هنرپرسشی است که فلاسفه و هنرمندان در طول تاریخ، همواره کوشیده اند تا پاسخی مناسب به آن بدهند. تعاریف گوناگونی برای هنر ارائه شده است؛ امّا عناصری چون فعّالیت مبتکرانه فردی که هنرمند خوانده می شود» یا قوّه خلّاق بشری» در این تعاریف مشترک اند. هنر، در منظر کلّی، به معنای کاربرد کیفیات ذهنی و یا مهارت های دستی در آفرینش یک اثر هنری است.
هنر و فنّاوری
هنر، در اوائل پیدایش خود، کارکردی مشخّص تر و مستقیم تر از دوره های بعدی در زندگی بشری داشته است. امروز هنر، محرّک نوآوری در صنعت به شمار می اید. از سوی دیگر، فنّاوری نیز به هنر کمک کرد تا از خرافه و اوهام و گاه کجروی هایی به نام مذهب، رها شود و به بلوغ زیبایی شناسانه و پختگی در اشکال هنری برسد. هنر اروپا، تا اوایل قرن پانزدهم، خصلتی صنعتی داشت و در آن، میانِ مفهوم هنر» و فن» تفاوتی نبود.
تولید آثار هنری، بر اساس نیازهای بشر صورت می گرفت و فرآورده های هنری آن دروان ـ که هنرمندانش را بیشتر صنعتگران تشکیل می دادندـ ، با زندگی عملی، پیوندی مستقیم داشتند. شروع عصر رُنسانس و تداوم آن، تغییرات عمده ای را در زندگی اجتماعی، اقتصادی و علمی مردم اروپا به وجود آورد و سبب شد تا درک تازه ای از هنر پدید اید. از ویژگی های آغاز عصر رنسانس، گرایش سریع مردم به هنرهایی چون: نقّاشی، مجسّمه سازی و معماری بود. در قرن شانزدهم، برای نخستین بار و به شیوه ای آشکار، داد و ستد آثار هنری شکل گرفت و تجارت هنر رواج یافت.
همه فعالیت های هنری، به نحوی متوجّه تغییر و بازپرداخت چیزها در راستای نیازهای مادی و معنوی انسان هستند.
هنر اسلامی
در نگاه اسلام، زیبایی در ذات خود، تجلّی حقیقت کلّی و جهانی است و هر پدیده هنری، به میزانی که صفتی الهی را به نمایش گذارد، از کمال و زیبایی بهره می برد. هنر اسلامی، در اصل، از توحید (یعنی تسلیم در برابر یگانگی خداوند و شهود آن) حاصل می شود. هنر اسلامی، فضایی تُهی از شرّ می آفریند و همه اضطراب ها و وسوسه های دنیوی را از میان بر می دارد و به جای آن، نظم و نظامی می آفریند که مبین توازن، صفا و آرامش است. حدیث شریف: خداوند، زیباست و زیبایی را دوست دارد»،1 نشانگر اهمیت زیبایی در هنر و زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است.
در فرهنگ و تمدّن اسلامی، هنر، با محیط زندگی، ارتباطی تنگاتنگ دارد و هنرمندان همواره کوشیده اند تا آثار هنری خویش را از نظر شکل تزئینات، رنگ و... بیشترین سازگاری را با محیط به وجود آورند و فضایی آرامش بخش و مطابق نیازهای روحی و جسمی انسان فراهم نمایند. علاوه بر آن، هنرمندان مسلمان، بسیاری از مفاهیم دینی و فرهنگی را در محیط زندگی (بویژه در اماکن مذهبی) با زبانی نمادین و در قالب رنگ ها و نقش ها بیان کرده اند. معماری ایران پس از اسلام، به خوبی تمامی نیازهای فردی و اجتماعی آحاد جامعه را در نظر گرفته است. این امر را در متناسب بودن فضاهای خصوصی (اندرونی)، دسترسی ها (هشتی، کوچه و ...) و اماکن عمومی (مساجد و بازارها و...) با نیازهای اوّلیه مردم می توان دریافت.
صنعت و فنّاوری
تاریخ دو مقوله هنر و صنعت، همپای تاریخ بشری است. هر دو مقوله، از فرآورده های ضروری زندگی انسانی محسوب می شوند. هر رسانه هنری، به نوعی با صنعت هنری نیز همراه است. برای اجرای هنر، به ابزار هنری نیازمندیم. شعر و داستان، موسیقی، تئاتر، سینما، نقّاشی، مجسّمه سازی، گرافیک، عکاسی و یا معماری، برای اجرا، به وسایلی نیازمندند که بخشی از فنّاوری هنر به شمار می اید. این هنر، بی شک، تجربه ای است برای یافتن روابط بیرونی و محیطی که انسان در آن زندگی می کند، مانند: هنر مفهومی (هنرهای جدیدی چون: چیدمان، محیط آرایی، هنر اجرا، ویدیوآرت و فتوآرت) که تحت تأثیر این بخش از علم و فنّاوری قرار دارد و در این زمینه، آثاری در چند دهه گذشته، خلق شده است.
هنر و صنعت، شباهت های زیادی به یکدیگر دارند. هر دو، تلاش می کنند که طبیعت را تغییر شکل دهند. البته این دو پدیده بشری، اهداف متفاوتی را دنبال می کنند. از مهم ترین تأثیرات صنعت بر هنر، جنبه های کاربردی آن است. محصولات صنعت و فنّاوری، نقش تعیین کننده ای بر پیشرفت فرهنگ بصری و زیبایی شناسی انسان ها در زندگی روزمرّه دارد.
عصر سنّت و تجدّد
هنرها در شیوه سنّتی خود، ماهیتی کاربردی دارند. به عبارت دیگر، در این حیطه، هر گونه خلّاقیت هنری، نخست برای برآوردن نیازی از نیازهای زندگی روزمرّه به کار می اید و در گذر زمان است که به زیبایی شناسی هنری آراسته می شود. در سرزمین خودمان، سفالینه های به جا مانده از دوره های گوناگون تاریخی، انواع فرش و قالی، معماری های گوناگون از خانه و مسجد و پُل و...، موسیقی محلّی و ترانه های مناطق مختلف، از جمله نمونه های این تعریف بوده اند. آثاری هنری که هیچ یک، از جریان پویای زندگی روزمرّه و نیازهای عمومی، جدا نیستند.
هنر مدرن، خلّاقیتی است آگاهانه، واقع گرا و جزئی نگر که برای راهنمایی، فریب، اثبات ایده ای به مردم و جذب آنان، به کار می رود. هدف هنر مدرن، یا اعتراض و انتقاد است، یا جنگ عقاید و یا خواهان ترقّی اجتماع. به همین دلیل، خواه ناخواه و به مرور زمان، از عامه مردم فاصله می گیرد و پسند خواص» می شود؛ امّا هنر سنّتی، پیوندی همه جانبه با زندگی ملموس و روزمره دارد.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه
مجوز های ارسال و ویرایش
لینک های سریع
May 2013
پاسخ با نقل قول
