اسلام درباره‏ى تغذيه چه مى‏فرمايد؟

[سیده فاطیما]

اسلام نسبت به تمام نيازهاى طبيعى انسان عنايت دارد و صدها نكته و دستور در مورد تغذيه، مواد غذايى و مقدار آن و نوع آن و شيوه استفاده‏ى از آن را داده است؛ مثلاً از نظر بهداشتى مى‏فرمايد: ميوه‏ها را بشوييد و با پوست بخوريد، دست خود را بشوييد و با پارچه خشك نكنيد. از غذاى داغ، شب مانده و پيش مانده حيوان، مصرف پى‏درپى گوشت، مصرف گوشت قرمز بدون چربى و پرخورى پرهيز كنيد و غذا را خوب بجويد و تا گرسنه نشده‏ايد، غذا نخوريد و قبل از سير شدن از غذا خوردن دست بكشيد و در غذا دقت كنيد و بيانديشيد و... .

از نظر روحى: توجه به آثار روحى غذا داشته باشيد، بعضى از غذاها سبب سنگدلى و قساوت قلب مى‏شود، خوردن خون و گوشت حيوان درنده حرام و خوردن هر چيزى كه سبب سست شدن بدن مى‏شود، ممنوع است.

از نظر اجتماعى: توجه داشته باشيد كه مصرف به اسراف كشيده نشويد. در برابر فقرا غذاى لذيذ نخوريد. ديگران را اطعام كنيد و بدانيدكه بى‏اعتنايى به گرسنگان جامعه زمينه‏ساز دوزخى شدن است،

«ما سلككم فى سقر...و لم نك نطعم المسكين»(مدّثر، 42-44.)

از نظر حقوقى: توجه داشته باشيم كه اين لقمه حلال باشد، نه حرام، «كلوا...حلالاً»(بقره، 168) چشم بسته و بى‏مهابا تصرف كردن، مورد انتقاد و توبيخ شديد قرآن است. «أكلا لماً»(فجر، 19.)

از نظر توحيدى: توجه كنيم كه اين غذا از چه چيزهايى تركيب شده و تركيب آن به چه تدبيرى است چه افرادى براى توليد و تهيه آن زحمت‏ها كشيده‏اند و اين همه را چه حكيم و دانشمند و طبيب توانايى برنامه ريزى كرده است.

از نظر فطرى: از غذاهايى استفاده كنيم كه با ميل ما همراه باشد، «حلالاً طيّباً»(بقره، 168.) كلمه‏ى «طيّب» به معناى دل پسند و غذايى است كه با طبع هماهنگ باشد.

از نظر مقدار: سعى كنيم كه پرخورى و زياده روى نشود تا به معده فشار وارد نشود، «كلوا...و لاتسرفوا»(اعراف، 31.)

از نظر انرژى: سعى و تلاش كنيم تا انرژى حاصله از غذا را صرف كارهاى خير و عمل صالح كنيم، «كلوا...واعملوا صالحاً»( مؤمنون، 51) و هرگز انرژى نعمت خدا را صرف كارهاى ناروا و معصيت نكنيم. «كلوا...و لاتطغوا»

از كسانى نباشيم كه پس از مصرف و خوردن نعمت در مسير شيطان حركت مى‏كنند؛ زيرا قرآن مى‏فرمايد.

«كلوا...و لاتتّبعوا خطوات الشّيطان»( بقره، 168.)

به هرحال، مكتب جامع، مكتبى است كه در هر موضوعى جامع‏نگر باشد و اين همه نشانه‏ى جامعيت اسلام است كه براى تغذيه و غذاى انسان اهميت فوق‏العاده قائل شده و آن را مؤثر در رفتار و منش او مى‏داند، همچنانكه امام حسين در انتقاد از عدم پذيرش دعوت پى‏درپى خود به دشمنان فرمود: علت اين سنگدلى و حق ناپذيرى شما به خاطر تغذيه و غذايى است كه خورده‏ايد.

كتاب پرسش‌ و پاسخ قرآني (تأليف حجة الاسلام والمسلمين قرائتي)