن را براي كارهاي مهم آزاد بگذار.[1]
و در روايت ديگر فرمودند: وقتي فكرت را بر تمام كارهايت مقدم بداري، آينده‌ات نيكو خواهد شد.[2]
فكر و انديشه نياز به مراقبت دارد و انسان بايد سعي كند افكار خود را از آلودگيهاي فكري پاك كند و قدرت انديشه و تفكر را در مسائل زيربنائي به كار گيرد.
براي اين كار تمرين بسيار لازم است تا فكر انسان از عوامل متفرق به سوي تفكر در مسائل اعتقادي عبادات و مطالعه به كار گرفته شود.

[COLOR="#FF0000"][B]شرائط ورزش روحي، فكري[/B][/COLOR]

ورزشهاي روحي و فكري بايد تحت شرائط و برنامه‌هاي صحيح اجراء شوند تا آثار و نتيجة مثبت داشته باشند.
1. مكان ورزشي خلوت و بي‌سر و صدا باشد. 2. زمان هر تمرين حداقل 10 تا 20 دقيقه باشد.
3. زمان تمرين منظم باشد. 4. حداقل روزي يكبار تمرينها انجام شود.
5. تمركز در تمرينها وجود داشته باشد.

[COLOR="#FF0000"][B]ورزش تمركز در مطالعه [/B][/COLOR]

يكي از مشكلات افراد در مطالعه، عدم تمركز در مطالعه است. بسياري از افراد هنگام مطالعه تمركز ندارند و خيلي زود از آن خسته مي‌شوند.
براي آن كه در مطالعه تمركز حاصل شود بايد عوامل تفرقه در مطالعه را جستجو كرده و آنها را از بين برد.


[COLOR="#FF0000"][SIZE=4][B]عوامل تفرقة فكر[/B][/SIZE][/COLOR]


[COLOR="#FF0000"][B]1. مشكلات ونارسائيها[/B][/COLOR]

مشكلات و نارسائيها مي‌توانند عامل تفرقة فكر باشند و فكر انسان را به خود مشغول دارند. لذا بايد مشكلات و نارسائيها را هنگام مطالعه فراموش نمائيم.
امام علي ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد:
كسي كه بسياري از امور را پشت سر نيندازد خوشي زندگيش مختل مي‌شود.[3]
يكي از برخوردهاي منطقي با مشكلات فراموش كردن آنهاست.

[COLOR="#FF0000"][B]2.كسالت و تنبلي[/B][/COLOR]

يكي از عوامل تفرقه در مطالعه، كسالت وتنبلي است، هر كسي داراي اين صفت باشد، نه تنها در مطالعه موفق نمي‌شود، بلكه در ساير كارهاي خود نيز موفقيتي نخواهد داشت. در روايت مي‌خوانيم:
بر تو باد پرهيز از سستي و بي‌حوصلگي. زيرا اين دو مانع بهره برداري و سود تو از دنيا و آخرت خواهد شد.[4]
كسالت و تنبلي را بايد با عزم و اراده از بين برد. علي ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد: با ارادة محكم به جنگ سستي‌ها برويد.[5]

[COLOR="#FF0000"][B]3.آمال و آرزوهاي معقول و غير معقول[/B][/COLOR]

آمال و ‌آرزوها چه معقول باشند يا غيرمعقول تلقي گردند، باعث تفرقة حواس انسان مي‌شوند. از نظر شرع مقدس اسلام نيز آرزوها بايد كوتاه و محدود و قابل دسترسي باشد و گرنه آفت دين و دنيا به شمار مي رود.
امام صادق ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايند:
دنيا مانند آب درياست، تشنه هر چه بيشتر از آن بنوشد، عطش او زيادتر مي‌شود تا او را به هلاكت برساند.[6]

[B][COLOR="#FF0000"]4.سروصداهاي ناهنجار[/COLOR][/B]

يكي از عوامل تفرق حواس سر و صداست. مشكل آلودگي صوتي يكي از مشكلات فراگير جامعه است. فردي كه مي‌خواهد مطالعه كند بايد مكاني را براي مطالعه در نظر بگيرد كه خالي از سرو صدا باشد.

[COLOR="#FF0000"][B]5.اشتغالات فكري[/B][/COLOR]

يكي از عوامل تفرقة حواس، اشتغالات فكري بيش از حد مي‌باشد. وقتي فكر انسان متفرق ومشغول باشد، نمي‌تواند در مطالعه تمركز پيدا كند. لذا علي ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد:
همانا فكر تو وسعت همة كارها را ندارند و پس آن را براي كارهاي مهم آزاد بگذار.[7]

[COLOR="#FF0000"][B]6.خستگي[/B][/COLOR]

يكي از موانع مطالعه و تمركز خستگي است. كسي كه مي‌خواهد كارهاي فكري انجام دهد بايد خود را بيش از اندازه خسته نكند. كارهاي بدني، فعاليتهاي ورزشي سنگين كه همراه با خستگي باشد با كارهايي فكري در تضاد مي‌باشد.

[COLOR="#FF0000"]7.اضطراب و نگراني[/COLOR]

اضطراب و نگراني عامل تفرقة حواس و باعث عدم تمركز در انسان است.[8]

[COLOR="#FF0000"]8.شرايط نامناسب محيط[/COLOR]

يكي از عوامل تفرقه فكر شرائط بد و نامناسب محيط مطالعه است.
سرد بودن زياد مكان مطالعه، گرم بودن زياد مكان مطالعه، كم يا زياد بودن نور و عدم نور كافي، از شرائط نامناسب محيط مطالعه به شمار مي‌رود.

[COLOR="#FF0000"][B]ورزش تمركز براي خوابيدن[/B][/COLOR]

يكي از مشكلات عصر حاضر، بدخوابي و كم خوابي است.[9] بسياري از افراد. از دير خوابيدن در هنگام شب گله دارند و برخي به داروهاي خواب آور متوسل مي‌شوند.
امّا بيدار خوابي را مي‌توان با به دست آوردن تمركز در هنگام خواب درمان كرد.
1.هر شب هنگام خواب چند دقيقه پيرامون كارهاي روز خود فكر كنيد و جهات مثبت و منفي آن را ارزيابي كنيد.
2.عوامل گرايش به كارهاي بد و عوامل گرايش به كارهاي خوب را بررسي كنيد. تصميم بگيريد كارهاي بد را تكرار نكنيد و كارهاي خوب را بيشتر انجام دهيد.
3.دعاهاي هنگام خواب را بخوانيد.[10]
4.دو ساعت قبل از خوابيدن از خوردن غذاها و آشاميدنيهاي مقوي پرهيز كنيد.
5.بالش زير سر را كوتاه انتخاب نمائيد.
6.ازموادي كه زائل كننده خواب هستند مثل چاي و قهوه استفاده نكنيد.
7.تنفس را از راه بيني انجام دهيد.
8.اگر از خواب بيدار شديد، روي برنامه‌هاي جديد خود فكر كنيد، كارهائي را كه بايد انجام دهيد دسته بندي كرده و نسبت به زمان و مكان آن برنامه‌ريزي نمائيد. اين برنامه ريزي بر اساس واقعيات باشد.
9.پارچه‌اي روي دو چشم قرار دهيد تا به تاريكي بيشتر كمك شود.

پي نوشت ها :


[1] . غرر الحكم، ص 252.
[2] . ميزان الحكمه، ج 7، ص 539.
[3] . ميزان الحكمه، ج 7، ص 268.
[4] . ميزان الحكمه، ج 8، ص 393.
[5] . ميزان الحكمه، ج 8، ص 395.
[6] . اصول كافي، ج 2، ص 136.
[7] . غرر الحكم، ص 352.
[8] . توضيح در كتاب اضطراب و نگراني اثر ديگر مؤلف.
[9] . توضيح بيشتر را در كتاب تربيت فرزند اثر ديگر مؤلف مطالعه كنيد.
[10] . توضيح اين را در كتاب اخلاق در زندگي ج 1، اثر مؤلف مطالعه كنيد.

منبع:راسخون