قلعه دا و دختر قلعهای در ۳ کیلومتری شمال شهر رامهرمز، از آثار گرانبهای فرهنگی- تاریخی استان خوزستان است که به دوران ساسانیان تعلق دارد.
این قلعه در شمال رامهرمز در دامنه های میانی کوهی گچی بر روی دو تپه در امتداد هم واقع شده است. شکل گرد و دایره مانند هر دو واحد قلعه چنان است که معماری قلعه سازی رومی را می رساند و مانند آثاری است که از قلاع رومی در جنوب مدیترانه کمابیش بر جای مانده اند. این قلعه شبیه دژی است که در روزگار ساسانیان برای حفاظت راه تجاری و نظامی شوش، واجار، اصفهان یا برای نگهبانی کاخ و خزائن رامهرمز یا نظارت بر جلگه زراعی، باغها، مزارع و انبارهای غله ساخته شده باشد و رومی ها در ساختن و یا در طرح و نقشه آن دخالت داشته باشند.
پیشینیان آن را به نام قلعه «دا و دور» به معنای «مادر و دختر» میخواندند. برخی پژوهشگران و مردمنگاران نام «داوو و دختر» را بیانگر میزان نفوذ و اقتدار زنان در برههای از تاریخ میدانند و گروهی دیگر نیز بر این باورند که این لفظ، شکل تغییریافتهٔ لفظ «دادور» به معنای دادگستر میباشد، هرچند این نظریات محکم نیستند.
در ساخت این قلعه سترگ از مصالح ساختمانی چون سنگ، ملات گچ و در برخی از نقاط از آجر و قیر استفاده شده که سنگ آن از رودخانهٔ «اعلا» و سنگ پی آن را از معادن اطراف آن که در حدود سه کیلومتری شرق و شمال شرق قلعه قرار دارد، آوردهاند. قیر آن که قیر طبیعی میباشد از معادن قدیمی در سه کیلومتری ضلع شمالی قلعه به محل آورده شدهاست. بیشترین استفاده از آجر در این بنا مربوط به برجهای ظلعه جنوبی است.
این قلعه در ۳ کیلومتری شمال شهر رامهرمز بر روی کوههای مرتفع گلچین مشرف بر شهر و دشت رامهرمز قرار دارد. قلعهٔ دا و دختر در ارتفاع حدوداً ۶۰۰ متری بر روی کوه قرار دارد به طوری که از سینهکش پایین کوه تا قلعه حدود ۳۰ دقیقه راه است.
منابع
«قلعه دختر». سایت جامع گردشگری ایران.
دژ مادر و دختر، سایت خوزستان، برداشت شده در ۱۷ فروردین ۱۳۸۹.