تاريخچه ي سينما در ايران

[صدای رسا]

سينما زماني که به سرزمين ما ايران رسيد، اسباب بازي ملوکانه اي در دست شاه قاجار بود. و اگر سفر مظفرالدين شاه به فرنگ در شروع قرن مصادف با نمايش برادران لومير نمي شد سينما در ايران چه سرنوشتي پيدا مي کرد؟ مظفرالدين شاه سينماتوگراف را مي بيند و دستور خريد آن را مي دهد و به ايران مي آورد تا از آن به طور خصوصي استفاده کند و سينما در پس پرده ي حرم باقي مي ماند.

سينما را مظفرالدين شاه وارد مملکت کرد؛ اما نه به قصد خدمت به ملتش؛ بلکه در جهت ارضاي ذهن تنوع طلب و نوجويش. چهار، پنج سال بعد از ورود خصوصي سينما به ايران نمايش فيلم توسط ميرزا ابراهيم خان صحافباشي که سفر به اروپا را تجربه کرده بود، علني مي شود. صحاف باشي که با کاربرد سينما آشنا شده بود، آن را به ميان مردم برد، اين تاريخ(۱۹۰۵) براي نمايش فيلم در ايران سابقه اي آبرومند و هم عصر با اکثر کشورهاي پيشرفته ي جهان ارائه مي دهد. کار نمايش فيلم بعد از فقط يک ماه بهم مي خورد و صحافباشي در پي گرفتاري هاي مالي دستگير و سپس تبعيد مي شود و سرانجام به هند مي رود و حرکتش ناتمام مي ماند. بعد اين باور بوجود آمد که کار سينما را بايد خارجي ها برعهده گيرند و لذا فعاليت هاي سينماداري را افراد غير ايراني شکل دادند. در کار فيلم سازي نيز وضع به همين منوال بود. با انقلاب مشروطه مجدداً اولين مباشران سينما در ايران اسامي غيرايراني داشتند: روسي خان (ايوانف)، آقايوف، اسماعيلوف، لوين و ياکوسبن.

اولين ايراني که نخستين فيلم ناطق را مي سازد، در آنسوي مرزها، در هند اجازه ي کار پيدا مي کند كه از همان ابتدا، اقتباس و تقليد، ساختار سينماي ايران را دچار تشتت کرد و بنايي بدون استحکام، فکر، ذوق و سليقه پي ريزي شد. پيشگامان سينماي ايران هنر سينما را سال ها پيش در اين ملک متولد ساختند، کساني چون: آوانس اوگانيانس، عبدالحسين سپنتا، خان بابا معتضدي، ابراهيم مرادي، اسماعيل کوشان، محسن بديع، احمد شيرازي، ساموئل خاچيکيان، مهدي اميرقاسمخاني، واهاک وارطانيان، آرمان، مسعود کيميايي، ناصر تقوايي، داريوش مهرجويي، علي حاتمي، بهرام بيضايي، نعمت حقيقي، فرخ غفاري، ابراهيم گلستان، عباس کيارستمي، امير نادري، محمدعلي فردين، اسفنديار منفرزاده، بهروز وثوقي، روبيک منصوري، ناصر ملک مطيعي، سهراب شهيد ثالث، پرويز کيمياوي، محسن مخملباف، ابراهيم حاتمي کيا، رخشان بني اعتماد، و انبوه زنان و مردان ديگري که اين هنر را کشف کردند، به بلوغ رساندند و گسترش بخشيدند. در تمام اين سال ها، سينما در هر دوره و زمانه اي به شکلي درآمد. گاه هنر ناب بود و گاه وسيله ي تبليغ، گاه، اسباب تفريح و سرگرمي زمينه اي براي انتقال پيام. سينماي ايران در اين سال ها انبوهي علاقمند را با خود همراه کرد. امروزه دوربين و سينما که آن را صنعت تصوير نيز گفته اند، ابزاري است توانمند در دست هنرمنداني که مي کوشند به نگريستن معناي تازه اي ببخشند.

منبع: سايت آفتاب