با توجه به این که طیف وسیعی از تولیدات صنعتی را داریم، پسماندهای صنعتی هم دارای تنوع بسیاری هستند. بعضی از این پسماندها به وسیله بازیافت با پردازش در صنایع دیگر کاربرد دارد، مثل قطعات برش خورده فلزات، اما پسماند برخی صنایع برای بازیافت نیازمند پروسه جدیتری است، مثل صنایع سالامبورسازی ( دباغی ) پسماند بعضی صنایع هم فوق العاده خطرناک و سمی هستند، مانند صنایع شیمیایی. بنابراین با چنین تنوعی لازم است که در هر مورد متناسب با نوع صنعت اقدام کنند. پیشتر در پروژهای بانک اطلاعات مختصری درباره کارخانه های حاشیه جاده کرج تهیه کردیم. این اتفاق باید برای شهرکهای صنعتی و کارخانههایی که داخل شهرکها هم نیستند، انجام شود چون بسیاری از این کارخانه ها زبالههای خود را در حاشیه جادهها و داخل رودخانه ها تخلیه میکنند که گاهی آثار سم آنها سالها در محیط پایدار میماند سمهایی که عمدتا سرطانزا هستند و روی حیوانات و موجودات ساکن آن منطقه نیز اثرات زیان باری می گذارند. گاهی هم این زبالهها در مکانهایی روی هم تلنبار میشوند که علاوه بر آلوده کردن محیط، سبب آتش سوزی میشوند . براساس قانون باید محل دفن این پسماندها جدا و ویژه باشد، ولی تا جایی که من اطلاع دارم، حداقل در حوزه تهران این اتفاق نیفتاده است. هر چند بعضی شرکتها مدیریت میشوند و از طرف سازمان حفاظت محیط زیست به آنها برای بیخطرسازی و دفن زباله هایشان کمک میشود.
تاکنون لیست های مختلفی از مواد صنعتی تهیه شده و در کشورهای دیگر براساس نوع پسماند، عمل بازیافت، پردازش یا بیخطرسازی صورت میگیرد. بعضی کشورها پسماندهای خود را برای دفن به کشورهای جهان سومی میفرستند. مثلا آلمان پسماندهای الکترونیکی خود را به خاطر خطر بالای آن به کشورهای آفریقایی ارسال میکند که پس از بازیافت آنها، فلزات دوباره به آلمان برگردانده میشود. براساس قانون مدیریت پسماند قرار بود پسماندهای صنعتی سر و سامان پیدا کند و وزارت صنایع و معادن با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست ضوابط اجرایی، پسماندهای صنعتی را تهیه کند و به تصویب برساند، که تا امروز این اتفاق نیفتاده استف مسئلهای که برای پسماندهای بیمارستانی و تا حدودی هم برای پسماندهای کشاورزی به وقوع پیوسته است.
احمد جنیدی
( معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران )
شماره سوم ماهنامه بنیاد ملی نخبگان