مراسم عروسی در میان ترکمنان

[صدای رسا]

ازدواج و مراسم عروسي تركمن‌ها نكات و مراحلي دارد پوشيده از رمز و اسرار كه كليد هر رمز را بايد در زندگي گذشته آنان و شرايط آن و عوامل تاريخي اجتماعي آنان جستجو كرد.

در قوم تركمن مراسم خواستگاري توسط مادر شوهر و عروسهاي بزرگ خانواده داماد انجام مي‌شود پس ازآن نيز مراسم نشانگذاري( يوزگ داقما )برگزارمي شود.

بعد از آن و طي مراسمي به نام "اولي قودا" خانواده داماد و اقوام نزديكش براي عروس طلا مي‌برند. آنها طلا را همراه با نانهاي روغني سنتي بندرتركمن به نام بيشمه، قاتما، يوسبق ، پتير به عروس هديه مي كنند. پس از برگزاري جشن عروسي كه توسط داماد و عروس به صورت مجزا انجام مي شود روز سوم وصل عروس و داماد است."گلن آلما" يا "كوجبه" (كجاوه) يعني همان ماشين عروس تزئين مي شود تركمن ها براي تزئين ماشين عروس از تور، گل و ... كه در ساير مناطق براي تزئين ماشين عروس به كار مي برند استفاده نمي كنند و از تكه هاي رنگارنگ پارچه و گليم براي تزئين ماشين بهره مي جويند. در اين مرحله ريش سفيدان اقوام داماد براي اعطاي مهريه به پدر عروس به منزلش مي آيند. تركمن ها در روز بردن عروس مهريه را به خانواده عروس مي پردازند كه اين منبع در حال حاضر از يك ميليون تومان تا 5/1 ميليون متغيير است كه در واقع معادل شيربها در فرهنگ غيرتركمن است و از مهريه قراردادي همچون سكه و .... هيچ خبري نيست اين مبلغ تنها پولي است كه روز بردن عروس به او و خانواده اش اعطا مي شود كه معمولاً هم صرف خريد جهيزيه براي عروس مي شود.

در غروب همان روز مرحله بعدي كه "اوجا" نام دارد آغاز مي شود در اين مراسم زنان نزديك هر دو فاميل غذاي ويژه مراسم "اوجا" را كه با راسته گاو درست مي شود و تركمن ها آن را "چكدر مه" مي نامند مي پزند و سپس در دو ديس خيلي بزرگ مي ريزند تا عروس و داماد براي اولين بار غذاي زندگي مشتركشان را با هم صرف كنند.

پس از آن مراسم "آنق گذاري" انجام مي شود "آنق" همان كلاه است كلاهي كه همه زنان تركمن پس از ازدواج بر سر مي گذارند تا بدين وسيله از دختران ازدواج نكرده مجزا شوند. آنق گذاري طي مراسمي ويژه و توسط جاري بزرگ عروس انجام مي شود آنق به صورت طلقه اي تو خالي است.

در اين مرحله به عروس يك كاسه روغن، يك كاسه آرد سفيد ويك"ايگ"(وسيله ريسيدن نخ ابريشم) اعطا مي شود. روغن به نيت بركت زندگي، آرد سفيد به نيت نان آور بودن وخوش قدمي و ايگ به نيت كاري بودن عروس. "الش درماگ" ، مرحله بعدي اين مراسم است. در واقع مرحله دست به دست دادن عروس و داماد قبل از شب زفاف است در اين مراسم عروس و داماد ما بين اقوام هردو طرف نشسته و دست به دست هم پيوند وصلت هميشگي مي بندند و جاري عروس هم برايشان شعرهاي زيبا با نيت خوشبختي مي خواند.

در مرحله آخر اين مراسم كه "قيترماق" نام دارد عروس به خانه پدر شوهر مي رود و پس از چند روز در آنجا و يا در خانه جديداش زندگي را آغاز مي كند.

در گذشته گاه عروس 2تا 4 سال در خانه پدر شوهر مي ماند و داماد در اين مدت هيچگاه او را ملاقات نمي كرد و فقط بعد از گذشت اين سال ها و با برپايي جشن كوچكي عروس به منزل جديد داماد مي رفت.

اين رسم اكنون بين تركمن ها كمرنگ شده و عروس و داماد و بعد از اقامت كوتاهي در منزل پدر شوهر يا به خانه مستقل خود نقل مكان مي كنند و يا بلافاصله پس از مراسم ازدواج در خانه پدر شوهر زندگي شان را آغاز مي كنند.