مدیریت پسماند؛ مغفول در شهرهای امروز

[ن کیوانپور]

با توجه به این که طیف وسیعی از تولیدات صنعتی را داریم، پسماندهای صنعتی هم دارای تنوع بسیاری هستند. بعضی از این پسماندها به وسیله بازیافت با پردازش در صنایع دیگر کاربرد دارد، مثل قطعات برش خورده فلزات، اما پسماند برخی صنایع برای بازیافت نیازمند پروسه جدی­تری است، مثل صنایع سالامبورسازی ( دباغی ) پسماند بعضی صنایع هم فوق العاده خطرناک و سمی هستند، مانند صنایع شیمیایی. بنابراین با چنین تنوعی لازم است که در هر مورد متناسب با نوع صنعت اقدام کنند. پیش­تر در پروژه­ای بانک اطلاعات مختصری درباره کارخانه­ های حاشیه جاده کرج تهیه کردیم. این اتفاق باید برای شهرک­های صنعتی و کارخانه­هایی که داخل شهرک­ها هم نیستند، انجام شود چون بسیاری از این کارخانه ­ها زباله­های خود را در حاشیه جاده­ها و داخل رودخانه­ ها تخلیه می­کنند که گاهی آثار سم آن­ها سال­ها در محیط پایدار می­ماند سم­هایی که عمدتا سرطان­زا هستند و روی حیوانات و موجودات ساکن آن منطقه نیز اثرات زیان باری می­ گذارند. گاهی هم این زباله­ها در مکان­هایی روی هم تلنبار می­شوند که علاوه بر آلوده کردن محیط، سبب آتش سوزی می­شوند . براساس قانون باید محل دفن این پسماندها جدا و ویژه باشد، ولی تا جایی که من اطلاع دارم، حداقل در حوزه تهران این اتفاق نیفتاده است. هر چند بعضی شرکت­ها مدیریت می­شوند و از طرف سازمان حفاظت محیط زیست به آن­ها برای بی­خطرسازی و دفن زباله­ هایشان کمک می­شود.

تاکنون لیست­ های مختلفی از مواد صنعتی تهیه شده و در کشورهای دیگر براساس نوع پسماند، عمل بازیافت، پردازش یا بی­خطرسازی صورت می­گیرد. بعضی کشورها پسماندهای خود را برای دفن به کشورهای جهان سومی می­فرستند. مثلا آلمان پسماندهای الکترونیکی خود را به خاطر خطر بالای آن به کشورهای آفریقایی ارسال می­کند که پس از بازیافت آن­ها، فلزات دوباره به آلمان برگردانده می­شود. براساس قانون مدیریت پسماند قرار بود پسماندهای صنعتی سر و سامان پیدا کند و وزارت صنایع و معادن با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست ضوابط اجرایی، پسماندهای صنعتی را تهیه کند و به تصویب برساند، که تا امروز این اتفاق نیفتاده استف مسئله­ای که برای پسماندهای بیمارستانی و تا حدودی هم برای پسماندهای کشاورزی به وقوع پیوسته است.

احمد جنیدی
( معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران )
شماره سوم ماهنامه بنیاد ملی نخبگان