مراسم پيشواز در شهرستان ها

[صدای رسا]

شهرستان هاي ايران هر كدام سنت ها و آيين هاي ويژه اي براي ماه مبارك رمضان دارند.

«ابوالقاسم فقيري» محقق فرهنگ عامه در اين مورد به آداب مردم شيراز اشاره مي كند:


«شيرازي ها، آخرين جمعه ماه شعبان را كلوخ اندازون گويند. در اين روز رسم است كه مردم دسته دسته به گردشگاه هاي اطراف شهر مي روند و آن روز را با خوشي به شام مي رسانند. چون باور دارند كه ماه مبارك رمضان، ماه عبادت است و در اين ماه تنها بايد عبادت كرد.»


از چند روز مانده به ماه رمضان، بعضي از خانواده ها نذر دارند و افطاري مي دهند و بيشتر میهماني ها به شكل افطاري برگزار مي شود. همچنين رسم است كه پس از افطار، مردم به ديد و بازديد مي روند و گاهي تا وقت سحر دور هم مي نشينند، صحبت مي كنند و شب چره اي شامل تنقلاتي مانند رنگينك، زولبيا و باميه مي خورند.»


در همين شيراز، خانواده هايي كه دختري را شوهر داده باشند، در اولين ماه رمضان پس از عروسي، خود را موظف مي دانند تا افطاري كاملي به نام «روز والون» تهيه كنند و همراه با گلي براي عروس بفرستند، در شيراز از هر نوع هديه عروس را گلي مي گويند. «رمضان خواني» يا «الله رمضوني» نیز يكي از سرگرمي هاي بچه ها و جوانان در ايام ماه مبارك رمضان در برخي از مناطق كشور است .


دكتر «محمد مهدي ناصح» درباره نحوه اجراي اين رسم در خراسان به ويژه در شهر بيرجند چنين توضيح مي دهد:
«كودكان و نوجوانان در ايام ماه رمضان در گروه هاي مختلف و تحت سرپرستي يك نفر به در منازل مي روند و با خواندن شعرهايي، از صاحب خانه تقاضاي شيريني و خوردني مي كنند، شعرهايي كه در اين مراسم خوانده مي شود به نام رمضاني مشهور است و معمولا توسط سرگروه خوانده مي شود .»


مردم گيلان چند روز قبل آغاز ماه مبارک رمضان با روزه دارى به پيشوازاين ماه مبارک مى روند که در اصطلاح محلى به آن آيين« پيشاشو » گفته می شود. درماه مبارک رمضان سفره خانواده هاى گيلانى نيز نسبت به ماههاى ديگر سال تغييرمى کند و غذاهاى مقوى جاى غذاهاى کم پروتئين را می گيرد.
بسيارى از خانواده هاى گيلانى در اين ماه براى افطار يک نوع شيرينى محلى تهيه می کنندکه به آن "رشته و خوشکار" می گويند. در پخت اين نوع شيرينى ازآرد برنج ، شکر ، مغز گردو و ادويه جات معطر استفاده می شود و استفاده از آن به دليل برخوردارى از گلوکز و پروتئين گياهى موجود در مغر گردو بسيار نيرو بخش است. غذاهاي ماه رمضان در هر گوشه از ايران زمين، مردم هر خطه در ماه رمضان، غذاهاي خاصي مي پزند و براي افطار و سحر تدارك ويژه اي مي بينند.


«سيد احمد وكيليان» مدير مسئول فصلنامه «فرهنگ مردم» در اين باره مي گويد:
«زماني كه هنوز دكان نانوايي در شهرها نبود، مردم در خانه ها نان مي پختند، به طور مثال در شهر اصطهبانات فارس، هفت نوع نان مانند نان هاي جو، ذرت و بلوط براي سحر و افطار طبخ مي شد كه از نان هاي سبك تر براي افطار و از برخي ديگر براي سحر استفاده مي كردند. همچنين در اين شهر هفت نوع اشكنه نيز براي ماه رمضان پخته مي شد مانند اشكنه هاي شمبليله، بابونه، گشنيز، باقلا و ......


وي مي افزايد:

«آش نيز يكي از غذاهاي سنتي ماه رمضان است و انواع مختلفي دارد. آش بي بي سه شنبه در جهرم فارس، آش روزه در برد سير كرمان،‌ آتش قره ميخ دردره گز خراسان و آش قونبيد در قم، هر يك به شكل و شيوه خاصي پخته مي شود».


از ديگر غذاهاي ماه رمضان مي توان از آبگوشت مرغ در كازرون، برنج بلغور در كالتان، پشت اسمي در جهرم، پنير كوزه در قزوين،ته تالي در اراك، ترشي تره در كته سر خمام، تيره در سهران طالقان، چنگال لور در اصطهبانات فارس و حلالي در اسماهور اليگودرز نام برد. همچنين ايماج از جمله خوراكي هاي سفره افطار در قزوين است كه با خرده هاي نان خشك، پنير و گردو درست مي شود .


آداب ترکمن ها در ماه رمضان
ترکمن ها در ایام ماه مبارک رمضان آداب و رسوم مخصوص خود را برگزار می کنند. آداب و رسومی چون؛ نماز تراویح، روز خانه تکانی، روز شیرینی پزان و نماز عید سعید فطر که خود آیین ویژه ای دارد.


یکی از جالب ترین رسوم ترکمن ها، تهیه جهیزیه دختران در شب های ماه مبارک است. در این شب ها دختران جوان و دم بخت ترکمنی تا سحر بیدار می مانند و به دوخت و دوز جهیزیه مشغول می شوند. هر دختر باید 40 عدد پیراهن بلند ترکمنی و 40 عدد «نقش بالاق» یا شلوار هفت تکه ترکمنی به عنوام جهیزیه به خانه شوهر ببرد و همه این ها را باید با دست های خود دوخته باشد.


همچنین در شب های قدر برای دخترانی که تازه نامزد شده اند و یا نوعروسانی که پیش از ماه مبارک رمضان به خانه بخت رفته اند شیرینی مخصوصی فرستاده می شود. علاوه بر این در شب «یا رمضان» امام جماعت مسجد یا یکی از طلبه ها همراه گروهی از جماعت به خانه ها سر می زند و مقابل در هر خانه 3 بار غزل مخصوص شب قدر را می خواند.

منبع: رادیو فرهنگ