محله من شهر من

[ن کیوانپور]

محله مقیاسی از سکونت است که به عنوان يك مجموعه با هويت مشخص اجتماعي، الگوهاي مشترك زندگي، استفاده برابر از امكانات و فرصت‌ها شناخته مي‌شود. تركيب طبقات مختلف در محله‌ها ممکن است موجب تقويت روابط اجتماعي و یا كاهش محدوديت‌ها ميان ساکنان شود.

در سه يا چهار دهه‌ی اخير در اغلب شهرها، محله‌ها از اعتبار ويژه‌اي برخوردار بودند. تغييرات سياسي، اجتماعي و تكنولوژيكي در طول زمان، از اعتبار محله به عنوان عامل مهم درزندگي اجتماعي و فردي كاسته‌است. 30 سال پيش محلات جديد شهري از نسلي تشكيل مي‌شدكه يا به ندرت از حوزه‌هاي روستايي آمده بودند و يا از شهرهاي كوچك و متوسط به شهرهاي پرجمعيت مهاجرت كرده بودند. اين عده اغلب در محله‌هاي معيني جاي مي‌گرفتند.

برای دست‌یابی به کیفیت مطلوب زندگی در شهر، محلات، بنیادی ترین مقیاس زیستی و حلقه‌ی واسط بین شهر و شهروندان می‌باشند و در شکل‌دهی و سازمان‌دهی امور شهری جایگاه ویژه داشته‌اند. ادراك ذهني مردم از محيط و احساسات آگاهانه و یا غیر آگاهانه‌ی آن‌ها از محیط باعث می‌شود پیوندی با درجاتِ مختلف با محیطِ زندگانی خود برقرار کنند. هر محله با ارایه خدمات روز مره مورد نیاز خود و با ایجاد نمادهای محله‌ای و ویژگی‌های خاص موجب می‌شود ساکنان آن نوعی احساس تعلق و نوعی هویت داشته باشند تا جایی که هر شهروند با نام محله ای که در آن زندگی می‌کند شناخته شود.

شهرها و در مقیاس کوچک‌تر محلات تحتِ تاثیرِ متقابل با ساکنین‌شان، رو ح و زندگی کسب می‌کنند. همانندِ روحِ زنده‌ی شهر که در کتابِ شهرهای نامرئی ایتالو کالوینو به آن اشاره شده ‌است آن‌جا که می‌گوید: " بیهوده است اگر بگوییم آیا این شهر را باید جزء شهرهای خوش‌بخت یا شهرهای بدبخت دسته‌بندی کرد. دسته‌بندی شهرها به این گونه، معنایی نخواهد داشت اما می‌توان آن‌ها را به نوعِ دیگری دو دسته کرد: شهرهایی که طی سال‌ها و در مسیرِ تغییرات‌شان، هم‌واره شکل خود را به آرزوها می‌دهند و شهرهای دیگری که در آن‌ها یا آرزوها موفق می‌شوند شهر را از بین ببرند و یا شهر آن‌ها را از بین می‌برد."

و این آرزوها در شهرها بازمی‌گردد به شهروندان و روحی که در محلاتِ شهر و در مقیاسِ بزرگ‌تر در خودِ شهر تزریق می‌شود. زندگانی‌ای که جریان می‌یابد در کالبدِ فیزیکی واحدهای کوچک سکونتی و همانند جریان‌های باریکی به‌هم پیوند می‌خورند تا سراسر شهر را در برگرفته و روح در کالبد آن بدمد.

این آرزوها در قالبِ فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... مجالِ خودنمایی و بروز می‌یابد. آرزوهایی که نقشِ هویت‌بخشی به محله و شهرِمان خواهد داشت. آرزوهایی که ما را به جایی خواهد رساند که بگوییم :
این‌جا محله‌ی من است!
شهرِ من است!
هویتِ من است!


نگارنده : نسترن کیوان پور