سبک زندگی اسلامی از کتاب مفاتیح الحیاه تالیف حضرت ایت العظمی جوادی املی ( دام ظله العالی )
رسول اکرم (ص) فرمود : خدا در زندگیتان ، نسیم های حیاتی بخش را جای داده ، با آمادگی فراوان ، آن فرصت را دربابید و از آن استفاده کنید .(1) و نیز فرمود: مومن باید از نیرویش به نفع خود، و از دنیایش برای آخرتش ، و ازجوانی پیش از پیری اش ، و از زندگی پیش از مرگش بهره بگیرد . (2)
امیرمومنان(ع) فرمود : فرصت مانند ابر از افق زندگی می گذرد ، هرگاه فرصت های خیری پیش می آید غنیمت بشمارید و از آنها بهره بگیرید .(3) و نیز فرموده است : فرصت [ مناسب] زود می گذرد و دیر بر می گردد .(4)
به فرموده امام باقر (ع) خواسته هایت را با پیش آمدن فرصت ، به دست آر و هیچ فرصتی همچون دوران فراغت و تندرستی نیست .(5 ). همچنین فرمود : از کوتاهی کردن به هنگام فراهم بودن فرصت بپرهیز ؛ زیرا این عرصه نوسانی را در بر دارد که برای صاحبانش زیانبار است .(6)
امیرمومنان (ع) می فرماید : شب و روز ، در کار تو کار می کنند ، پس تو در آنها کار کن ، و از تو می گیرند ؛ پس از آنها بگیر ؛(7) و نیز فرمود : کسانی که وقتشان پایان یافته مهلت می طلبند ، و مهلت دارندگان کوتاهی می کنند .(8)
نکته : یاقوت به وقت به دست می آید ولی وقت با یاقوت به دست نخواهد آمد ، و به فرموده ی امیرمومنان (ع) وقت اگر بیهوده بگذرد مقت (9) است .(10)
فرصت جوانی
امیرمومنان (ع) فرمود : جوانی که اهل تن پروری بوده و در دوران سلامتی ، سرمایه ای مهیّا نکرده و در اولین فرصت های زندگی و نیرومندی درس عبرتی نگرفته و درخشنده ترین دوران عمر را به رایگان از کف داده ، آیا می تواند در پیری جز شکستگی و ذلت انتظاری داشته باشد ؟ (11) و نیز فرمود : کسی که خویشتن را به کارهای غیر ضروری سرگرم کند با این عمل ، کارهای ضروری خود را تباه کرده است .(12)
همچنین در روایاتی می فرماید: فرصت را در وقت خود غافلگیر کن ، که چون فوت شود دیگر به آن دسترسی نخواهد داشت .(13) و هرکه فرصت را از زمان (بهره گیری ) اش به تاخیر اندازد، مطمئن باش که از دستش خواهد رفت .(14) از دست دادن فرصت ، مایه اندوه است (15) .[ پس] فرصت را به وقتش دریاب ، تا مایه غصه نگردد.(16)
تا رسد دستت به خود ، شَو کارگر چون فتی از کار ، خواهی زد به سر
رهایی از فکر گناه
هرگاه فکر گناه بر کسی هجوم برد، نباید آن را انجام دهد ، بلکه با پناه بردن به خدا و توکل بر او از دام شیطان رهایی یابد . امام صادق (ع) فرمود : کسی که به فکر گناه افتاد ، انجام ندهد ؛ زیرا چه بسا بنده ای در حضور خدا مرتکب گناهی می شود و خدای بزرگ می فرماید : به عزت و جلالم قسم ، از این پس تو را نمی آمرزم.(17)
ذکر خدا راه رهایی از گناه
کسی که از خود غافل شود ، شیطان از او غافل نیست. پس انسان باید حسابگر باشد و از سرمایه خود به خوبی بهره گیرد .
امام صادق(ع) می فرماید : شیطان توان وسوسه کردن بنده ای را ندارد ، جز آنکه او از یاد خدا اعراض کند و فرمانش را سبک شمرد و نافرمانیش روی آورد و آگاهی خدا از اسرارش را فراموش کند ، (18) و نیز فرمود : هرگاه شیطان وسوسه ات می کند تا از راه حق گمراهت کند و خدا را از یادت ببرد، پس از او به خدا پناه ببر [ و بر خدا توکل کن ]، که او به کمک حق بر باطل آید ومظلوم را یاری رساند؛ چرا که خود فرمود : شیطان بر مومنان و بر کسانی که بر خدا توکل کنند سلطه ای ندارد (19 )
به فرموده امیرمومنان (ع) مطمئن ترین فرصت برای تهاجم شیطان ، زمانی است که کسی گرفتار وسوسه گناهانی مانند عُجب و خودپسندی [و..] شده و مدح و ثناگویی و تملق دیگران را درباره خود دوست بدارد [ و از این حالت ها به خدا پناه نبرد ]
نکته: یاد خدا و پناهندگی به او بهترین راهکارِ رهایی از دام شیطان است ؛ چون هیج زمان و زمینی خالی از حضور خدا نیست ، هیچ زبانی هم نباید ساکت و خاموش از یاد خدا باشد ؛ زیرا نیاز بشر دائمی است و بهترین عامل رفع نیاز ، یاد خدای بی نیازی است که همواره در صدد رفع حاجت نیازمندان است ، از این رو اگر در زمان یا مکان با زبانی از این فرصت استفاده نشد جز حسرت محصولی نخواهد داشت .(20)
مصدق ذکر : امام صادق (ع) می فرماید : ذکر خدا ، تنها گفتن «سُبحَانَ اللهِ وَالحَمدُ لِلهِ وش لَا اِلَهَ اِلَّا اللهُ وَ اللهُ اَکبَرُ » نیست ، بلکه ذکر خدا ، به این است ، هرگاه به چیزی فرمان دهد پیروی کنی و از چیزی نهی کند ترکش کنی (21)
همان طور که اصل ذکر در اسلام توصیه شده است . کیفیت آن نیز بیان شده است که ذکر باید از ذکر ماثورِ از شارع مقدس بهره گیرد و هرگز به دنبال ذکر اختراعی نرود ، چنان که سفارش بزرگان اهل معرفت نیز همین است . ذکر ماثور هر چند با زبان یا قلم باشد ، عملی صالح است ؛ ولی هرگز سیّد اعمال صالح نخواهد بود ، بلکه ذکر قلبی - که بر همه اعضاء اشراف دارد و ذاکر بدون رضای الهی ، قبض و بسط ، اخذ و اعطا و بطش و نشط ندارد – سیادت همه کارهای صالح حتی ذکر زبان یا قلم را عهده دار خواهد بود ؛ یعنی در سیرت و روش خود انصاف و مواسات دارد و حیثیتی غیر از حیثیت دینی ندارد . پس ذکر آنها ذکر خداست (22)
امام صادق(ع) می فرماید : کسی که زیاد به یاد خدا باشد ، خدا او را در سایه بهشت جای دهد .(23)
نکته : کثرت ذکر خدا ، دشمن او را دفع و منع می کند ؛ زیرا ابلیس با همه سپاه و ستاد داخلی و خارجی خود در صدد وسوسه و نفوذ در حریم دل است که با ذکرِ مدام می توان او را رجم کرد و مانع نفوذ او شد ، چنانکه از آسیب های او نیز رافع است ؛ زیرا اگر در اثر سستی شخص ، شیطان در او نفوذ کرد می توان اثر تلخ پدید آمده را با کثرت ذکر رفع کرد، همچنین وسیله جذب است ، زیرا جذب یادد خدا نسبت به بنده ، مرهون یاد خدا بودن است ، ، بنابراین باید دائما به یاد پروردگار بود ، تا از این برکات فراوان بهره مند شد .(24) اگر چنین شد ، خوف الهی سراسر وجودش را فراگیرد و دلش نرم و درونش آرام گردد و اشک شوقش از دیده فرو ریزد .
هر که دریاهای شکش حاصل است
گو بیا کو در خور این منزل است
وانکه او را دیده خونبار نیست
گو برو کو را بَرِ ما کار نیست (25)