توجه به مقام مادر و عظمت رنجی که برای فرزند تحمل کرده ، زمینه ساز آشنایی با جایگاه مادر است ، از همین رو امام سجاد(ع) فرمود: حق مادرت این است که بدانی او تو را به گونه ای حمل کرد که هیچ کس ، دیگری را چنین حمل نمی کندو تو را از ثمرۀ قلب خود چیزی عطا کرد که هیچ کس به دیگری نمی دهد و تو را با همۀ اعضای بدن خود محافظت کرد و باکی نداشت که خود گرسنه باشد و به تو غذا دهد، یا تشنه باشد و تو را سیراب کند، یا خودش عریان باشد و تو را بپوشاند ، یا خود در آفتاب باشد و تو را در سایه قرار دهد و برای تو از خوابش بگذردو تو را از سرما و گرما حفظ کرد تا برای او باشی. بدان که توان شکر او را نداری جز به یاری خدا و توفیق او.(1)
اولویت مادر
حق مادری به قدری گسترده و مهم است که حتی از حق پدر برتر است. از این رو رسول خدا (ص) فرمود: هرگاه نماز مستحب بودی و پدرت تو را فراخواند ، نمازت را قطع کن (2) ؛ ولی اگر مادرت تو را فراخواند نمازت را قطع کن [و اجابتش ] کن.(3)
فزونی نیکی به مادر
امام باقر (ع) می فرمایدک حضرت موسی بن عمران (س) سه بار به خدا عرض کرد : پروردگارا! به من توصیه ای کن! خدا سبحان در هر سه بار فرمود: تو را به خودم سفارش می کنم ؛ آن گاه عرض کرد : پروردگارا !مراسفارش کن! فرمود: تو را سفارش می کنم به مادرت ، سپس عرض کرد : پروردگارا! مرا سفارش کن . فرمود: تو را به مادرت سفارش می کنم . باز گفت : پروردگارا! مرا سفارش کن.فرمود: تو را به پدرت سفارش می کنم . امام باقر(ع) افزود : از همین روگفته می شود که حق مادر از نیکی ، دو سوم و برای پدر یک سوم است .(4)
نکته : هرچند در احادیث ، بر نیکی به مادر، بیش از پدر توصیه شده است ، در این حدیث مبارک این احتمال وجود دارد که توصیه یاد شده به حضرت موسی (ع) به جهت ویژگی مادر آن گرامی است .
امام رضا (ع) در تقدّم حق مادر فرمود: بدان که حق مادر لازم ترین حقوق و واجب ترین آن است ، زیرا او به گونه ای فرزند را حمل کرد که هیچ کس ، دیگری را چنین حمل نمی کند ؛ او با گوش ، چشم و همه جوارح خود از فرزند مراقبت کرد، در حالی که از این شادمان و امیداور بود، پس او فرزندش را با آن سختی که هیچ کس بر چنین سختی صبر نمی کند حمل کرد و راضی شد که خود گرسنه و فرزندش سیر باشد، خود تشنه و فرزندش سیراب باشد، خود برهنه و فرزندش پوشیده باشدو فرزند در سایه باشد ، درحالی که خود در آفتاب به سر می برد، پس سپاسگزاری از مادر و نیکی به وی باید به اندازه این فداکاری او باشد ، گرچه شما توان ادای کمترین حق را ندارید ، مگر به یاری خدا و خدای عزّوجلّ حق او را قرین خود قرار داد و فرمود: مرا شکرگزار باش؛ مبادا فرمان نبری و سپاسگزاری نکنی که بازگشت همگان به سوی من است .(5)
پاورقی ها
1-الفقیه .ج2.ص 621
2-رها کردن و قطع نماز مستحب اشکال ندارد
3-مستدرک الوسائل .ج15.ص 181
4-الامالی .صدوق .ص 151
5-سوره لقمان . آیه 14 – فقه الرضا(ع) . ص 334