به انجمن سبک زندگی ایرانی اسلامی خوش آمدید

نمایش نتایج: از شماره 1 تا 2 , از مجموع 2

Hybrid View

  1. #1
    هم دل کاربر ویژه
    تاریخ عضویت : جنسیت Nov 2014
    سن : 63
    صلوات : 16690 دلنوشته : 133
    الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد :ایام شهادت امام زین العابدین تسلیت
    نوشته ها : 889 تشکر : 377
    مورد تشکر: 409 مرتبه تشکر شده در 304 پست
    دریافت : 0 آپلود : 0
    امتیاز : 0 وبلاگ :
    حسنعلی ابراهیمی سعید آنلاین نیست.
    تأسیس بیمارستانهای صحرایی غرب
    بیمارستان صحرایی (زیرزمینی) منطقه ای 528 سومار (شهید سرگرد دکتر هجرتی) این بیمارستان در تاریخ 62/2/2 توسط گردان 513 لجستیک پشتیبانی منطقه 1 کرمانشاه به صورت سوله استتار شده در جاده کرمانشاه - سومار دایر گردید و در مقابل درب ورودی آن نیز از کانکس­های سیار رادیولوژی، آزمایشگاه و دندانپزشکی که به صورتی استتار شده بود استفاده گردید. اداره بهداری نزاجا تأمین نیازمندیهای دارویی و اعزام تیمهای جراحی و پزشکی آن را به عهده گرفت. ضمناً در جلسه هماهنگی با وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در تاریخ 62/11/10 توافق شد که آن وزارت خانه کمکهای لازم را در رفع نیازمندیها بخصوص در مواقع عملیات بنماید. در تاریخ 64/2/9 بعضی از تجهیزات بیمارستانهای صحرایی جنوب که عملیات در آن مناطق کاهش یافته بود به این بیمارستان منتقل گردید. با ادامه عملیات در این منطقه و شدت آن در تاریخ 65/7/26 در جلسه هماهنگی با وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در بازرسی سماجا، آن وزارت خانه اعزام رزیدنتهای دوره های تخصصی جراحی و بیهوشی و واگذاری آمبولانس و دارو را به عهده گرفت، ولی در عمل نیازها به صورت مطلوب از آن طریق تأمین نگردید و لذا در 65/10/7 وسایل و لوازم اطاق عمل و اقلام مصرفی بیمارستانهای صحرایی سپنتا و حسینیه جنوب به این بیمارستان منتقل گردید. سرانجام در تاریخ 65/10/10 نیروهای دشمن بعثی خارج از همه ضوابط بین المللی و انسانی در ساعت 16 منطقه را مورد تهاجم حملات بمبهای شیمیایی از نوع خردل قرار دادند. که به علت عدم امکان استفاده از ماسکها و لباسهای محافظ تعداد زیادی از کارکنان بیمارستان مصدوم گردیدند و تعدادی نیز به شهادت رسیدند. تعدادی از مصدومین به محل تجمع مصدومین در شهر کرمانشاه منتقل و پس از انجام اقدامات اولیه با ترابری هوایی به تهران اعزام گردیدند. در این حادثه تأسف آور یکی از پزشکان بیمارستان بنام دکتر هجرتی که رزیدنت جراحی دانشگاه تهران و جزء کادر ثابت ارتش جمهوری اسلامی ایران بود به شهادت رسید و دو نفر دیگر از پزشکان درتهران و هنگام اعزام به کشور بلژیک جهت مداوا به شهادت رسیدند و بیمارستان بنام دکتر هجرتی نامیده شد. تعدادی هم از کارکنان و پزشکان دچار از کارافتادگی شده و نیروی انسانی آن مجدداً تأمین و به منطقه مراجعت نمودند. و در تاریخ 65/10/23 تیمهای جراحی و پزشکی جهت مداوای مجروحین ش، م، ه به منطقه اعزام گردیدند. متعاقب این اقدامات در عملیات کربلای 6 که با رمز یا فاطمه الزهرا (س) در تاریخ 65/10/23 آغاز گردید بیمارستان مزبور فعالیت چشمگیر داشت. بدین ترتیب بیمارستان تا تاریخ 66/12/19 به فعالیت خود ادامه داده و نیازمندیهای عمده خود را از طریق پشتیبانی منطقه و اداره بهداری نزاجا تأمین می نمود. بیمارستان صحرایی (زیرزمینی) نفت شهر این بیمارستان در تاریخ 63/8/14 در محل استقرار بهداری تیپ 3 لشکر 88 زاهدان در فاصله 25 کیلومتری بیمارستان صحرایی سومار نزدیک نفت شهر در کنار مرز عراق توسط گروهان خدمات بهداری مراغه جمعی پشتیبانی منطقه 4 دایر و نیازمندیهای تدارکاتی آن توسط لشکر 88 زاهدان تأمین می گردید. در تاریخ 65/9/22 بر حسب ضرورت گسترش داده شد و با توجه به انحلال بیمارستان صحرایی حسینیه جنوب امکانات آن به این بیمارستان منتقل گردید. نیازمندیهای تیمهای جراحی و پزشکی آن توسط مأموریتهای محوله از طرف اداره بهداری نزاجا تأمین می گردید. این بیمارستان در عملیات کربلای 6 در تاریخ 65/6/23 فعالیت چشمگیری داشت. ولی با توجه به ازدحام مجروحین در حین عملیات، مسئولین بیمارستان سعی می کردند بیشتر مجروحین را به واحدهای درمانی مراکز شهرهای امن منتقل نمایند. بیمارستان صحرایی (زیرزمینی) پادگان ابوذر (سر پل ذهاب) این بیمارستان در تاریخ 1362/7/11 در محوطه پادگان تیپ 3 لشکر 81 کرمانشاه و توسط پشتیبانی آن در نزدیکی شهر سر پل ذهاب به صورت سوله ای احداث گردید. نیازمندیهای آن توسط یگان عملیاتی مجاور آن تأمین می گردید. تیمهای جراحی و پزشکی مورد نیاز آن با توجه به یگانهای عملیاتی مجاور آن از جمله سپاه پاسداران از طریق وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی تأمین گردیده و در صورت ضرورت اداره بهداری نزاجا نیز مأمورینی اعزام می نمود. در 63/12/16 با توجه به بمباران هوایی منطقه، اعضاء بهداری سپاه منطقه را ترک نموده و تعدادی از تجهیزات اطاق عمل را هم به همراه خود منتقل نمودند. و تیمهای اعزام وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی نیز به مناطق دیگر اعزام گردیدند. در نهایت در جلسه هماهنگی با وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در سماجا وزارت خانه مزبور تأمین دارو و اعزام تیمهای رزیدنتهای جراحی و بیهوشی را پذیرفت. سرانجام در تاریخ 66/12/21 سرپرستی بیمارستان به عهده پشتیبانی منطقه 1 بوده و کانکس­های 6 دوشه برای خدمت رسانی به مجروحین شیمیایی به آن اضافه شد. تأسیس بیمارستانهای صحرایی شمال غرب بیمارستان صحرایی کولان این بیمارستان در تاریخ 62/4/20 توسط بهداری تیپ مستقل مریوان در کنار ستاد عملیاتی به صورت مرکز اورژانس تأسیس شد و هنگام عملیات این مرکز توسعه داده شده و به صورت بیمارستان صحرایی از نوع سوله ای آماده خدمت رسانی گردید. محل سکنای کارکنان بیمارستان با فاصله کمی از بیمارستان و بالای تپه ای قرار داشت اداره بهداری نزاجا با اعزام تیمهای جراحی و پزشکی به صورت مأموریت نیازمندی بیمارستان را تأمین نموده و نیازمندیهای تجهیزات دارویی آن را نیز ارسال می نمود. این بیمارستان درتاریخ 62/7/27 در عملیات والفجر خدمات ارزنده ای ارائه نمود. سرهنگ دکتر مجد جراح و رییس بیمارستان منطقه ای سنندج مدتی در این بیمارستان مستقر و خدمات ویژه ای ارائه نمود. مجروحینی که نیاز به خدمات درمانی پیشرفته تری داشتند از طریق زمینی و یا بوسیله بالگرد به بیمارستان شهر مریوان و یا بیمارستان الله اکبر میان راهی سنندج و یا خود بیمارستان منطقه ای 524 سنندج منتقل می گردیدند. در تاریخ 66/12/5 با توجه به شرایط منطقه داروهای درمانی ش، م، ه از طرف اداره بهداری نزاجا به بیمارستان ارسال می گردید. در تاریخ 67/1/24 به علت گسترش درگیری در منطقه تعداد مجروحین اعزامی به بیمارستان کولان 1720نفر و مجروحین ش، م، ه پذیرش شده 1860 نفر بود. که با توجه به پیش بینی قبلی و احداث مرکز اورژانس در داخل پادگان مریوان که شامل حمامهای 12 دوشه و وانهای محلول شیمیایی بود و هم چنین تأمین اقلام دارویی مربوطه و کارکنان آموزش دیده درمان لازم برای کلیه مجروحان انجام گردید و تعدادی نیز به طور مستقیم از محل درگیری به بیمارستانهای میان راه توحید و الله اکبر اعزام می گردیدند. بیمارستان صحرایی (زیرزمینی) کلاشین (شهدای بدر) این بیمارستان در تاریخ 64/4/10 توسط پشتیبانی منطقه 4 به صورت سوله ای در حوالی اشنویه مجاور مرز ایران و عراق ساخته شد. نیازهای ترابری و پشتیبانی این بیمارستان توسط پشتیبانی منطقه 4 تأمین می گردید. اعزام تیمهای جراحی و بیهوشی و گروه پزشکی به صورت مأموریت توسط اداره بهداری نزاجا انجام می گرفت. این بیمارستان در تاریخ 66/1/6 در عملیات نصر 1 و در تاریخ 66/1/25 در عملیات کربلای 7 اقدامات مؤثری در درمان و جا به جایی مجروحین بعمل آورد. سپس در تاریخ 66/3/12 در عملیات نصر 2، در تاریخ 66/3/27 در عملیات نصر 3، در تاریخ 66/3/31 در عملیات نصر 4، در تاریخ 66/4/3 در عملیات نصر 5، در تاریخ 66/5/10 در عملیات نصر 6، در تاریخ 66/8/29 در عملیات نصر 8، و در تاریخ 66/9/1 در عملیات نصر 9 بیمارستان فعالیت چشمگیری داشت. تأسیس مرکز اورژانس در مناطق عملیاتی اورژانس مصدومین شیمیایی گیلان غرب این مرکز اورژانس به منظور پذیرش مصدومین حملات ش، م، ه در 50 کیلومتری غرب کرمانشاه در شهرستان گیلان غرب که با بمبارانهای دشمن ویران شده بود در ورزشگاه تختی شهر مزبور توسط پشتیبانی منطقه 1 ایجاد گردیده دارای 4 کانکس حمام 6 دوشه بوده و تا حدود 1000 بیمار را می توانست پذیرش نماید. تأمین نیازمندیهای آن به عهده پشتیبانی اعزام شده بود سرپرستی آن را به عهده داشت به طور کلی تأمین نیازمندیهای تیم پزشکی و دارویی آن به عهده اداره بهداری نزاجا بود. این مرکز در عملیات کربلای 6 که همزمان با حملات شیمیایی دشمن بود فعالیت ارزنده ای داشت. اورژانس درمانی تیپ 3 مریوان از لشکر 28 سنندج بهداری تیپ 3 مریوان در داخل پادگان قرار داشته و هنگام عملیات در کنار تیپ مستقر گردیده و به انجام وظیفه مشغول می شود. اداره مهندسی نزاجا در کنار پادگان اقدام به ساخت و تأسیس یک مرکز اورژانس نموده که در پذیرش بیماران و درمانهای اولیه فعال باشد. در تاریخ 67/2/1 در همین محل تعدادی کانکس حمام 12 دوشه جهت پذیرش مصدومین شیمیایی قرار داده شد. در عملیات بیت المقدس 5 در تاریخ 67/1/22 که در مریوان انجام گرفت این مرکز اورژانس فعال بود. فاصله این مرکز اورژانس تا بیمارستان صحرایی کولان 8 کیلومتر بود و در عملیات فوق مصدومین شیمیایی به این مرکز اعزام گردیدند و درمانهای اولیه لازم را دریافت داشتند. همکاری بهداری­های نزاجا با سازمان­های پزشکی نظامی دیگر در طی دوران دفاع مقدس، پس از استقرار بیمارستانها و مراکز اورژانس بوسیله ارتش و سپاه پاسدارن، هنگام انجام عملیات مشترک همکاری لازم از طرف اداره بهداری نزاجا به صورت اعزام تیمهای جراحی و پزشکی انجام گردیده است. بیمارستان صحرایی شهید رضائیان در شمال غرب این بیمارستان از طرف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در 50 کیلومتری شمال غربی شهر مریوان به صورت سوله ای ساخته شده و استتار گردیده بود. با توجه به استقرار تعدادی از یگانهای رزمی نزاجا در این منطقه در تاریخ های 64/1/7، 64/8/30، 65/1/25 و 65/10/7 تیمهای جراحی و پزشکی از طرف اداره بهداری نزاجا اعزام گردید. بعلاوه در تاریخ 65/10/10 تجهیزات بیمارستانی مورد نیاز از بیمارستان سپنتا به این بیمارستان انتقال داده شد. بیمارستان شهید بقایی دزفول در تاریخ 64/12/11 تیم پزشکی و جراحی از طرف اداره بهداری نزاجا به این بیمارستان که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دایر و اداره می شد، اعزام گردید.


    اقدامات و فعالیت­های اداره بهداشت و درمان نهاجا در طول هشت سال دفاع مقدس
    • تآمین نیازمندیهای واحدهای تابعه از نظر نیروی انسانی، دارو، تجهیزات پزشکی، آمبولانس و غیره در مناطق عملیاتی در حد مقررات و امکانات و توسعه و تقویت آنها.
    • همکاری در تأمین نیازمندیهای درمانی و بهداشتی مناطق عملیاتی در حد امکانات توسعه و تقویت آنها
    • پذیرش، بستری و درمان مجروحین جنگ تحمیلی در مراکز درمانی تابعه نهاجا مستقر در مناطق عملیاتی و انجام عملیات جراحی مختلف.
    • انتقال مجروحین جنگی از مناطق عملیات به بیمارستانها و مراکز درمانی در سطح کشور توسط هواپیماهای نهاجا.
    • همکاری و نظارت در امر انتقال مجروحین اعزامی از مناطق عملیاتی و اعزام آنها به بیمارستانها و مراکز درمانی مستقر در منطقه.
    • ایجاد ستادهای تخلیه و درمان در پایگاههای یکم، دوم، هفتم و هشتم بویژه پایگاه چهارم با گنجایش 700 تختخواب و پایگاه پنجم با گنجایش 370 تختخواب به طوری که فقط در عملیات بیت المقدس و رمضان تنها از طریق ستاد تخلیه پایگاه پنجم هزاران نفر مجروح پس از انجام خدمات درمانی و پزشکی مورد نیاز طبقه بندی و به مراکز درمانی مختلف تخلیه شده اند.
    • تهیه و صدور دستورالعملها و آئین نامه های بهداشتی در زمینه بهداشت آب و مواد غذایی و نحوه پیشگیری و درمان در مقابل عوامل ش، م،ه .
    • آموزش نحوه استفاده از محتویات کیفهای کمکهای اولیه پزشکی در مقابل عوامل ش، م، ه و توزیع داروهای مربوطه بین پرسنل مستقر در منطق جنگی.
    • تهیه ماده دفع آلودگی (اس، تی، پی) برای اولین بار در اداره بهداشت و درمان نهاجا و دستورالعمل نحوه بهره برداری از ماده مذکور و ارسال آن به یگانهای ذیربط در رابطه با جنگهای شیمیایی.
    • ایجاد بخش درمان صدومین و مجروحین ش، م، ه در بیمارستان مرکزی نهاجا.
    • اعزام کادر پزشکی جهت فراگیری و بازآموزی نحوه درمان مجروحین و مصدومین حملات شیمیایی.
    • تهیه نشریات ضایعات جنگ افزارهای ش، م، ه - درمان هماتومهای خلف صفاقی - تخلیه هوایی و شرایط آن در جنگ تحمیلی و توزیع آن بین مبادی ذیربط.
    • بررسی و تحقیق درباره تهیه یک ماده ضدعفونی کننده که ضمن برخورداری از کیفیت علمی بالا از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه باشد که پس از مدتها تلاش موفق به تهیه محلولی بنام داکن گردیده که جهت استفاده در جراحی ها و زخمهای عفونی در اختیار بیمارستانها و درمانگاهها قرار داده شد.
    • برگزاری اولین کنگره صدمات ناشی از جنگ (ترومای جنگ) به مدت 5 روز با شرکت پزشکان متخصص برای استفاده از تجربیات پزشکان به منظور تسریع در معالجه مجروحین وآموزش سایر همکاران برای ارائه خدمات درمانی و پزشکی بهتر به مصدومین، مجروحین و ارسال قطعنامه کنگره به مؤسسات بهداشتی و درمانی.
    • گروه بندی و تعیین RH خون کارکنان رزمنده.
    • اداره بهداشت و درمان نهاجا به علت نیاز مناطق عملیاتی با وجود همه تنگناها و مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی موفق گردید با اعزام کادر پزشکی، تجهیزات، دارو و آمبولانس درمانگاههایی از قبیل درمانگاه خارک، بندر طاهری، اهواز و غیره را عملیاتی نماید که خدمات پزشکی ارائه شده وسیله اینگونه درمانگاهها در طول جنگ بسیار مؤثر بوده است.
    • اعزام کادر پزشکی، تجهیزات، دارو و آمبولانس به منظور ارائه خدمات پزشکی به سایتهای جنگی مثل رامشیر، سربندر، بندر امام، سایت تبوک - سایت بندر، قرارگاه فجر، قرارگاه رعد، جزیره مجنون - منطقه خیبر و غیره با وجود اینکه این مناطق فاقد سازمان مصوبه بوده اند.
    • اعزام کادر پزشکی، تجهیزات لازم به مناطق مختلف عملیاتی به­ویژه بیمارستان منطقه ای دزفول نهاجا.
    • توسعه و افزایش تختهای بیمارستان مرکزی با ضمیمه نمودن ساختمان سابق باشگاه افسران به منظور پذیرش مصدومین در بخشهای جراحی، ارتوپدی، و جراحی مغز و اعصاب در آغاز جنگ تحمیلی.
    • ایجاد بخش جداگانه جهت پذیرش و بستری و درمان اسرای عراقی در بیمارستان مرکزی.
    • ضد عفونی هواپیماها و آمبولانسهای حامل مجروحین و مصدومین پس از انتقال مجروحین.
    • ایجاد درمانگاهها در اردوگاه اسرای عراقی به منظور حفظ بهداشت انفرادی، اجتماعی و محیط زیست و تأمین نیازمندی­های پزشکی و درمانی اسرا به طوری که خدمات ارائه شده درمانگاه مورد تأیید هیئت بازدید کننده صلیب سرخ جهانی قرار گرفت.
    • عملیاتی نمودن بیمارستان 600 تختخوابی بعثت نهاجا در شرایطی که دشمن مزدور بعثی شهر تهران را مورد بدترین حملات موشکی قرار داده و حتی یک بخش از بیمارستان آماده پذیرش بیمار نبوده و از طرفی تنها بیمارستان نیروی هوایی مستقر در منطقه دوشان تپه تهران شدیداً در معرض حملات موشکی قرار داشت و چندین بار نیز شیشه های بیمارستان در اثر برخورد موشک به اطراف بیمارستان آسیب فراوانی دید به طوری که اداره بهداشت و درمان نهاجا بالاجبار تعدادی از بخشهای بیمارستان را تخلیه و بیماران را ترخیص نمودند. در این لحظات حساس با تلاش پیگیر و مستمر و عنایت خاص فرمانده وقت نیرو (سرلشکر شهید منصور ستاری) و با همکاری عوامل ذیربط در نهاجا بخشهای بیمارستان یکی پس از دیگری عملیاتی و مورد بهره برداری قرار گرفت.
    • اعزام و انتقال متخصصین تعمیر وسائل و تجهیزات پزشکی به بیمارستان پایگاه دزفول و سایر مناطق عملیاتی به منظور راه اندازی و عملیاتی نمودن و آماده بکار نگهداشتن تجهیزات مذکور و جلوگیری از صرف هزینه های سنگین و خروج ارز کشور و هدر رفتن بیت المال در موقعیت جنگی.

    پوزش از آنجا که هدف از تهیه این مجموعه سیاسگزاری و ذکر اسامی کلیه عزیزانی بود که در رسته بهداشت و درمان در هر درجه و سمتی که بودند در دوران دفاع مقدس در ارتش جمهوری اسلامی ایران در خدمت رزمندگان جان بر کف افتخار حضور و فعالیت داشتند و بسیاری از این انسانهای فداکار عضو و جمعی یگانهای رزمی و پشتیبانی بودند که در منطقه عملیات حضور دائمی داشتند. نظیر گردانهای بهداری لشکرها و گروهانهای بهداری تیپ های مستقل و گردانهای خدمات بهداری پشتیبانها و با تمام تلاشی که صورت گرفت اسامی این عزیزان به عنوان شناسنامه واحدهای مزبور در دوران دفاع مقدس به دست نیامد و اطلاعات ناقصی که از یکی دو یگان به دست آمد به علت ضایع شدن حق دیگران قابل درج در این مجموعه نبود. علیهذا ضمن نهایت پوزش از این رادمردان و انسانهای والا و شایسته برای اینکه وقفه ای در چاپ این مجموعه حاصل نشود به درج آنچه تا کنون به دست آمده است قناعت شد و ان شاءالله در چاپهای بعدی کتاب توفیق داشته باشیم با تکمیل این مجموعه دین خود را نسبت به این عزیزان و نظام جمهوری اسلامی ایران ادا نمائیم. پی‌نوشت‌ها:
    1. تراب زمزمی، عبدالمجید، ترجمه مژگان نژند، جنگ ایران و عراق، تهران: نشر سفیر، 1386، ص 22
    2. جعفری، مجتبی، اطلس نبردهای ماندگار (عملیات نیروهای زمینی در هشت سال دفاع مقدس شهریور ماه 1359 - مردادماه 1367)، تهران: نوید طراحان، 1384، ص 15
    3. شرح مفصل محورهای مأموریت تیم در فصل انتهایی کتاب ذکر گردیده است.
    4. یادداشت های سرتیپ دکتر غلامرضا سیف اله، در 1309 در تهران متولد گردید. سال 1330 وارد دبیرستان نظام، سال 1332 در کنکور سراسری شرکت و در دانشکده داروسازی پذیرفته و ضمن خدمت در دانشکده افسری به صورت غیر بورسیه ادامه تحصیل داد. سال 1338 به عنوان دکتر داروساز در آمادگاه 501 تهران مشغول خدمت گردید. سپس به بیمارستان لشکر ارومیه منتقل و تا سال 1342 در آن محل خدمت نمود. مجدداً به آمادگاه 501 تهران انتقال یافت. سال 1359 تا 1360 به عنوان رئیس آمادگاه، از 1360/7/13 از طرف سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نزاجا، به سمت رئیس اداری بهداری نزاجا منصوب و تا پایان دفاع مقدس در این سمت خدمات برجسته و فوق العاده ای از خود باقی گذارد.

    منابع: 1. تراب زمزمی، عبدالحمید، ترجمه مژگان نژند، جنگ ایران و عراق، تهران: نشر سفید، 1368، ص 22 2. جعفری، مجتبی، اطلس نبردهای ماندگار (عملیات نیروهای زمینی در هشت سال دفاع مقدس شهریور 1359 - مردادماه 1367)، تهران، نودید طراحان، 1384، ص 15 3. سیف الله، سرتیپ دکتر غلامرضا (رئیس اداره بهداری نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس)، یادداشتهای شخصی و خاطرات چاپ نشده. 4. نامجوی نیک، سرتیپ 2 دکتر خسرو (معاون اداره بهداری نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس)، یادداشتهای شخصی و خاطرات چاپ نشده. 5. گاه شمار سیاست خارجی ایران نوازنی، بهرام، صفحه 250 - 253، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی 1381 6. جنگ ایران و عراق عبدالمجید تراب زمزمی. ترجمه مژگان نژند ص 22، تهران - زمستان 1368 نشر سفید. 7. اطلس نبردهای ماندگار، عملیات نیروی زمینی در هشت سال دفاع مقدس ص 15مجتبی جعفری. ارتش جمهوری اسلامی ایران. مرکز پژوهشهای دفاع مقدس، چاپ دوم، زمستان 1384
    تهیه و ارایه شده : در دفتر پژوهش های نظری و مطالعات راهبردی

  2.  

اطلاعات موضوع

کاربرانی که در حال مشاهده این موضوع هستند

در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)

مجوز های ارسال و ویرایش

  • شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
  • شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
  • شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
  • شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
  •