نوشدارو پس از مرگِ سهراب
تصاویرِ دلخراشِ تخریبِ ساختمانهای روستای سیجان را که در فضای مجازی نگاه کنید، دلتان به درد میآید. بارانی که تنها چند دقیقه بارید، چنان اثری ناگوار از خود باقی گذاشت که تا مدتها غم و پشیمانی را در دلِ مسئولانِ بیاعتنا و اهالی روستایی که قربانی سیل شدند، مینشانَد.
هفتهی گذشته، یکی از بلایای طبیعی، گریبانگیرِ مردمِ سیجان شد و مردمِ این روستا را داغدار کرد و پیکانِ اتهام را به سوی مسئولانی نشانه رفت که در مقابلِ ساخت و سازهای غیرِ مجاز به خواب فرو رفته بودند و گمان نمیکردند روزی بیاعتناییهایشان به تخلفاتِ ساختمانی، چنین نتیجهای در پی داشته باشد.
از طرفی بارشِ سیلآسای هفتهی گذشته و برجای گذاشتن چندین قربانی، نشان داد که استان به هیچوجه آمادگی مقابله با بحران را ندارد و این موضوع دورنمایی بسیار تاریک برای البرز به نمایش میگذارد. چرا که البرز، علیرغمِ تلاشهای جسته و گُریخته برای ترقی و عملکرد در سطحی متناسب با استان، هنوز قادر نشده است ابتداییترین و حیاتیترین مسائلِ خود را تحتِ مدیریت درآورد.
چند ماهِ پیش استاندارِ البرز در جلسهی ستاد بحران، نهادهای مربوطه را غافلگیر کرده و از آنان خواسته بود که در شرایط بحران احتمالی، نیروهای خود را به استانداری اعزام کنند که نتیجه به هیچوجه قابل قبول نبود. چرا که برخی از این سازمانها و نهادها فاصلهی بسیار کوتاهی را در مدت زمانِ زیادی طی کرده بودند تا خود را مثلا به محلِ حادثه برسانند. این موضوع شاید زنگِ خطری بود برای استاندارِ البرز که به این نکته توجهِ ویژه مبذول دارد که البرز آمادگی مقابله با بحرانهای احتمالی را نخواهد داشت و برنامهای در راستای آمادگیِ بیشتر در این زمینه، لحاظ کند.
عدم وجود پناهگاه برای اسکان 48 ساعتهی آسیبدیدگان، نبود امکانات دارویی، بهداشتی و درمانی و نبود مواد غذایی، از ضروریترین و ابتداییترین اقداماتیست که ستاد مدیریت بحران باید در صورتِ وقوعِ حادثهای این چنینی انجام دهد اما کوتاهی در برنامهریزیها و اقدامات، سببِ به وجود آمدنِ اوضاعی نابهسامان شد که جانِ انسانها را موردِ هدف قرار داد. البته پس از این که از کوتاهی پیشبینیهای مربوطه در این خصوص بگذریم!
از طرفی برخی مسئولان انگار تازه از خوابِ غفلت بیدار شدهاند و این اتفاقِ ناگوار را مجالی برای مطرح کردنِ خود در رسانهها میدانند و شروع کردهاند به بررسی کارشناسی وقوعِ سیل که حتی دیگر مردمِ عادی نیز میدانند؛ ساخت و سازهای غیرمجاز!
سوال اینجاست که این مسئولان کارشناس و متخصص تا به حال کجا بودهاند؟ آیا به تازگی جهان دریافته که ساخت و ساز غیرمجاز در حریم رودخانه، سببِ وقوع سیل میشود و خرابی به بار میآورد؟ مدتهاست استان البرز در حوزهی ساخت و ساز غیر مجاز با مشکلاتِ فراوان مواجه است و هرگز اقدامی مستمر در این خصوص صورت نگرفته است. بسیاری از محلات و مناطقِ استان البرز با این معضل دست و پنجه نرم میکنند که به دلیلِ عدم استفاده از استانداردهای ساخت و ساز، امنیت جانی و مالی ساکنان آتی این ساختمانها را تهدید میکند. اما این موضوع در روستاهای اطرافِ رودخانهها از اهمیت و حساسیتِ دوچندانی برخوردار است چرا که فرسایش خاک و آسیب به بستر رودخانه، سبب میشود با اندک بارشی، جان انسانها مورد تهدید واقع شود.
گفته میشود که مأموران قصد تخریب ساخت و سازهای غیر مجاز را داشتند که با اعتراض مواجه شده و سازندگان بناها اقدام به نامهنگاری کردهاند تا مسئولان از این تخریبها جلوگیری کنند. اما این بارش رُخ داده و اکنون بسیاری قربانی و مجروح بر جای گذاشته است و تازه ضربالاجل 20 روزه برای تخریب ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم رودخانههای البرز تعیین شده است. سوال اینجاست که چرا حتما باید حادثهای رخ دهد که مسئولان به فکر بیافتند؟ آیا این که مسئولان هر کدام به درستی در جایگاه خود عمل کنند تا از چنین حادثههایی پیشگیری شود، انتظاری نابهجاست؟
ساخت و ساز غیر مجاز، یک ناهنجاری بزرگ است که باید از دیدگاهِ فرهنگی، فنی و تخصصی برای رفعِ آن بسترسازی شود و باز هم در حوزهی آگاهی بخشی به مردم برای جلوگیری از ساخت و سازهایی این چنینی، باید توسطِ مسئولان اقدام شود. متأسفانه قوانین و مقرراتِ خشک و انعطافناپذیر هنگام اخذ مجوز، مردم را به سوی ساخت و ساز غیر مجاز سوق میدهد. مشکل به عبارتی ریشهای و بنیادین است و باید بسیار فراتر از تخریب ساخت و ساز غیر مجاز به آن نگاه کرد. آیا تا به حال برای تسهیلِ ساخت و یاری به مردم برای احداث بنا، قوانین مورد بازنگری قرار گرفته شده است؟ آیا تا به حال سرمایهگذاری فرهنگی برای آگاهی مردم از تبعاتِ ساخت و سازهای غیر مجاز، صورت گرفته است؟
زمانی که این همه ساختمان به طورِ غیر مجاز در جای جای استان، در حالِ ساخته شدن است، مسئولانی که اکنون موضوعِ تخریبِ ساخت و سازهای غیر مجاز را در بوق و کرنا کردهاند و مدام در حالِ ارائهی نظراتِ کارشناسی هستند، کجا بودهاند؟ روندِ ساختِ یک بنا حداقل چندین ماه به طول میانجامد. در این مدت، مسئولان البرز کجا بودهاند؟
نگارنده: نسترن کیوانپور