ديوان حافظ پس از كتب دينی، پرفروش‌ترين است

[صدای رسا]

به گزارش خبرگزاری بين‌المللی قرآن(ايكنا)حافظ، محبوب‌ترين شاعر يا هنرمند انديشمند ايرانی است و بدون ترديد مخاطب گسترده اشعار حافظ نمايانگر اين هنر است.

فانی افزود: با مراجعه به كارنامه نشر هر ساله كشور نشان می‌دهد كه هميشه ديوان حافظ جزء پرفروش‌ترين كتاب‌های سال بوده است، البته پس از كتاب‌های دينی همانند مفاتيح‌الجنان كه تعداد چاپ‌هايش بيشتر است و اين نمايانگر آن است كه مخاطب گسترده‌ای دارد و پاسخگوی نياز مخاطب است.

فانی با بيان اينكه برای نگارش شرح بايد متكی به ديوان حافظ بود، اظهار كرد: در حال حاضر حدود دو هزار نسخه خطی درباره حافظ در سراسر دنيا وجود دارد و از ميان آنها يك سوم در ايران و بقيه در شبه قاره است و اين نسخ از اوايل قرن نهم آغاز شده و تا به امروز ادامه دارند.

وی در ادامه، چاپ‌های متعدد شرح حافظ نظير شرح انتقادی علامه محمدی‌قزوينی را مورد اشاره قرار داد و تصريح كرد: حميديان در شرح خود، شرح خانلری را مبنا قرار داده كه متكی بر نسخه‌های متعددی است، البته مدام به نسخه بدل‌های ديگر نظر دارد.

اين مترجم شرح شوق را نوعی گفت‌وگو با حافظ‌پژوهان خواند و ادامه داد: شرح يكی از سنت‌های رايج و شكوفای جهان اسلام بوده است، اما شرح را نبايد با تك‌نگاری درباره يك فرد مشتبه كرد؛ چرا كه شرح‌نويسی شيوه خاصی از نوشتن درباره يك فرد است و مشكلات اثر را نيز برای خواننده روشن می‌كند.

وی در ادامه بيان كرد: شرح‌های مختلفی درباره حافظ نوشته شده است كه فقط به يك بعد، يعنی غزل‌های وی توجه شده است؛ از اين رو ما با جهان‌بينی حافظ نيز سر و كار داريم و سعيد حميديان در اثر خود در مجلد اول اين موضوع را مورد توجه قرار داده است.

فانی گفت: شرح شوق مفصل‌ترين و جامع‌ترين شرحی است كه تاكنون نوشته شده و شرح‌های موجود ديگر فقط شرح هستند و از نخستين غزل آغاز كرده و به ترتيب ادامه می‌يابد و هيچ يك وارد جهان‌بينی شاعر نمی‌شوند؛ از اين رو شرح شوق نخستين كتابی است كه در هر دو زمينه وارد شده.

وی در ادامه افزود: جلد نخست اين كتاب پنج جلدی، به طور مستقل درباره حافظ است و در دو بخش به منش و شيوه و شكل بيان حافظ پرداخته است و به همه وجوه مختلفی كه می‌شد از آن زاويه به حافظ نگاه كرد توجه شده است و خواننده را وارد دنيای حافظ می‌كند.

اين ويراستار و كتاب‌شناس با بيان اينكه شرح شوق تنها شرح كامل ديوان حافظ است، تصريح كرد: در اثر هنری آنچه مهم است جامعيت و يكپارچگی اثر است. درباره حافظ در اين زمينه بحث‌های زيادی شده كه آيا غزل‌های حافظ منسجم است يا نه؟ كه در اين زمينه بايد گفت، اثر هنری اگر يكپارچه نباشد ناقص است و انسجام بين اعضای يك اثر به خلاقيت هنرمند وابسته است.

فانی در ادامه گفت: اثر هنری اثری است كه با سمبليسم می‌توان به آن نزديك شد، البته نبايد سمبل را با نماد و استعاره اشتباه كرد. خلق نماد كار هنرمند است و نمادگرايی است كه جايگاه هنرمند را در هنر نشان می‌دهد.

نيمی از اين غزل‌ها از تنوع مضمونی برخوردارند

در ادامه اين مراسم، سعيد حميديان، نويسنده شرح شوق نيز اظهار كرد: روزی كه اين كار را شروع كردم، بعد از گذشت 25 سال يادداشت‌برداری كتاب به اتمام رسيد و در اين مدت گاهی به روزهای متوالی اين رشته قطع شده است و هميشه می‌گفتم كه آيا می‌شود اين اثر را به پايان برسانم؛ در اين روزگار و عمر كه به آن اعتباری نيست.

وی با اشاره به استقبال خوب از اين اثر افزود: با گذشت پنج ماه از انتشار اين اثر و گرانی كتاب، چاپ اول آن به اتمام رسيده و انتشارات قطره اقدام به انتشار چاپ دوم آن كرده و از روز گذشته وارد بازار نشر شده است.

حميديان با اشاره به شرح خود مبتنی بر اثر خانلری بيان كرد:

قزوينی حدود 75 سال قبل كه هنوز چند نسخه قديمی حاضر كشف نشده بودند اين كار را انجام داد. در حالی كه بعد از چاپ قزوينی به مرور نسخه‌های قديمی‌تری كه به زبان حافظ نزديك‌تر هستند كشف شدند. در چاپ خانلری همه اين نسخه‌ها به كار گرفته شده‌اند. با اين وجود هنوز هم معتقدم كه قزوينی در موارد قابل توجه و زيادی حتی به تصحيح خانلری هم برتری دارد.

وی گفت: به هر حال اين يك امر نسبی است و نمی‌توان به قطعيت درباره آن صحبت كرد. هيچ كدام از تصحيح‌هايی كه تا به امروز انجام شده‌اند مطلق و ابدی نيستند. هر كدام از اينها يك يا چند قدم جلوتر از كارهای قبلی هستند، اما هيچ كدام مطلق نيستند. به هر حال بايد توجه كرد بيشتر تحقيقاتی كه در طول 20، 30 سال گذشته درباره حافظ انجام شده براساس تصحيح خانلری بوده است.

حميديان با اشاره به ويژگی اثر گفت: مهمترين ويژگی اثر ساختارگرايانه بودن آن است و آنچه در اين كتاب آمده مبتنی بر يك تفكر خاص درباره يك اثر هنری است به اين معنا كه يك اثر هنری می‌تواند از اجزای پراكنده تشكيل شود.

وی با بيان اينكه غزل‌های حافظ دارای تنوع موضوعی و محتوايی است، بيان كرد: خرمشاهی معتقد است كه ابيات متنوع حافظ به يكديگر ربطی ندارد، اما من معتقدم كه شايد ما نتوانيم ارتباط ابيات را درك كنيم، اما می‌توانيم كاری را در اين راستا آغاز كرده و به ارتباط ابيات در غزل پی ببريم و می‌توان در رابطه با تنوع غزل‌های حافظ گفت كه حدود نيمی از اين غزل‌ها از تنوع مضمونی برخوردار هستند.

منبع: ایکنا