همه شعرها را نمی توان به راحتی ترجمه کرد

[ن کیوانپور]

احمد پوری می‌گوید: برخی اشعار معاصر وابستگی شدیدی به موسیقی دارند و دارای بازی‌های زبانی هستند که کار ترجمه آن‌ها به زبان‌های دیگر را مشکل می‌کند.

احمد پوری مسائل و مشکلاتی که در ترجمه‌ی شعر وجود دارد را به سه حالت تقسیم بندی کرده و در این باره گفت: اشعاری که به موسیقی شعری، بسیار وابسته هستند، مطلقاً قابل ترجمه نیستند. این شعرها به بحرهای عروضی و موسیقی بومی زبان مبدأ وابسته هستند و من اصطلاح (چراغ قرمز) را برای آن‌ها به کار می‌برم.
او ادامه داد: یکی دیگر از دلایلی که می‌گویم برخی شعرها قابل ترجمه نیستند، وجود لغات چند معنایی در شعر است. این نوع اشعار تنها در زبان اصلی خود قابل درک هستند و ترجمه نمی‌تواند معنای اصلی را منتقل کند.

این مترجم با اشاره به دسته‌ای دیگر از شعرها، بیان کرد: برخی شعرها که می‌توان اصطلاح(چراغ سبز) را برای آن به کار برد؛ اشعاری هستند که مترجم می‌تواند با مدارا و کلنجار رفتن با شعر، آن را به فارسی ترجمه کند. شعرهایی هم هستند که به سادگی می‌توان آن‌ها را ترجمه کرد. این نوع اشعار در رده‌ی (چراغ سبز) قرار می‌گیرند که می‌توان از آن عبور کرد. این‌ها اشعار ترجمه‌پذیر هستند.

وی درباره‌ی ترجمه اشعار کلاسیک اظهار داشت: شعر کلاسیک در نظام عروضی قرار دارد و دارای وزن و قافیه‌ی مشخص است. برای ترجمه‌ی چنین اشعاری، بهترین کار این است که آن‌ها را با وزن و قافیه ترجمه نکرد. حتی در مواردی، اگر شعر خیلی به وزن و قافیه وابسته بود، در دسته‌ی اشعاری قرار می‌گیرد که نباید آن‌ها را ترجمه کرد.
پوری همچنین با اشاره به ترجمه‌ی شعر نو یا معاصر، افزود: هر شعری که دارای وزن عروضی نباشد را نمی‌توان شعر نو نامید. دسته‌ای از اشعار معاصر، دارای بازی‌های زبانی بغرنجی هستند. در کل می‌توان گفت شعر، چه کلاسیک و چه شعر معاصر، اگر دارای بازی‌های زبانی پیچیده نباشند، ترجمه‌پذیر هستند.

این مترجم همچنین درباره‌ی ترجمه اشعار فارسی به دیگر زبان‌ها، بیان کرد: مترجمان شعر فارسی لاجرم قوانین شعری را رعایت کرده‌اند و اشعار زیادی از شاعران فارسی زبان، ترجمه شده است. البته مترجمان به اشعاری هم رسیدند که قابل ترجمه نبوده و در نهایت مفهوم و محتوای آن را ترجمه کرده‌اند. مثل شعر سعدی، حافظ یا مولانا.
او ادامه داد: در شعر نو فارسی درست است که وزن و بحور عروضی به آن شکل که در شعر کلاسیک است وجود ندارد، اما برخی اشعار معاصر هم وابستگی شدیدی به موسیقی دارند و همچنین دارای بازی‌های زبانی هستند که کار ترجمه به زبان‌های دیگر را مشکل می‌کند. البته تاکنون اشعار زیادی از شاعرانی چون نیما یوشیج، فروغ فرخزاد، سهراب سپهری و احمد شاملو به زبان‌های زنده‌ی دنیا ترجمه شده‌اند.
این مترجم در پایان با اشاره به اثر جدید که خود که در دست انتشار است، گفت: در حال حاضر اتوبیوگرافی پابلو نرودا را با نشر چشمه کار می‌کنم. مراحل اولیه‌ی کتاب به پایان رسیده و فعلاً در ارشاد در انتظار مجوز است.