سالمندان در فرهنگ دینی از جایگاه و منزلت ویژه ای دارند و دربارۀ رعایت حقوق آنان فراوان سفارش شده است . خدا دربارۀ حضرت موسی (س) و دختارن حضرت شعیب (س) و رعایت کردن پدر سالمندشان چنین گزارش می دهد: و در نزدیکی آنان دو زن را یافت که گوسفندانشان را از ورود به آبشخور باز می دارند به آن دو گفت: کارتان چیست و چه می کند ؟ گفتند : روش ما این است که گوسفندان را از آن خارج سازند . پدرمان پیری سالخورده است و خود نمی تواند گوسفندانمان را به اینجا آورد . (1)
از اقدام فرزندان یعقوب برای رهایی برادرشان بنیامین از زندان عزیز مصر نیز چنین آورده است : آنان گفتند : ای عزیز ! او پدری کهنسال دارد . یکی از ما را به جای وی بگیر (بازداشت کن).(2) آنان خواستند با حرمتی که پیران نزد دیگران دارند آن را وسله قرار دهند تا برادرشان را آزاد یا دیگری را جایگزین وی سازند .
جایگاه سالمندان
رسول خدا (ص) فرمود: کهنسال در میان خاندانش همانند پیامبر در میان امت خویش است . (3)
امام زین العابدین (ع) فرمود: از حقوق همکیشانت این است که [ در نگاه تو ] پیرمردانشان همانند پدرت و جوانانشان به سان برادرانت و پیرزن ها یشان همانند مادرت و کودکانشان همسان فرزندانت باشند .(4)
حرمت نهادن به پیران
امیرمومنان (ع) در وصیت خود به امام حسن (ع) فرمود: با خردسالان خانواده ات مهربان باش و پیرانشان را بزرگ شمار(5)
پیرهیز از قتل پیران در جنگ
اسلام نه تنها به پیران امت اسلامی حرمت نهاده حتّی منزلت پیران کافر را نیز از نظر دور نداشته است ؛ امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا هرگاه سپاهی اعزام می کرد آنان را می شناند و از جمله رهنمودهایش این بود که پیر فرتوت را نکشید. (6)
پاداش بزرگ پیران
رسول خدا (ص) فرمود: بزرگ شمردن ریش سفید مسلمان بزرگ شمردن خداست .(7)
رسول خدا (ص) فرمود: هر کس برتری پیر رابه دلیل سنّش بشناسد و او را احترام کند. خدا وی را از هراس روز قیامت در امان می دارد . (8)
امام صادق(ع) فرمود: سه گروه اند که حقشان را جز منافقان شناخته شده نادیده نمی گیرند : ریش سفید مسلمان ، حافظ قرآن . پیشوای دادگر .(9)
کیفر اهانت به مومن سپیده موی
امام صادق (ع) فرمود: هر کس مومن ریش سفیدی را سبک شمارد خدا کسی را به سوی او می فرستد تا پیش از مردنش وی را سبک کند .(10)
پاورقی ها
1-سورۀ قصص . آیه 23
2-سورۀ یوسف آیه 78
3-روضة الواعظین. ص 476
4-الفقیه .ج2.ص 625
5-الامالی . طوسی . ص 8
6-الکافی .ج5.ص 27
7-الکافی .ج2.ص 165
8-الکافی.ج2.ص 658
9-الکافی .ج2.ص 658
10-الکافی .ج2.ص 658