بیماران

[بهمن پور]

بیماران از کسانی اند که خدا در قرآن به آن ها نظر رحمت کرده و برخی از تکلیف ها را از آنان برداشته یا به دوران بعد از بیماری موکول کرده است ، چنان که دربارۀ روزه داری فرموده: بیماران یا مسافران در روزهای دیگر روزه بگیرند .(1) در موضوع جایگزینی تیمم به جا غسل یا وضو نی می فرماید: ... اگر بیمار یا مسافر بودید .. و آب در اختیار نداشتید [ یا استفاده از آب زیان داشت] پس با خاک تیمّم کنید . (2) دربارۀ رفع تکلیف جهاد از بیماران نیز می فرماید : بر ناتوانان و بیماران و فقیرانی که هزینۀ سفر یا نفقۀ عیال خود را ندارند تکلیف جهاد نیست .(3)
درباره تعامل با بیماران توصیه های فراوانی از پیشوایان دین آمده که در اینجا در محورهای عیادت از بیمار ، پاداش عیادت ، و ادب عیادت به ذکر روایاتی بسنده می شود :

عیادت از بیمار

سفارش به عیادت بیمار
امیرمومنان (ع) فرمود: رسول خدا (ص) ما را به عیادت بیمار فرمان داده است . (4)
امام صادق (ع) فرمود: از بیمارانتان عیادت کنید و از آنان درخواست دعا کنید که دعای آنان برابر با دعای فرشتگان است . (5)

اهمیت عیادت بیمار مومن
امام صادق (ع) فرمود: مومن بر مومن هفت حق دارد که اگر آن ها را رعایت نکند از ولایت و طاعت الهی خارج می شود . هفتمین حق این است که ... در زمان بیماری از او عیادت کند.(6)

مراقبت از بیمار مسافر
رسول خدا (ص) فرمود: هرگاه در سفر بودید و یکی از شما بیمار شد ، سه روز توقف و از وی مراقبت کنید . (7)
شخصی به نام مرازم بن حکیم می گوید : با محمد بن مصادف در سفر حج بودم که در مدینه بیمار شدم . وی مرا تنها رها می کرد و به مسجد می رفت . من نزد پدر او از فرزندش گله کردم . او هم ماجرا را با امام صادق (ع) در میان گذاشت .آن حضرت به محمد بن مصادف پیغام داد که اگر در خانه می ماندی و از بیمار پرستاری می کردی ثاوبش از عبادت در مسجد بیشتر بود .(8)

عیادت از بیماران اهل سنّت
امام صادق (ع) به زید شحّام فرمود: ای زید ! با اهل سنّت به روش خودشان برخورد کنید ؛ در مساجدشان نماز بگزارید و از بیمار آنان عیادت کنید و در تشیع جنازۀ آنان شرکت کنید و اگر می توانید امامت و اذان گویی را بر عهده بگیرید این کار را انجام دهید .اگر شما چنین کنید آنان خواهند گفت اینان جفری اند و خدا رحمت کند جفر را که یارانش چه خوب تربیت کرده است و اگر چنین نکنید خواهند گفت اینان جفری اند و خدا با جعفر چه کند !که یارانش را چه بد تربیت کرده است .(9)

همنشینی با بیماران پوستی
در یکی از روزهایی که رسول خدا (ص) اطعام می کرد ، مردی سیاه چهره و مبتلا به بیماری آبله (بیماری ساری و واگیر ) که پوستش تاول زده بود وارد شد . وی چون می خواست کنار کسی بنشیند او از نارش برمی خاست . پیامبر (ص) [ وقتی چنین دید] او را کنار خود نشانید .(10)

بیماران بی عیادت
امام صادق (ع) فرمود: در بیماری چشم درد عیادتی نیست و در بیماران کمتر از سه روز هم عیادتی نیست و اگر عیادت از بیمار لازم شد یک روز در میان انجام گیرد و اگر بیماری درازا کشید بیمار را به خانواده اش واگذارند [ تا به هر صورتی که آسایش بیمار در آن است ، با او رفتار کنند ].(11)

سفر برای عیادت
رسول خدا (ص) فرمود: ای علی ! .. یک میل [ حدود دو کیلومتر ] برای عیادت از بیمار سفر کن . (12)


پاورقی ها
1-سوره بقره .آیه 185
2-سوره مانده . آیه 6
3-سوره توبه .ایه 91
4-روضة الواعظین . ص 388
5-مشکاة الانوار . ص 281
6-روضة الواعظین . ص 291-292
7-قرب الاسناد . ص 64
8-الکافی .ج4.ص 545
9-الفقیه .ج1.ص 383
10-تنبیه الخواطر و نزهة النواظر .ج1.ص 201
11-الکافی .ج3.ص 117
12-الفقیه . ج4.ص 361