جاسوس دل و پیک عقل

[رها شعبانی]

در میان پیروان ادیان بزرگ، مسلمانان، خاصه شیعیان، همواره این امتیاز ویژه را داشته و دارند که افزون بر کتاب آسمانی قرآن، از آبشخور دریای بی کرانه ی دیگری برخوردارند و این زلال همیشه جاری، هماره در کوران و تاریکنای زندگی، چراغ راه رشد و بالندگیشان بوده است...
سخنانی گرانسنگ و انسان ساز از موسس مکتب جاوید اسلام، حضرت ختمی مرتبت (ص) و خاندان گرانمایه اش (ع).
راویان و حدیث پژوهان مسلمان از همان سده های نخستین طلوع اسلام در حفظ و پاسداری از این میراث پر ارج سعی وافر داشته اند. از همین روی یکی از سنت های حسنه ای که از دیرباز تا کنون در میان محدثان و دانشمندان اسلامی جریان داشته سنت نیکوی چهل حدیث نگاری است.

امام علی - علیه السّلام - فرمود: چشم، جاسوس دل و پیک عقل است.

چنین می نماید که دانشمندان اسلامی در پاسداشت این سنت دیرینه مهم از روایت نبوی بوده اند که فرمود: من حفظ من امتی اربعین حدیثا مما یحتاجون الیه من امر دینهم، بعثه الله یوم القیامه فقیها عالما. (خصال، الصدوق،319-302)
هر کس از امت من چهل حدیث از احادیث دینی مورد نیاز جامعه را حفظ کند خداوند متعال او را در روز قیامت به عنوان فقیه و دانشمند محشور خواهد کرد .»
امروز که دستاوردهای زندگی پیچیده ماشینی، مولود نافرخنده اضطراب را برای بشر جدید به بار آورده است، برای رسیدن به ساحل آرامش و ماندن در مسیر، به این سرمایه جاری و جاودان، محتاجیم بیش از همیشه.

چهل حدیث نگاه به نامحرم

1. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : النظر سهمٌ مسمومٌ مِن سِهام إبلیس فمَن ترکها خوفاً مِنَ الله إعطاه اللهُ إیماناً یجدُ حلاوتَه فی قلبه.
«بحار الانوار، ج 104، ص 38»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: نگاه به (نامحرم) یکی از تیر های زهر آلود شیطان است، هر کس از ترس خدا آن را ترک نماید، خداوند ایمانی به او عطا فرماید که شیرینی آن را در دل خویش بیابد.
2. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : مَن مَلَأَ مِنِ امرأةٍ حراماً حَشاهما الله عزّوجلّ یوم القیامة بمسامیرَ مِن نارٍ و حشاهما ناراً حتی یَقضیَ بین الناس ثم یُؤمَر به إلی النار.
«بحار الانوار، ج 73، ص 366»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: کسی که چشمان خود را از نگاه حرام به زنی پر کند، خدای بزرگ و بلند مرتبه در روز قیامت چشمان او را با میخ های آتشین پر کرده و از آتش انباشته می سازد تا حساب مردم به پایان رسد، آنگاه فرمان می دهد که او را به آتش جهنم برند.
3. قالت فاطمة - سلام الله علیها - : خیرٌ للنِّساء أن لا یَرَین الرجالَ و لا یراهنَّ الرجال.
«بحار الانوار، ج 104، ص 36»
حضرت زهرا - سلام الله علیها - فرمود: بهترین چیز برای زنان این است که (بدون ضرورت) مردان نامحرم را نبینند و مردان نامحرم نیز به آنان ننگرند.
4. قال الامام الصادق - علیه السّلام - : النظرةُ سهمٌ مِن سِهام إبلیس مسمومٌ، مَن ترکها لِلّه عزّوجلّ لا لِغیره أعقبه الله أمناً و إیماناً یجدُ طَعْمَه.
«وسائل الشیعه، ج 14، ص 139»
امام صادق - علیه السّلام - فرمود: نگاه به (نامحرم) یکی از تیر های زهر آلود شیطان است، هرکس به خاطر خدای بزرگ و بلند مرتبه، نه به خاطر غیر او، آن را ترک نماید در پی آن خداوند آرامش و ایمانی به او ارزانی فرماید که طعم آن را بیابد.
5. قال الامام الصادق - علیه السّلام - : من نظر إلی امرأةٍ فَرفَعَ بصرَه إلی السماء أو غمّضَ بصرَه لَم یرتَدَّ إلیه بصرُه حتی یزوِّجَه الله عزّوجلّ مِنَ الحُور العین.
«بحار الانوار، ج 104، ص 37»
امام صادق - علیه السّلام - فرمود: کسی که نگاهش به زنی (نامحرم) بیفتد و فوراً چشم خود را به طرف آسمان کند یا آن را فرو ببندد، چشم خود را برهم نمی زند مگر این که خدای بزرگ و بلند مرتبه از حوریان بهشتی به ازدواج او درآورد.
6. قال الامام علی - علیه السّلام - : مَن غَضَّ طَرفَه أراح قلبَه.
«غرر الحکم، ص 354»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: هرکس (در برابر گناه) چشم خود را فرو بندد، دلش را آسوده گرداند.
7. قال الامام الصادق - علیه السّلام - : ما اعتَصَمَ أحدٌ بمثل ما اعتصم بغَِضِّ البصر فانّ البصرَ لا یُغَضُّ عن مَحارم الله إلاّ و قد سبق إلی قلبه مشاهدةُ العظمة والجلال.
«بحار الانوار، ج 104، ص 41»
امام صادق - علیه السّلام - فرمود: هیچ کس به چیزی (محکم تر از) فروبستن چشم (از گناه) چنگ نزده است، زیرا چشم از محرّمات الهی بسته نمی گردد مگر این که قبلاً عظمت و جلال خداوند را در دل خویش مشاهده کرده باشد.
8. قال الامام علی - علیه السّلام - : نِعمَ الوَرَعُ غَضُّ الطَّرف.
«غرر الحکم، ص 395»
در بدن عضوی کم سپاس تر از چشم نیست، پس خواهش آن را بر آورده نسازید که شما را از یاد خدای بزرگ و بلند مرتبه باز می دارد.
امام علی - علیه السّلام - فرمود: چه پارسایی نیکویی است، چشم پوشی (از گناه(.
9. قال الامام علی - علیه السّلام - : نِعمَ صارفُ الشهواتِ غَضُّ الأبصار.
«غرر الحکم، ص 394»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: فروبستن چشم ها (ازنامحرم)، بازدارنده خوبی از شهوت ها وخواهش های نفسانی است.
10. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : لکلِّ عُضوٍ حظٌّ من الزنا فالعینُ زناه النَّظر.
«بحار الانوار، ج 104، ص 38»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: برای هر عضوی (از اعضاء بدن) بهره ای از زنا است و زنای چشم، نگاه کردن (به نامحرم) است.
11. قال الامام علی - علیه السّلام - : العُیونُ مصائدُ الشیطان.
«غرر الحکم، ص 51»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: چشم ها، دام های شیطانند.
12. قال الامام علی - علیه السّلام - : العینُ رائدُ الفِتَن.
«غرر الحکم، ص 51»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: چشم، جلودار فتنه ها و گناهان است.
13. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : إیّاکم و فضولَ النظر فإنّهُ‌‌ یَبذُر الهوی و یُولِدُ الغفلة.
«بحار الانوار، ج 72، ص 199»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: از نگاه های زیادی و بی فائده بپرهیزید، زیرا که تخم هوس را (در دل) می پاشد و موجب غفلت می شود.
14. قال الامام علی - علیه السّلام - : العینُ رائدُ القلب.
«غرر الحکم، ص 51»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: چشم، جلودار و راهنمای دل (به سوی گناه) است.
15. قال الامام علی - علیه السّلام - : العینُ جاسوسُ القلب و بریدُ العقل.
«بحار الانوار، ج 104، ص 41»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: چشم، جاسوس دل و پیک عقل است.
16. قال الامام علی - علیه السّلام - فی صفة المتقین: غَضُّو أبصارهم عمّا حرَّم الله علیهم.
«نهج البلاغه، خطبه 184»
امام علی - علیه السّلام - در وصف پرهیزگاران فرمود: دیدگان خود را از آنچه خداوند بر آنان حرام کرده است فرو بسته اند.
17. قال الامام علی - علیه السّلام - : القلبُ مُصحَفُ البَصَر.
«نهج البلاغه، حکمت 401»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: دل، کتاب دیده است (آنچه چشم می بیند بر صفحه ی دل ثبت می شود).
18. قال الامام علی - علیه السّلام - : نَهی رسول الله - صلّی الله علیه و آله - أن ینظر الرجلُ إلی عورة أخیه المسلم و قال: من تأمَّل عورةَ أَخیه المسلم لَعَنَه سبعون ألف ملکٍ و نَهی المرأةَ إن تنظر إلی عورةِ المرأة.
«من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 9»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: رسول خدا - صلّی الله علیه و آله -‌ نهی فرمود از این که مرد به عورت برادر مسلمانش نگاه کند و فرمود هر کس با توجّه به عورت برادر مسلمانش نظر افکند، هفتاد هزار فرشته او را لعنت کنند، و همچنین نهی فرمود از نگاه کردن زن به عورت زن دیگر.
نگاه به (نامحرم) یکی از تیر های زهر آلود شیطان است، هرکس به خاطر خدای بزرگ و بلند مرتبه، نه به خاطر غیر او، آن را ترک نماید در پی آن خداوند آرامش و ایمانی به او ارزانی فرماید که طعم آن را بیابد.19. قال الامام علی - علیه السّلام - : إذا أبصرت العینُ الشهوةَ عَمِیَ القلبُ من العاقبة.
«غرر الحکم، ص 155»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: هر گاه چشم، شهوت بین شود، دیده عاقبت بینیِ دل کور شود.
20. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : من مَلَأ عینَه من حرامٍ مَلأَ اللهُ عینَه یومَ القیامةِ من النار إلاّ أن یتوب و یَرجِعَ.
«بحار الانوار، ج 76. ص 334»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: هر کس چشم خود را از (نگاه های) حرام پر کند، خداوند در روز قیامت چشم او را از آتش پر گرداند، مگر این که توبه کند و برگردد.
21. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : غَضُّوا أبصارَکم تَرَونَ العجائب.
«بحار الانوار، ج 104، ص 41»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: چشمان خود را (ازحرام) فرو بندید تا شگفتی ها را ببینید.
22. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : مَنِ اطَّلع فی بیت جاره فنظر إلی عورة رجلٍ أو شَعرِ امرأةٍ أو شئ من جسدها کان حقّاً علی الله أن یُدخِلَه النار مع المنافقین ... .
«وسائل الشیعه، ج 20، ص 194»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: هر کس در خانه همسایه خویش نظر نماید و به عورت مردی یا موی سر یا جایی از بدن زنی نگاه کند، سزاوار است بر خداوند که او را به همراه منافقینی که در دنیا در پی نگاه به اندام زنان هستند، وارد آتش کند و از دنیا نمی رود مگر این که خداوند رسوایش کند و عورتش را در آخرت تماشاگه ناظران قرار دهد.
23. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : إشتدَّ غَضبُ الله عزّوجلّ علی امرأةٍ ذاتِ بَعلٍ ملأتْ عینَها من غیر زوجها أو غیر مَحرمٍ لها.
«بحار الانوار، ج 76، ص 366»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: خشم خدای بزرگ و بلند مرتبه، بر زنی که چشم خود را از (نگاه به) غیر شوهر خود یا کسی که محرم او نیست پر کند، شدید است.
24. قال الامام الباقر - علیه السّلام - : لَعَنَ رسول الله - صلّی الله علیه و آله - رجلاً ینظر إلی فَرْجِ امرأةٍ لا تحلُّ له.
«وسائل الشیعه، ج 14، ص 138»
امام باقر - علیه السّلام - فرمود: رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - مردی را که به عورت زن نامحرم نگاه کند، لعنت فرمود.
25. قال الامام علی - علیه السّلام - : مَن نَظَرَ بعینِ هواه إفتَتَنَ.
«غرر الحکم، ص 368»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: کسی که با چشم هوی و هوس نگاه کند، در فتنه و گناه افتد.
26. قال الامام علی - علیه السّلام - : مَن أطلق طرفَه کثر أسَفُهُ.
«بحار الانوار، ج 77، ص 286»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: هر کس چشم خود را رها کند، اندوهش بسیار شود.
27. قال الامام علی - علیه السّلام - : مَن أطلق ناظرَه اتعبَ حاضرَه.
«بحار الانوار، ج 104، ص 38»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: هر کس نگاه خود را آزاد گذارد، خاطر خود را به رنج اندازد.
28. قال الامام الصادق - علیه السّلام - : کلُّ عینٍ باکیةٌ یوم القیامة الاّ ثلاثة: عینٌ غُضَّت عن المحارم الله و ... .
«اصول کافی، ج 2، ص 482»
امام صادق - علیه السّلام - فرمود: هر چشمی روز قیامت گریان است مگر سه چشم: چشمی که از (دیدن) آنچه خداحرام کرده است بر هم نهاده شده و ... .
29. قال الامام علی - علیه السّلام - : غَضُّ الطَّرف عن المحارم الله افضلُ العبادة.
«جامع الاحادیث الشیعه، ج 13، ص 323»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: فرو بستن چشم از محرّمات الهی، برترین عبادت است.
30. قال الامام علی - علیه السّلام - : من غَضَّ طرفه قلَّ أَسَفهُ و أمِنَ تلفهُ.
«غرر الحکم، ص 354»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: هر کس (از گناه) چشم فرو بندد اندوهش کمتر شده و از نابودی در امان ماند.
31. قال الامام علی - علیه السّلام - : لیس فی البدن شئٌ أقلُّ شکراً من العین فلا تُعطُوها سُؤلها فَتَشغَلَکم عن ذکر الله عزّوجلّ.
«بحار الانوار، ج 104، ص 36»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: در بدن عضوی کم سپاس تر از چشم نیست، پس خواهش آن را بر آورده نسازید که شما را از یاد خدای بزرگ و بلند مرتبه باز می دارد.
32. قال الامام الصادق - علیه السّلام - : النظرةُ بَعدَ النظرةِ تزرعُ فی القلب الشهوةَ و کفی بها لصاحبها فتنةً.
«وسائل الشیعه، ج 14، ص 139»
امام صادق - علیه السّلام - فرمود: نگاهِ بعد از نگاه، بذر شهوت را در دل می کارد و همین برای به فتنه (و گناه) کشاندن صاحب آن نگاه کافی است.
33. قال الامام الصادق - علیه السّلام - : سُئل امیرالمؤمنین - علیه السّلام - : بما یُستعان علی غَمضِ البصر؟ فقال: بالخُمُود تحت سلطان المطّلع علی سترک.
«بحار الانوار، ج 104، ‌ص 41»
نگاه اول [ناخودآگاه به نامحرم] براى تو [حلال] است و نگاه دوم ممنوع است و حرام و نگاه سوم، هلاکت‏بار استامام صادق - علیه السّلام - فرمود: از امیر المؤمنین - علیه السّلام - پرسیده شد: برای فرو بستن چشم (از گناه) از چه چیز می توان کمک گرفت؟ فرمود: با آرامش یافتن )و خاموش کردن شعله شهوت) در تحت قدرت و حکومت کسی که آگاه بر اسرار توست (خداوند متعال).
34. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : یا أیّها الناس إنما النظرةُ مِنَ الشیطان فمَن وَجَدَ من ذلک شیئاً فلیأتِ أهلَه.
«من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 19»
رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: ای مردم! نگاه (حرام) از شیطان است، هر کس چنین نگاهی برایش پیش آمد، به نزد همسر خود رود.
35. قال الامام علی - علیه السّلام - : اذا رأی أحدُکم امرأةً تُعجِبُهُ فلیأتِ أهلَه فانّ عند أهله مثلَ ما رأی ... .
«بحار الانوار، ج 10، ص 115»
امام علی - علیه السّلام - فرمود: هر گاه فردی از شما زنی را دید و به شگفت آمد به نزد همسرش رود، زیرا نظیر آنچه دیده است در همسر خود او نیز هست، پس شیطان را به دل خود راه ندهد و چشم خود را از آن زن برگرداند؛ و اگر همسر ندارد دو رکعت نماز بخواند و بسیار حمد خدا گوید و بر پیامبر و آل او صلوات فرستد، و آن گاه از خداوند درخواست کند که از فضل خویش (همسری) عطایش فرماید، خداوند هم از روی مهر و رأفت خود نیاز او را برطرف می سازد.
36. قال الامام علی - علیه السّلام - : إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذا نَظَرَ اعْتَبَرَ... وَالْمُنافِقُ إِذا نَظَرَ لَها؛
تحف العقول، ص212
نگاه مؤمن عبرت‏آمیز و نگاه منافق سرگرمى است.
37. قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : إیّاکُم وَ فُضولَ النَّظَرَ فَإنَّهُ یَبذُرُ الهَوَی وَ یولِّدُ الغَفلَهَ
بحارالانوار ج69 ص 19
از نگاه های اضافی بپرهیزید چرا که تخم هوس می پراکند و غفلت می آورد
38. اِیّاکُم وَ النَّظرَة فَانَّها تَزرَع فی القَلبِ الشَهوَة وَ کَفى بِها لِصاحِبِها فِتنَة؛
تحف ‏العقول، ص 305
از نگاه [ناپاک] بپرهیزید که چنین نگاهى تخم شهوت را در دل مى‌کارد و ‏همین براى فتنه‌ى صاحب آن دل بس است.
39. قال الامام الصادق - علیه السّلام - : اِیّاکُم وَ النَّظرَة فَانَّها تَزرَع فی القَلبِ الشَهوَة وَ کَفى بِها لِصاحِبِها فِتنَة؛
تحف ‏العقول، ص 305
از نگاه [ناپاک] بپرهیزید که چنین نگاهى تخم شهوت را در دل مى‌کارد و ‏همین براى فتنه‌ى صاحب آن دل بس است.
40. قال الامام الصادق - علیه السّلام - : اَوَّلُ النَّظَرَةِ لَکَ وَ الثّانیَةُ عَلَیکَ وَ لا لَکَ وَ الثّالِثَةُ فیهَا الهَلاکُ؛
من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 474، ح 4658
نگاه اول [ناخودآگاه به نامحرم] براى تو [حلال] است و نگاه دوم ممنوع است و حرام و نگاه سوم، هلاکت‏بار است.
منبع:تبیان
آکاایران