موارد صله رحم

[بهمن پور]

تعبیرها بیانگر موارد و مصادیق رحم در آیات و روایات عبارت اند از : والدین ، مادر ، پدر ، خانواده، فرزند، دختر ، پسر، همسر، شوهر، برادر، خواهر، سایر ارحام نسبی ، خویشاوندان سببی مانند پدر زن ،مادر زن و داماد و ... است که روایات مربوط به هر یک به ترتیب می آیند.
1-نیکی به والدین
والدین
احسان به والدین ( به عنوان عام) چنان مهم است که حتی شرک آنان مانع اسحان به آنان نیست ، گرچه باید از عقاید مشرکانه آنان به دور بود ، و از کمترین بی احترامی و آسیب رساندن به آنان نهی شده و نهایت فروتنی و مهربانی به آن دو در حال حیات و مرگشان توصیه و معادل نماز ، جهاد ، حجو .. شمرده شده است ، حتی تشکر از آنان مقارن شکر الهی قرار گرفته است ، آیات قرآنی بهترین گواه اهمیت نیکی به والدین است :

1-و پروردگارتو مقرر داشته است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر خود نیکی کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو ، در کنار تو به کهنسالی رسیدند به آنان کلمه ای ناخوشایند مگوی و با آنان پرخاشگری مکن و با ادب و احترام با آنان سخن بگوی(1)

2-و از سر مهربانی بال فروتنی را برای آن دو بگستر و بگو : پروردگارا! بر آنان رحمت آور ، چنان که مرا در کودکی پروردند.(2)

3-اگر پدر و مادرت تلاش کردند که چیزی را که بدان علم نداری – از آن روی که وجود ندارد – شریک من سازی ، از آنان پیروی مکن. البته در کارهای دنیا با آنان به نیکی معاشرت کن و در حقشان ستم و خشونت روا مدار.(3)

منصور بن حازم از امام صادق(ع) پرسید: با ارزش ترین اعمال کدام است؟امام (ع) فرمود: نماز در وقت خود ، نیکی به پدر و مادر و جهاد در راه خدا(4)
امام باقر (ع) فرمود: خدا در سه چیز برای هیچ کس رخصتی قرار نداده است: ادای امانت به نیکوکار و بدکار، وفای به عهد به نیکوکارو بدکارو نیکی با والدین ، نیکوکار باشند یا بدکار.(5) این تکلیف درباره والدین حتی پس از مرگ آن دو نیز استمرار دارد . رسول خدا (ص) فرمود: سرور نیکوکاران در قیامتمردی است که به والدین خود پس از مرگشان نیکی کند (6)
برخی زمان های برای نیکی به والدین
نیکی ببه والدین زمان معین ندارد؛ در برخی زمان ها پاداشی مضاعف دارد، به فرموده امام باقر (ع) یکی از بهترین اعمال روز عید قربان ، نیکی به والدین است .(7)
رسول خدا (ص) فرمود: هرکس قبر پدر و مادرش را در هر روز جمعه زیارت کند بخشوده می شود و از نیکوکاران به شمار می آید.(8)


پاورقی ها
1-سوره اسراء آیه 24
2-سوره اسراء آیه 13
3-سوره لقمان آیه 15
4-الکافی .ج2.ص 158
5-الکافی .ج2.ص162
6-بحارالانوار.ج71.ص86
7-کتاب الخصال . ص 298
8-بحارالانوار.ج86 .ص 359