چهره شهر اسلامی

[حسين مهاجري]

جهت سلسله مطالب در مورد شهر و شهرسازی جهت حسن شروع، در آغازین مطالب سایت به مطالبی در خصوص چهره شهر اسلامی از کتاب مفاتیح الحیات آیت ا... جوادی آملی اشاره می نمائیم و در مطالب آتی سعی می کنیم بیشتر بصورت مصداقی از شهر کرج و استان البرز بصورت مصور مطالبی را برای خوانندگان قرار دهیم. امید است با یاری خداوند متعال بتوانیم مطالبی در خور استفاده همشهریان محترم عرضه نمائیم.
"چهره شهر اسلامی
درباره شهرسازی اسلامی باید به دو نکته سودمند توجه شود :

الف- اهداف ساختن بناها
در جامعه اسلامی با اهداف مختلف ، بناهای گوناگون ساخته می شوند : بناهای شخصی و اماکن عمومی که شامل مراکز فرهنگی ، مذهبی ، بهداشتی ، خدماتی و دولتی مدیریتی است . فایده وجود بناهای شخصی حفاظت از سرما و گرما ، سلامت ساکنان ، تامین آزادی های فردی ، حفظ هویت فکری و اعتقادی و به گونه کلی برای آسایش و آرامش است . (1) . حکمت وجود هر یک از بناهای عمومی منافع عمومی مربوط به آن ، به این ترتیب است : ترویج دانش و فرهنگ ، حفظ و ترویج شعائر دینی ، حفظ و گسترش بهداشت ، ارائه خدمات به مردم و اداره جامعه و حفظ اهداف نظام اسلامی که باید در چهره ی عمومی بناها و اماکن شهر ، نمایان باشد.
برای دستیابی به این اهداف باید به مبانی و قواعد مربوط به آن توجه شود ؛ برای مثال ، برای تاسیس بناهای شخصی باید قاعده ی «تسلیط» (تسلط هر کس بر اموال خود ) توجه شود که محور تامین آزادی های فردی در زندگی شخصی است ؛ لیکن اگر نتیجه عمل به این قاعده ، ضرر رسانی به دیگران ( مانند همسایگان و عابران ) باشد ، قاعده عدم اضرار ، مقدّم بر آن بوده و مانع از نفوذ آن است و آزادی های شخصی افراد را محدود می کند ؛ همچنین برای ساختن اماکن دینی باید به قاعده «لزوم تعظیم شعائر دینی » و نیز به قاعده « حرمت توهین به دین » و زمان و مکان مربوط به دین توجه شود و نیز برای بهره گیری از اماکن عمومی لازم است حرمت هر یک از زن و مرد و نیز حقوق کودک و جوان و میانسال و سالمند رعایت شود ، بنابراین تاسیس بناها و تامین امکانات بهداشتی ، رفاهی آنان باید به گونه ای باشد که حریم زن و مرد نامجرم حفظ شود و اصل عدم اختلاط زن و مرد ملحوظ گردد ، حتی در تاسیس و نصب بالابر ها در برج ها و ساختمان های بلند ، به گونه ای تدبیر شود که حکم اطاق در بسته و خلوت را برای زن و مرد نامحرم ، پیدا نکند
ب. شکل بنا
در نگاه اسلام برای همه زمان ها و مکان ها شکل یکسان و خاصی برای تاسیس بناها معین نشده است ، بکله مناسب است بر اساس شرایط زمانی و مکانی و تامین اهداف مورد نظر اسلام ، بنا ها تاسیس شوند ، از همین رو در حدیثی از پیامبر (ص) چنین آمده است : شهرهایتان را به لحاظ مکان و نمای زیبا به گونه ای بسازید که چشم انداز بوده و چشم انداز داشته باشد. (2)"
"برگرفته از کتاب مفاتیح الحیات آیت ا.. جوادی آملی"

پاورقي ها
2- سوره نحل. آيات 80-81
3- الجامع الصغير . ج1.ص13 – واژه مشرف ،‌ در لغت اين گونه معنا شده است : ذَاتَ شَرَف ، اي ذات قدر و قيمة و رفعة يرفع الناس ابصارهم للنظر اليها و يستشرفونها ( النهاية ، ابن اثير .ج2. ص461

[بهمن پور]

سلام
جناب آقای مهندس مهاجری نکته بجا و البته مهمی است . چهره ای شهری که آن بسر می بریم باید ما را در هویت دینی خود جای دهد و شاید با همین نکاتی که اشاره شد . کار های زیای لازم است تا انجام گیرد